Για μία ακόμη φορά η πυριτιδαποθήκη που λέγεται Ανατολική Ουκρανία είναι έτοιμη να εκραγεί. Το Κρεμλίνο στέλνει ενισχύσεις δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών στα σύνορα με την Ουκρανία και στη χερσόνησο της Κριμαίας, την οποία άλλωστε έχει ήδη προσαρτήσει. Η Τουρκία προσπαθεί να κρατήσει ισορροπίες τόσο με τη Ρωσία, όσο και με την Ουκρανία. Αλλά αυτό δεν είναι πάντα εύκολο.
Πρόσφατα ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποδέχθηκε στην Κωνσταντινούπολη τον Ουκρανό ομόλογό του Βλαντιμίρ Ζελένσκι εξοργίζοντας τη Μόσχα. «Υπερασπιζόμαστε την εδαφική ακεραιότητα και την εθνική κυριαρχία της Ουκρανίας» δήλωσε ο Ερντογάν μετά τη συνάντηση. Οι δύο άνδρες ανέφεραν ότι θα εντείνουν την οικονομική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.
Η Ρωσία και η απειλή των κυρώσεων
Ο Μιτάτ Τσελικπαλά, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Καντίρ Χας της Κωνσταντινούπολης, θεωρεί ότι «είναι θεμιτός στόχος για την Ουκρανία να θέλει να αντιμετωπίσει αποσχιστικές τάσεις στο έδαφός της και για την Τουρκία να συμπαρίσταται σε αυτή την προσπάθεια». Από την άλλη πλευρά βέβαια, επισημαίνει, «αυτό προκαλεί την έντονη ενόχληση της Ρωσίας». Ο ίδιος εκτιμά ότι οι χειρισμοί της Άγκυρας ενέχουν κινδύνους. «Το 2015 η Τουρκία είχε διαπιστώσει πόσο οδυνηρή μπορεί να είναι η επιβολή κυρώσεων από τη Ρωσία», υπενθυμίζει. Την εποχή εκείνη τουρκικός πύραυλος είχε καταρρίψει αεροσκάφος της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας στα σύνορα με τη Συρία και σε αντίποινα η Μόσχα επέβαλε τιμωρητικούς δασμούς στα τουρκικά προϊόντα, καθώς και τουριστικό «εμπάργκο» που είχε σοβαρές επιπτώσεις στην τουρκική οικονομία.
Από την άλλη πλευρά και η Ουκρανία αναδεικνύεται πλέον σε σημαντικό εταίρο, με τον οποίο μάλιστα η Τουρκία συνάπτει επικερδείς συμφωνίες για την προμήθεια στρατιωτικού υλικού. Ήδη το 2020 η Ουκρανία παρέλαβε από την Τουρκία έξι μη επανδρωμένα πολεμικά και αναγνωριστικά αεροσκάφη (ντρόουνς) τύπου Bayraktar TB2 καθώς και τρεις σταθμούς ελέγχου για τον χειρισμό τους. Εδώ και πέντε χρόνια η Τουρκία αναπτύσσει το πρόγραμμα για την παραγωγή των αεροσκαφών. Τα έχει δοκιμάσει η ίδια με επιτυχία σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία, καταφέρνοντας μάλιστα πλήγμα στις συριακές δυνάμεις που συμμαχούν με τη Ρωσία.
Ρεαλπολιτίκ με εξαγωγές όπλων
Τουρκικά ντρόουνς έχουν πωληθεί και στο Κατάρ, ενώ λέγεται ότι αντίστοιχη συμφωνία είναι «στα σκαριά» με την Τυνησία. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, η συνολική αξία των εξαγωγών στρατιωτικού υλικού αγγίζει πλέον τα 3,06 δισεκατομμύρια δολάρια. «Κατ' αυτόν τον τρόπο η Τουρκία προσπαθεί να πολλαπλασιάσει και την επιρροή της στην περιοχή», λέει ο καθηγητής Τσελικπαλά. Παράλληλα, επισημαίνει, προσπαθεί να εντάξει και άλλες χώρες σε σχήματα συμπαραγωγής με την αμυντική της βιομηχανία.
Οι θέσεις της Άγκυρας και της Μόσχας δεν θα μπορούσαν να είναι πιο διαφορετικές. Όχι μόνο στην Ανατολική Ουκρανία, όπου κάθε χώρα έχει επιλέξει άλλο «στρατόπεδο». Αλλά και στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης, στις συγκρούσεις που συνεχίζονται στην επαρχία Ιντλίμπ της βόρειας Συρίας, στην αντιπαράθεση της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν για το Ορεινό Καραμπάχ.
«Μέτωπο» και με τις ΗΠΑ
Τέλος, δεν λείπουν και οι εντάσεις με τις ΗΠΑ. Ιδιαίτερα τεταμένες ήταν οι σχέσεις των δύο χωρών τον Μάιο του 2019, όταν η Τουρκία αποφάσισε να αγοράσει ρωσικούς πυραύλους S400, παρά τις αμερικανικές απειλές περί κυρώσεων. Τελικά ο προηγούμενος Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεν αντέδρασε, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στην Άγκυρα, αλλά οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο νέος πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα ακολουθήσει διαφορετική πολιτική. Άλλωστε έχει ήδη εκφράσει άποψη για τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν, τον οποίο χαρακτηρίζει «αυταρχικό».
Πάντως στο ζήτημα της Ουκρανίας οι απόψεις της Τουρκίας και των ΗΠΑ δεν διαφέρουν.Τι σημαίνει αυτό για τις μελλοντικές ισορροπίες δυνάμεων στην περιοχή; Ο Μιτάτ Τσελικπαλά προβλέπει ότι στο μέλλον θα αυξηθούν οι εντάσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και στη Ρωσία. Και σε αυτή την περίπτωση, υποστηρίζει, «η Δύση θα θέλει να έχει με το μέρος της την Τουρκία».
