Tον ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν και «οσμή πραξικοπήματος» βλεπουν κυβερνητικά στελέχη και υποστηρικτές του Ερντογάν πίσω από την επιστολή διαμαρτυρίας 103 απόστρατων στρατιωτικών κατά της ενδεχόμενης αποχώρησης της Τουρκίας από την συνθήκη του Μοντρέ.
«Τη Δευτέρα, συνέρχεται εκτάκτως η κεντρική επιτροπή του κυβερνώντος κόμματος στην Τουρκία, για να συζητήσει το θέμα , δήλωσε την Κυριακή ο Γενικός Γραμματέας του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης Φατίχ Σαχίν. «Έχουμε να κάνουμε με μια δήλωση που έχουμε συναντήσει πολλές φορές στην ιστορία της δημοκρατίας μας, αποτελεί έγκλημα κατά της συνταγματικής τάξης. Θα δοθεί η κατάλληλη απάντηση,» είπε ο Σαχίν και πρόσθεσε ότι η εισαγγελία και τα δικαστήρια θα κάνουν την απαραίτητη αξιολόγηση της υπόθεσης.
Ήδη ηΕισαγγελία της Άγκυρας ξεκίνησε δικαστική έρευνα, θεωρώντας η κοινή δήλωση αποτελεί παρέμβαση στους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας και τη λαϊκή βούληση, όπως αναφέρει ανταπόκριση της ΕΡΤ.
Ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας, Φουάτ Οκτάι, σε ανάρτηση του στο twitter αναφέρει ότι «Όπως οι δειλοί, που σφυρίζουν στο νεκροταφείο, οι λάτρεις του πραξικοπήματος, οι οποίοι δεν μπορούσαν να χωνέψουν τη βούληση του Έθνους και την όρθια στάση του Recep Tayyip Erdoğan, προέβησαν σε μία προσπάθεια προσαρμογής των δημοκρατικών θεσμών, των εκλεγμένων και των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων».
Εξάλλου και ο εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου, Ιμπραχίμ Καλίν, σε ανάρτησή του στο twitter όπως και ο πρόεδρος της τουρκικής βουλής, έκαναν λόγο για «οσμή πραξικοπήματος»: «Η δήλωση μιας ομάδας απόμαχων στρατιωτικών φέρνει στο νου περιόδους χούντας και μόνο γελοία και άθλια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Ας μάθουν ότι το σεπτό έθνος μας και οι εκπρόσωποί του δεν θα ανοίξουν ποτέ το δρόμο σε αυτή την νοοτροπία και τους λάτρεις της», ανέφερε ο Καλίν.
«Το ηρωικό μας έθνος έθαψε όχι μόνο τους συνωμότες πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου, αλλά και όλους τους θιασώτες της χούντας, οι οποίοι γνωρίζουμε ότι τροφοδοτούνται από την ίδια πηγή».
Πώς άνοιξε η συζήτηση
Η συζήτηση για την πιθανότητα η Τουρκία να αποσυρθεί και από την Συνθήκη του Μοντρέ με προεδρικό διάταγμα του Ταγίπ Ερντογάν πυροδοτήθηκε ύστερα από έμμεση αναφορά του προέδρου της Εθνοσυνέλευσης Μουσταφά Σεντόπ, ο οποίος, σε τηλεοπτική συνέντευξη στο δίκτυο Χαμπερτούρκ, απαντώντας σε δημοσιογραφική ερώτηση αν μπορεί ο Τούρκος πρόεδρος να αποσύρει τη χώρα του από τη Συνθήκη του Μοντρέ (όπως έκανε και με την Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης) απάντησε καταφατικά, λέγοντας ότι «τεχνικά μπορεί να το κάνει».
Αντιδρώντας στην πιθανότητα αυτή -και ενώ κάποιοι σχολιαστές υποστήριξαν ότι η ανακίνηση ενός τέτοιου θέματος ίσως σχετίζεται και με το υπό κατασκευή αμφιλεγόμενο έργο Κανάλ Ιστανμπούλ, που θα δημιουργήσει μια παράλληλη με τον Βόσπορο διώρυγα διέλευσης- 103 απόστρατοι στρατιωτικοί υπέγραψαν κοινή δήλωση διαμαρτυρίας. Με την δήλωση αυτή καλούν την κυβέρνηση να αποφύγει τις συζητήσεις σχετικά με την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση του Μοντρέ, μια συμφωνία του 1936 που δίνει στην Άγκυρα τον έλεγχο των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων και ρυθμίζει τη διέλευση των πολεμικών πλοίων.
Οι υπογράφοντες αναφέρουν ότι αν η χώρα αποσυρθεί από τη Συνθήκη του Μοντρέ «η Τουρκία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει θανάσιμους κινδύνους και επικίνδυνα γεγονότα που θα έθεταν σε κίνδυνο την εθνική της ασφάλεια». Συγκεκριμένα, στην κοινή τους δήλωση, αναφέρουν μεταξύ άλλων:
«Πρόσφατα, στο πλαίσιο του έργου του Κανάλ Ιστανμπούλ και της δικαιοδοσίας της ακύρωσης της Συνθήκης του Μοντρέ, η συζήτηση για την Συνθήκη του Μοντρέ προκαλεί ανησυχία. Τα τουρκικά Στενά, που είναι από τις πιο σημαντικές θαλάσσιες διόδους στον κόσμο, διοικούνται υπό το καθεστώς διεθνών συμβάσεων. Η πιο πρόσφατη από αυτές τις συμφωνίες, η Συνθήκη του Μοντρέ, δεν προστατεύει μόνο με τον καλύτερο τρόπο τα δικαιώματα της Τουρκίας και ρυθμίζει την δίοδο από τα στενά του Βοσπόρου, είναι επίσης μια μεγάλη διπλωματική επιτυχία που ολοκληρώνει την Συνθήκη της Λωζάνης, επιστρέφοντας στην Τουρκία πλήρη κυρίαρχα δικαιώματα επί των Στενών και της Καλλιπόλεως, καθώς και της Θάλασσας του Μαρμαρά. Επίσης, προστατεύει την ασφάλεια των χωρών στη Μαύρη Θάλασσα» αναφέρει η δήλωση και συνεχίζει: «Εξαιτίας αυτών των λόγων, πρέπει να αποφεύγεται η συζήτηση για την Συνθήκη του Μοντρέ, η οποία κατέχει σημαντική θέση στην επιβίωση της Τουρκίας και πρέπει να αποφεύγονται οποιεσδήποτε ενέργειες που θα μπορούσαν να φέρουν το θέμα στη δημόσια συζήτηση και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
Η Σύμβαση του Μοντρέ για το καθεστώς των Στενών είναι μια συμφωνία του 1936, που δίνει στην Τουρκία τον έλεγχο των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων και ρυθμίζει τη διέλευση των πολεμικών πλοίων. Η Σύμβαση εγγυάται την ελεύθερη διέλευση μη στρατιωτικών σκαφών σε καιρό ειρήνης και περιορίζει τη διέλευση ναυτικών πλοίων που δεν ανήκουν σε κράτη της Μαύρης Θάλασσας. Οι όροι της Σύμβασης υπήρξαν πηγή διαμάχης με την πάροδο των ετών, κυρίως σχετικά με τη στρατιωτική πρόσβαση της Σοβιετικής Ένωσης στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Σφοδρές αντιδράσεις από την κυβέρνηση — Εγκλήσεις για κάλεσμα σε πραξικόπημα
Η πρώτη αντίδραση κυβερνητικών και των κομματικών στελεχών του ΑΚΡ ήταν εντονότατη. Ο ένας μετά τον άλλον, είτε μέσω αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είτε με δηλώσεις τους, αφήνουν να εννοηθεί ότι ενέργεια αυτή των αποστράτων στρατιωτικών ισοδυναμεί με ένα σιωπηρό κάλεσμα για στρατιωτικό πραξικόπημα στη χώρα.
Σε ανάρτησή του στο Τουίτερ, ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού αναφέρει: «Το μεγάλο τουρκικό έθνος είναι ερωτευμένο με τη στρατιωτική στολή. Είναι τιμή να φορά κανείς τη στολή. Είναι ακόμη μεγαλύτερη τιμή να κρατά αυτή την τιμή και μετά την αποστρατεία του. Εμείς πάντοτε θυμόμαστε με ευγνωμοσύνη εκείνους που είναι αφοσιωμένοι στη δημοκρατία, το κράτος και το έθνος, εκείνους που δεν έκαναν το βαθμό τους και τις στολές τους πολιτικό εργαλείο».
Εξίσου αιχμηρός και ο επικεφαλής της Διεύθυνση Επικοινωνίας της Προεδρίας, Φαχρετίν Αλτούν, που ανέφερε ότι «στις 15 Ιουλίου (ενν. του 2016 κατά την απόπειρα πραξικοπήματος) αυτό το έθνος κατέδειξε σε όλους πώς νίκησε τους επίδοξους πραξικοπηματίες. Ποιοι είστε εσείς! Μάθετε τη θέση σας! Η Τουρκία είναι κράτος δικαίου. Τι δικαίωμα έχετε να κουνάτε το δάχτυλο στους νόμιμους εκπροσώπους της εθνικής βούλησης!»
Ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος, Ομέρ Τσελίκ, χαρακτήρισε απαράδεκτη την κοινή δήλωση: «Είναι απαράδεκτο το ότι κάποιοι απόστρατοι ναύαρχοι δημοσιοποιούν μια δήλωση με μέθοδο και ύφος που θυμίζει άσχημα γεγονότα του παρελθόντος».
Ο εταίρος της κυβέρνησης, ακροδεξιός ηγέτης του κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, προτείνει την έσχατη τιμωρία:«Να τους σχίσουνε τα γαλόνια τους και να διακοπεί η σύνταξή τους».
Η αντιπολίτευση χαιρέτισε την δήλωση
Εκπρόσωπος της αξιωματικής αντιπολίτευσης του ΡΛΚ σε ανάρτηση στο Τουίτερ αναφέρει «Αυτοί οι ναύαρχοι που επικρίνετε αντιστάθηκαν στο πραξικόπημα της 15 Ιουλίου. Συγχαίρω την πατριωτική απόφαση των ναυάρχων».
Εκπρόσωπος του Καλού Κόμματος της Μεράλ Ακσενέρ, που είναι και στρατιωτικό γιατρός, έγραψε σε ανάρτησή του «Βάζω και εγώ την υπογραφή μου την κοινή δήλωση. Έχουμε βαρεθεί αυτή την παράνοια του στρατιωτικού πραξικοπήματος» .
Πάντως, ο πρόεδρος Ερντογάν δεν έχει κάνει κάνει καμία σχετική δήλωση. Βρίσκεται για ανάπαυση στην Μαρμαρίδα. Λέγεται ότι καταρτίζει τη λίστα για τον αναμενόμενο κυβερνητικό ανασχηματισμό.
