«Ο εθελοντής: Η αληθινή ιστορία του ήρωα της αντίστασης που διείσδυσε στο Άουσβιτς» του Jack Fairweather κυκλοφορεί από τη νέα σειρά Ιστορίας των εκδόσεων Gutenberg, σε μετάφραση Θεοδώρας Δαρβίρη.
Πρόκειται για την αληθινή ιστορία ενός αφανή ήρωα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, του Βίτολντ Πιλέτσκι. Ενός γενναίου αξιωματικού του πολωνικού στρατού και μέλους της αντίστασης της Βαρσοβίας, ο οποίος το φθινόπωρο του 1940 και ενώ οι Ναζί έχουν καταλάβει την Πολωνία διεισδύει εθελοντικά στο Άουσβιτς, συγκροτεί αντιστασιακό πυρήνα και συντάσσει αναφορές για τις ναζιστικές φρικαλεότητες. Επί τρία χρόνια περίπου βιώνει τον εφιάλτη και βλέπει το στρατόπεδο συγκέντρωσης να μετατρέπεται σε εργοστάσιο θανάτου.
«Ο Βίτολντ φύλαγε τη δύναμή του εβδομάδες ολόκληρες πλέον, όμως τα αποθέματά του τελείωναν.
[…] Ακόμη κι όταν ξεκουραζόταν, το σώμα του πονούσε. Το δέρμα ήταν γυαλιστερό, διάφανο και ευαίσθητο στο άγγιγμα· τα δάχτυλά του, τα αυτιά του και η μύτη του είχαν μελανιάσει λόγω της κακής κυκλοφορίας του αίματος. Ενδεικτικό της αποστέωσής του ήταν το πρήξιμο στα πόδια του, γιατί είχε κατακράτηση υγρών, ενώ το λίπος και ο μυϊκός ιστός του σώματος ελαττώνονταν πιο γρήγορα. Του ήταν σχεδόν αδύνατον να φορέσει το παντελόνι και τα ξυλοπάπουτσά του το πρωί. Έχωνε τον αντίχειρά του στα πόδια του και βούλιαζε σαν να ήταν καμωμένα από ζύμη.
Οι σκέψεις του ήταν μπερδεμένες και ασυνάρτητες, και ορισμένες φορές λιποθυμούσε όπως επέστρεφε στο στρατόπεδο τα απογεύματα· ωστόσο, κατάφερνε να επιβιώσει με κάποιον τρόπο. Τότε το μυαλό του επανερχόταν, σιγά-σιγά στην αρχή, κι ύστερα, ξαφνικά, συνειδητοποιούσε πόσο λίγο απείχε από την κατάρρευση και απαιτούσε από τον εαυτό του να συνέλθει· “Δεν θα εγκαταλείψεις την προσπάθεια για τίποτα στον κόσμο”. Τότε γύριζε το βλέμμα στο κρεματόριο, στην καμινάδα με τον καπνό που ξετυλιγόταν πάνω στο φόντο του ουρανού, καταλαβαίνοντας τελικά την αληθινή σημασία εκείνων των σιδερένιων γραμμάτων στην πύλη του στρατοπέδου. Η εργασία απελευθερώνει· με άλλα λόγια, “απελευθερώνει την ψυχή από το σώμα… στέλνει το σώμα… στο κρεματόριο”.
Τότε χανόταν και πάλι. […]
Έρχονταν λοιπόν στιγμές που ο Βίτολντ, με το στομάχι αδειανό, το κρύο να παγώνει το κορμί του και τις ψείρες να ροκανίζουν τη σάρκα του, ανακάλυπτε πως το μυαλό του μπορούσε να αποσπαστεί από το μαρτύριο που βίωνε. Η ψυχή του έβγαινε από το σώμα του και το κοιτούσε από ψηλά με οίκτο, όπως έναν ζητιάνο στον δρόμο. “Κι ενώ το κορμί περνούσε βασανιστήρια, ψυχικά μπορούσες να νιώσεις υπέροχα”, θυμόταν». Το βιβλίο του Jack Fairweather, «Ο εθελοντής», περιλαμβάνει πλούσιο φωτογραφικό υλικό και γραπτά τεκμήρια. Τιμήθηκε με το βραβείο Costa.
Κι όμως, όταν τελειώνει ο πόλεμος και οι Σοβιετικοί γίνονται οι νέοι κύριοι της αγαπημένης του πατρίδας, ο Βίτολντ Πιλέτσκι καταδικάζεται για εσχάτη προδοσία και εκτελείται έπειτα από μια παρωδία δίκης.
Οι ηρωικές του προσπάθειες να ενημερώσει τις συμμαχικές δυνάμεις για την κόλαση του Άουσβιτς και να τις πιέσει να αντιδράσουν αποκαλύφθηκαν δεκαετίες αργότερα, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και το άνοιγμα των πολωνικών κρατικών αρχείων. Ο Βίτολντ Πιλέτσκι έφυγε από τη ζωή νομίζοντας πως είχε αποτύχει. Η φωνή του, καθαρή και αισιόδοξη στην αρχή, στο τέλος έγινε ψίθυρος, έσβησε εξαντλημένη και απογοητευμένη. Κι όμως, η συνεισφορά του στην αποκάλυψη της αλήθειας για το τέρας του ναζισμού θεωρείται πλέον ανυπολόγιστη.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
