Από την έντυπη έκδοση
Του Τζόζεφ Ε. Στίγκλιτς, βραβευμένος με Νόμπελ Οικονομικών και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Columbia, είναι επικεφαλής οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Roosevelt και πρώην ανώτερος αντιπρόεδρος και επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν πρότεινε ένα σχέδιο διάσωσης ύψους 1,9 τρισ. δολαρίων για να βοηθήσει την αμερικανική οικονομία να ανακάμψει από την πανδημία. Πολλοί Ρεπουμπλικανοί αντιτίθενται στη δημοσιονομική στήριξη, που αποφεύγουν ανεπιφύλακτα κάθε φορά που το κόμμα τους ελέγχει τον Λευκό Οίκο. Οι τεράστιες φορολογικές περικοπές που παραχώρησαν στους δισεκατομμυριούχους και στις εταιρείες το 2017 είχαν ως αποτέλεσμα τα υψηλότερα δημοσιονομικά ελλείμματα στις ΗΠΑ σε περίοδο όπου δεν υπήρχε ύφεση ή πόλεμος. Ωστόσο, η υποσχόμενη ανάπτυξη δεν ήρθε ποτέ.
Αντίθετα, αυτό που απαιτείται είναι το προτεινόμενο σχέδιο δαπανών του Μπάιντεν. Τα δεδομένα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα δείχνουν επιβράδυνση στην ανάκαμψη της Αμερικής από την άποψη τόσο του ΑΕΠ όσο και της απασχόλησης. Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι το πακέτο ανάκαμψης θα προσφέρει τεράστια ώθηση στην οικονομία και ότι η οικονομική ανάπτυξη θα δημιουργήσει σημαντικά φορολογικά έσοδα, όχι μόνο για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, αλλά και για τις πολιτείες και τους δήμους, που τώρα στερούνται τα κεφάλαια που χρειάζονται για να παρέχουν βασικές υπηρεσίες.
Οι αντίπαλοι του σχεδίου Μπάιντεν προειδοποιούν επίσης ανελλιπώς για τον πληθωρισμό - ένα «φάντασμα» που παραμονεύει και που είναι μια φανταστική παρά πραγματική απειλή επί του παρόντος. Πράγματι, ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι οι μισθοί ενδέχεται να μειώνονται σε κάποια τμήματα της οικονομίας. Εντούτοις αν κάνει την εμφάνισή του ο πληθωρισμός, οι ΗΠΑ διαθέτουν άφθονα νομισματικά και φορολογικά εργαλεία.
Φυσικά, η οικονομία θα ήταν καλύτερη χωρίς τα μηδενικά επιτόκια. Θα είναι επίσης καλύτερο εάν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αυξήσουν τους φόρους, επιβάλλοντας εισφορές για τη ρύπανση και επαναφέροντας τη μεγαλύτερη προοδευτικότητα στο φορολογικό σύστημα. Δεν υπάρχει κανένας βάσιμος λόγος για τον οποίο οι πλουσιότεροι Αμερικανοί πρέπει να πληρώνουν χαμηλότερους φόρους ως ποσοστό του εισοδήματός τους από εκείνους που είναι πολύ λιγότερο εύποροι. Δεδομένου ότι οι πλούσιοι Αμερικανοί έχουν πληγεί λιγότερο, από ιατρικής ή οικονομικής άποψης, από την πανδημία του κορονοϊού, το οπισθοδρομικό φορολογικό σύστημα της Αμερικής δεν έμοιαζε ποτέ πιο άτοπο.
Έχουμε δει πώς η πανδημία έχει καταστρέψει ορισμένους τομείς της οικονομίας, ωθώντας μεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων σε κλείσιμο, ειδικά τις μικρότερες. Υπάρχει ο πραγματικός κίνδυνος το μεγάλο πακέτο ανάκτησης να μην αποκαταστήσει την τεράστια και πιθανώς μακροχρόνια ζημιά.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η κακή οικονομική απόδοση αυξάνει το οικονομικό άγχος (επιδεινώνοντας το άγχος που έχει προκληθεί από την ίδια την πανδημία), οδηγώντας σε μια καθοδική πορεία στην οποία η πρόληψη επιβαρύνει την κατανάλωση και τις επενδύσεις και αποδυναμώνει περαιτέρω την οικονομία.
Πράγματι, όποια κι αν είναι η αιτία, οι αδύναμοι ισολογισμοί και οι επιχειρηματικές αποτυχίες τροφοδοτούν μια μετάδοση που θα επιδράσει σε ολόκληρη την οικονομία, με ισχυρά στερητικά αποτελέσματα. Εξάλλου, οι εταιρείες που έχουν χρεοκοπήσει εν μέσω της πανδημίας δεν θα επανέλθουν όταν τεθεί υπό έλεγχο ο Covid-19.
Το γεγονός ότι ο Covid-19 είναι πανδημία, κάνει τα πράγματα χειρότερα. Ενώ τα καλύτερα διαθέσιμα στοιχεία υποδηλώνουν ότι πολλές αναπτυσσόμενες χώρες και αναδυόμενες αγορές δεν έχουν πληγεί τόσο άσχημα όσο οι άνθρωποι φοβούνταν πριν από έναν χρόνο, η άνευ προηγουμένου επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας συνεπάγεται μείωση της ζήτησης για τις αμερικανικές εξαγωγές.
Οι φτωχότερες χώρες δεν έχουν τους πόρους που διαθέτουν οι ανεπτυγμένες χώρες για να στηρίξουν τις οικονομίες τους. Η Κίνα έπαιξε μεγάλο ρόλο στην ανάκαμψη από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, ωστόσο παρόλο που ήταν η μόνη μεγάλη οικονομία που αναπτύχθηκε το 2020, η ανάκαμψή της ήταν αισθητά ασθενέστερη από ό,τι μετά την κρίση του 2008 (όταν η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ υπερέβη το 9% και το 10% το 2009 και το 2010 αντίστοιχα). Η Κίνα επίσης επιτρέπει επί της παρούσης να αυξάνονται τα εμπορικά της πλεονάσματα, προσφέροντας λιγότερη ώθηση στην παγκόσμια ανάπτυξη.
Επειδή το σχέδιο Μπάιντεν ενσωματώνει τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών που πρέπει να γίνουν, υπόσχεται να αποφέρει μεγάλες αποδόσεις. Μια πρώτη προτεραιότητα είναι να διασφαλιστεί ότι υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια για την καταπολέμηση της πανδημίας, ούτως ώστε να επιτρέψουν στους μαθητές να επιστρέψουν στο σχολείο και στις πολιτείες και τις περιφέρειες να συνεχίσουν να παρέχουν υγεία, εκπαίδευση και άλλες υπηρεσίες από τις οποίες εξαρτώνται οι άνθρωποι. Η επέκταση της ασφάλισης της ανεργίας δεν θα βοηθήσει μόνο τους ευάλωτους. Προσφέροντας εξασφάλιση, θα οδηγήσει σε αύξηση των δαπανών, με οφέλη σε επίπεδο οικονομίας.
Το μορατόριουμ για τις εξώσεις έως τις 31 Μαρτίου και η βοήθεια στις οικογένειες χαμηλού εισοδήματος θα ενθαρρύνουν επίσης τις δαπάνες. Γενικότερα έχει αποδειχθεί ότι οι φτωχοί έχουν την τάση να καταναλώνουν, επομένως ένα πακέτο που στοχεύει στην αύξηση των χαμηλών εισοδημάτων (συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του κατώτατου μισθού, των παιδικών πιστώσεων και της πίστωσης φόρου για το εισόδημα που αποκτάται) θα βοηθήσει στην αναζωογόνηση της οικονομίας.
Υπό τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, τα προγράμματα που επικεντρώθηκαν στις μικρές επιχειρήσεις δεν ήταν τόσο αποτελεσματικά όσο θα μπορούσαν ή θα έπρεπε να ήταν - εν μέρει επειδή πάρα πολλά χρήματα προορίζονταν για τις επιχειρήσεις που δεν ήταν πραγματικά μικρές και εν μέρει λόγω της κούρασης από τα κυβερνητικά προβλήματα. Φαίνεται ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν επιλύει αυτά τα προβλήματα. Εάν το κάνει, η επέκταση της βοήθειας προς τις επιχειρήσεις όχι μόνο θα βοηθήσει βραχυπρόθεσμα, αλλά και θα θέσει την οικονομία σε καλή πορεία καθώς η πανδημία θα εξαφανίζεται.
Οι οικονομολόγοι αναμφίβολα θα αμφισβητήσουν κάθε χαρακτηριστικό του σχεδιασμού του προγράμματος - πόσα χρήματα πρέπει να πάνε εδώ ή εκεί· ποιο είναι το κατώτατο όριο για τη λήψη παροχών σε μετρητά· και τα βέλτιστα κίνητρα για μείωση του προγράμματος ασφάλισης της ανεργίας. Οι λογικοί άνθρωποι μπορεί να διαφωνήσουν σχετικά με αυτές τις λεπτομέρειες.
Εκεί όμως όπου δεν πρέπει να υπάρξει διαφωνία είναι ότι χρειάζονται επειγόντως μεγάλα χρηματικά ποσά και ότι η αντίθεσή τους σε αυτά είναι τόσο άκαρδη όσο και επικίνδυνα κοντόφθαλμη.
Copyright: Project Syndicate, 2021
www.project-syndicate.org
