Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]
Το πρόβλημα δεν είναι το ρίσκο, αλλά η αβεβαιότητα. Το ξέραμε, αλλά ο Ντάνιελ Έλσμπεργκ με το πείραμά του επιβεβαίωσε την εμπειρική γνώση. Ναι, ο θαρραλέος αναλυτής, που αποκάλυψε στον Τύπο στοιχεία για τον πόλεμο του Βιετνάμ και τα «Pentagon Papers» έκαναν μπαμ. Οι φοιτητές, που παρακολουθούν μαθήματα θεωρίας αποφάσεων, γνωρίζουν τον πρόδρομο του Σνόουντεν από το παράδοξο που φέρει το όνομά του.
Δύο δοχεία, 200 μπίλιες, κόκκινες και μαύρες ή μπλε, θα σας γελάσω. Στο Α γνωστή η αναλογία, 50-50, στο Β πάλι 100, αλλά με άγνωστη κατανομή. Έστω ότι η απόδοση είναι 100 δολάρια αν τραβήξετε κόκκινο μπαλάκι, ποιο δοχείο θα επιλέξετε; Δαγκωτό Α για τους περισσότερους.
Επανάληψη του παιχνιδιού με το άλλο χρώμα. Κρατώ σταθερή στα 100 δολ. την απόδοση, αλλά αυτήν τη φορά αν τραβήξετε μαύρο. Μη μου πείτε, πάλι το πρώτο δοχείο διαλέγετε. Μα, δεν είναι λογικό. Την πρώτη φορά υποθέσατε ότι το Β περιείχε λιγότερες από 50 κόκκινες μπίλιες, άρα πάνω από 50 μαύρες. Συνεπώς, τη δεύτερη φορά το Β έπρεπε να είναι το στοίχημά σας.
Μην ανησυχείτε, μια χαρά τα πήγατε, από το παράδοξο του Έλσμπεργκ δεν ξεφύγατε. Προτιμάτε, όπως ο περισσότερος κόσμος, έναν μεγάλο κίνδυνο που μπορείτε να προβλέψετε πόσος είναι, παρά να μην ξέρετε πόσο κινδυνεύετε.
Αυτός είναι και ο λόγος που θέλουμε να εντάξουμε την αβεβαιότητα στην πιθανότητα, παρόλο που οι έννοιες γρονθοκοπούνται.
Αυτός είναι ο λόγος που οικονομικοί φορείς κινούνται στη μετρήσιμη επικράτεια του ρίσκου παρά στο βασίλειο της αβεβαιότητας. Αυτός είναι ο λόγος που η επικεφαλής της ΕΚΤ επιμένει στις δεκεμβριανές προβλέψεις για την ανάκαμψη το 2021 -υπό την προϋπόθεση ότι τα μέτρα θα αρθούν έως τα τέλη Μαρτίου- από το να παραδεχτεί ότι είμαστε στο έλεος της αμφιβολίας και δεν μπορούμε να αντλήσουμε πιθανότητες από την ιστορία. Αυτός είναι ο λόγος που υπουργοί τις τελευταίες ημέρες διαβεβαιώνουν ότι «δεν θα βρεθούμε ούτε με μνημόνια, ούτε με χρεοκοπία». Δεν είναι, όμως, καθόλου σίγουρο ότι αυτές οι δηλώσεις ξυρίζουν την αμφιβολία.
