Από την έντυπη έκδοση
Του Τζέφρι Ντ. Σακς*
H εισβολή στο αμερικανικό Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου εύκολα παρερμηνεύθηκε. Τα μέλη του Κογκρέσου, συγκλονισμένα από αυτή την εμπειρία, εξέδωσαν δηλώσεις εξηγώντας ότι η Αμερική είναι η χώρα των νόμων και όχι των συμμοριών. Το κεντρικό νόημα αυτών των δηλώσεων είναι ότι η αναστάτωση που προκλήθηκε από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ είναι κάτι καινούργιο. Δεν είναι. Οι ΗΠΑ έχουν μια μακρά ιστορία βίας από τους λευκούς πολιτικούς που βρίσκονται στην υπηρεσία πλούσιων λευκών Αμερικανών. Εκείνο που είναι ασυνήθιστο αυτή τη φορά, είναι ότι ο λευκός όχλος στράφηκε στους λευκούς πολιτικούς και όχι στους έγχρωμους πολίτες που είναι συνήθως τα θύματα.
Φυσικά, η αιτία αυτής της αναστάτωσης είναι ζωτικής σημασίας. Ο στόχος ήταν να εκφοβίσει το Κογκρέσο, ούτως ώστε να σταματήσει η ειρηνική μετάβαση της εξουσίας. Πρόκειται για ανταρσία και προκαλώντας την ο Τραμπ διέπραξε ένα κεφαλαιώδες αδίκημα.
Στο παρελθόν, μια τέτοια μαζική βία επικεντρωνόταν σε πιο παραδοσιακούς στόχους του λευκού μίσους: τους Αφροαμερικανούς που προσπαθούσαν να ψηφίσουν ή να καταργήσουν τη διάκριση στα λεωφορεία, στη στέγαση, στους πάγκους των φαγητών και στα σχολεία, στους ιθαγενείς Αμερικανούς που προσπαθούσαν να προστατεύσουν τις κυνηγετικές περιοχές και τους φυσικούς τους πόρους τους, στους Μεξικανούς εργάτες που απαιτούσαν ασφάλεια στην εργασία, στους Κινέζους εργάτες μετανάστες που έχτισαν τους σιδηροδρόμους και δούλευαν στα ορυχεία. Αυτές οι ομάδες αποτέλεσαν στόχο της μαζικής βίας που προκλήθηκε από Αμερικανούς, από τον πρόεδρο Άντριου Τζάκσον και τον μεθοριακό Κιτ Κάρσον τον 19ο αιώνα, έως τον κυβερνήτη της Αλαμπάμα Τζορτζ Γουάλας τον 20ό αιώνα.
Υπό αυτό το ιστορικό πρίσμα, ο όχλος των ορθά αγανακτισμένων «καλών αγοριών» που εισέβαλαν στο Καπιτώλιο είχε μια οικεία εικόνα. Όπως το έθεσε ο Τραμπ στην ομιλία του υποδαυλίζοντας την ταραχή, βρίσκονταν έξω για να «σώσουν» την Αμερική. «Αφήστε τους αδύναμους [πολιτικούς] να βγουν έξω. Αυτή είναι μια στιγμή δύναμης», δήλωσε, αναφωνώντας γνώριμες ρήσεις. «Θέλουν επίσης να κατηχήσουν τα παιδιά σας στο σχολείο, διδάσκοντάς τους πράγματα που δεν ισχύουν. Θέλουν να κατηχήσουν τα παιδιά σας. Είναι όλα μέρος μιας συνολικής επίθεσης κατά της δημοκρατίας μας».
Σε όλη τη διάρκεια της αμερικανικής ιστορίας, οι περισσότερες βιαιοπραγίες δεν προήλθαν από μια σπασμωδική έκρηξη διαμαρτυρίας από τα κάτω στρώματα, αλλά ως δομική βία από τα ψηλά, υποκινούμενη από λευκούς πολιτικούς οι οποίοι επικαλέσθηκαν τους φόβους, το μίσος και την άγνοια της λευκής κατώτερης τάξης. Όπως γράφει η ιστορικός Χίδερ Κοξ Ρίτσαρντσον στο υπέροχο καινούργιο της βιβλίο «How the South Won the Civil War», αυτή η ποικιλία της μαζικής βίας αποτελεί κρίσιμο κομμάτι της υπεράσπισης μιας ιεραρχικής κοινωνίας για πάνω από 150 χρόνια, από τη λευκή ανώτερη τάξη της Αμερικής.
Η κουλτούρα της Αμερικής που σχετίζεται με τη βία του λευκού όχλου συμβαδίζει με την κουλτούρα των όπλων. Τα εκατοντάδες εκατομμύρια ιδιόκτητα όπλα στις ΗΠΑ ανήκουν δυσανάλογα στους λευκούς και όπως επισημαίνει η ιστορικός Ροξάν Ντάνμπαρ-Ορτίζ στο «Loaded: A Disarming History of the Second Amendment», τα «δικαιώματα των όπλων» επικαλούνται εδώ και καιρό οι λευκοί όχλοι των εθελοντών φρουρών για να καταστείλουν τους μαύρους και τους ιθαγενείς Αμερικανούς.
Η υποκίνηση της βίας εναντίον των έγχρωμων αντανακλά συνήθως το πώς οι πλούσιοι λευκοί αποποιούνται από πάνω τους τα παράπονα των φτωχών. Αντί να είναι μια συγκεκριμένη τακτική όπως του Τραμπ, είναι το παλαιότερο τέχνασμα στο αμερικανικό πολιτικό σενάριο. Θέλετε να περάσετε μια οπισθοδρομική μείωση φόρου για τους πλούσιους; Απλώς πείτε στους οικονομικά αδύναμους λευκούς ότι οι μαύροι, οι μουσουλμάνοι και οι μετανάστες έρχονται να επιβάλουν τον σοσιαλισμό.
Ο Τραμπ έκανε ακριβώς αυτό καθ' όλη τη διάρκεια της προεδρίας του, προειδοποιώντας ότι χωρίς αυτόν στην ηγεσία οι Αμερικανοί «θα πρέπει να μάθουν να μιλούν κινεζικά». Στις συγκεντρώσεις του υπερασπίζεται συνήθως τη Δεύτερη Τροπολογία και καταφέρεται εναντίον των μη λευκών, λέγοντας στις γυναίκες του Κογκρέσου να «επιστρέψουν στις ολοκληρωτικά κατεστραμμένες και εγκληματικές περιοχές από τις οποίες προέρχονται». Έχει παροτρύνει τους οπαδούς του να χειριστούν τους διαδηλωτές της αντιπολίτευσης και να τους πετάξουν έξω - όχι μόνο από τις συγκεντρώσεις του, αλλά και από την ίδια τη χώρα. Έχει επαινέσει τους λευκούς υπερασπιστές ως «πολύ καλούς ανθρώπους». Αφότου ο όχλος που κυμάτιζε τη σημαία των Συνομοσπονδιών εισέβαλε στο Καπιτώλιο, είπε: «Σας αγαπάμε, είστε πολύ ξεχωριστοί».
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα υποστήριξε πλήρως τον Τραμπ και την πολιτική του για την υποκίνηση της εισβολής του όχλου στο Κογκρέσο, μέχρι το απόγευμα της 6ης Ιανουαρίου. Ωστόσο, η πίστη των Ρεπουμπλικάνων ηγετών προς τον Τραμπ δεν καθοδηγήθηκε απλώς από τη στάση του στη βάση του κόμματος. Ο Τραμπ αντιπροσωπεύει την ουσία του αμερικανικού δικαιώματος. Ο ρόλος που του είχε ανατεθεί ήταν πάντα ξεκάθαρος: να περιορίσει το δικαστικό σώμα, να μειώσει τους φόρους για τις εταιρείες και τους πλούσιους και να αντισταθεί στις απαιτήσεις για κοινωνικές δαπάνες και περιβαλλοντικές ρυθμίσεις, παρακινώντας ταυτόχρονα τον παραπλανημένο όχλο να καταπολεμήσει τον «σοσιαλισμό».
Η 6η Ιανουαρίου πήγε στραβά επειδή ο λευκός όχλος στράφηκε στους λευκούς πολιτικούς. Αυτό ήταν απαράδεκτο, αλλά όχι απρόβλεπτο. Ο Τραμπ έχει πει επανειλημμένα στους οπαδούς του ότι χάνουν την Αμερική και η απώλεια των δύο θέσεων της Γερουσίας από δύο Δημοκρατικούς, έναν Αφροαμερικανό και έναν Εβραίο, αναμφίβολα ενίσχυσε την οργή.
Ο Τραμπ μπορεί να ήταν ασυνήθιστα τραχύς στο να δελεάσει κατά τη διάρκεια της καμπάνιας του, ωστόσο η προσέγγισή του ταιριάζει απόλυτα με αυτήν του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, τουλάχιστον από τις εκλογές του 1968 και τη «νότια στρατηγική» του κόμματος, κατά το πρώιμο στάδιο του νομοσχεδίου περί πολιτικών δικαιωμάτων εκείνης της δεκαετίας. Μέχρι το περασμένο έτος, ο Τραμπ «έκανε τη δουλειά» στους πλουτοκράτες δωρητές, στα αφεντικά και στους επιχειρηματικούς συμμάχους του κόμματός του. Τις εκλογές του 2020 ήταν να τις χάσει - και τις έχασε. Αλλά ο λόγος δεν ήταν ότι ήταν υπερβολικά ρατσιστής απέναντι στους έγχρωμους, ήταν ολοκληρωτικά κακόβουλος και ανίκανος απέναντι στη δολοφονική πανδημία.
Στο μεγάλο ξεσκαρτάρισμα της ιστορίας, η Αμερική πράγματι γυρίζει στο παρελθόν του ρατσισμού και της βίας του λευκού όχλου. Ο Μπαράκ Ομπάμα εξελέγη δύο φορές στην προεδρία και όταν ο Τραμπ κέρδισε το 2016 έλαβε λιγότερες ψήφους από τον αντίπαλό του. Μεταξύ της εκλογής της Καμάλα Χάρις ως αντιπροέδρου και των εκλογών της Γερουσίας της Τζόρτζια την προηγούμενη εβδομάδα, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η Αμερική σταδιακά απομακρύνεται από τον λευκό ολιγαρχικό κανόνα. Μέχρι το 2045 οι μη ισπανόφωνοι λευκοί θα αποτελούν μόνο το ήμισυ περίπου του πληθυσμού, από σχεδόν 83% το 1970. Έπειτα, η Αμερική θα γίνει μια χώρα «πλειοψηφίας-μειοψηφίας», με τους μη ισπανόφωνους λευκούς να αντιπροσωπεύουν περί το 44% του πληθυσμού έως το 2060.
Το θετικό είναι ότι οι νεότεροι Αμερικανοί είναι περισσότερο ενημερωμένοι για τον ρατσισμό απ' ό,τι οι προηγούμενες γενιές. Η μοχθηρία του Τραμπ που εκτέθηκε στο Καπιτώλιο μπορεί να ήταν τρομακτική. Όμως πρέπει να θεωρηθεί ως μια απελπισμένη, αξιολύπητη, τελευταία, ασθμαίνουσα προσπάθεια. Ευτυχώς, η Αμερική του ρατσιστικού λευκού κανόνα υποχωρεί, αν και εξακολουθεί να το κάνει πολύ αργά στη διάρκεια της Ιστορίας.
* Ο Τζέφρι Ντ. Σακς, καθηγητής Βιώσιμης Ανάπτυξης και καθηγητής Πολιτικής και Διαχείρισης Υγείας στο πανεπιστήμιο Columbia, είναι διευθυντής του Κέντρου Βιώσιμης Ανάπτυξης της Κολούμπια και του Δικτύου Λύσεων για την Αειφόρο Ανάπτυξη του ΟΗΕ.
Copyright: Project Syndicate, 2021
www.project-syndicate.org
