Δύο είναι τα σημαντικότερα θέματα στο νομοσχέδιο για την Επαγγελματική Εκπαίδευση. Το πρώτο είναι η σύνδεση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (ΕΕ) με την αγορά εργασίας. Προφανές είναι, αλλά ας πούμε δύο λόγια. Η ΕΕ σκοπό έχει να μάθει ο μαθητής ένα επάγγελμα που θα του επιτρέψει να κερδίζει τα προς το ζην. Είναι προφανές ότι αν μάθει ένα επάγγελμα που δεν υπάρχει ή έχει φθίνουσα πορεία, τότε θα μείνει άνεργος.
Στον πίνακα βλέπουμε τα ποσοστά ανέργων ή μη ενεργών αποφοίτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή ΙΕΚ. Η ανεργία των αποφοίτων ΕΕ είναι μεγαλύτερη ως ποσοστό, αλλά το άθροισμα ανέργων και μη ενεργών είναι μεγαλύτερο στους αποφοίτους Γενικής Εκπαίδευσης. Αυτό μας επιτρέπει να συμπεράνουμε ότι οι απόφοιτοι της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης θέλουν και ψάχνουν δουλειά, αλλά δεν βρίσκουν. Οι απόφοιτοι της Γενικής Εκπαίδευσης φαίνεται να είναι παραιτημένοι γι’ αυτό και είναι πολύ μεγάλο το ποσοστό των μη ενεργών, αυτών δηλαδή που δεν έχουν δουλειά ούτε ψάχνουν να βρουν. Είναι κρίμα ένας στους τρεις απόφοιτους της ΕΕ να θέλει να βρει δουλειά και να μη βρίσκει, όχι εξαιτίας της υψηλής συνολικής ανεργίας, που ακόμη και στα χειρότερα χρόνια της οικονομικής κρίσης δεν έφτασε το 30%. Εξάλλου τα στοιχεία του ΟΟΣΑ αφορούν το έτος 2018, όπου το ποσοστό της συνολικής ανεργίας είχε μειωθεί. Τι μπορούν να πουν οι θιασώτες της μη σύνδεσης με την αγορά εργασίας της ΕΕ σ’ αυτούς τους ανέργους;
| Άνεργοι και μη ενεργοί ηλικίας 25-34 |
| | Ποσοστό ανέργων | Ποσοστό μη ενεργών | Σύνολο |
| Επαγγελματική Εκπαίδευση | 30 | 9 | 39 |
| Γενική Εκπαίδευση | 21 | 22 | 43 |
| Πηγή: ΟΟΣΑ Επεξεργασία Στράτος Στρατηγάκης |
Είναι προφανές, λοιπόν, ότι θα πρέπει να υπάρχει σύνδεση με την αγορά εργασίας. Δηλαδή να καθορίζονται οι προσφερόμενες ειδικότητες μέσα από έρευνες σχετικά με τις ανάγκες των εργοδοτών τώρα και στο μέλλον, γιατί διαφορετικά δεν θα βρίσκουν εργασία οι απόφοιτοι της ΕΕ. Το πρόβλημα είναι η ταχύτητα των αλλαγών, που πολλές φορές τινάζει στον αέρα όλες τις προβλέψεις και τους συνδυασμούς. Το 2003 σε έρευνα για τις προοπτικές των επαγγελμάτων, γνωστού επιστήμονα, κατατάσσονταν στα επαγγέλματα με πολύ θετικές προοπτικές επαγγέλματα της οικοδομής: Εργοδηγός οικοδομών, σοβατζής, υδραυλικός, ηλεκτρολόγος εγκαταστάσεων κτιρίων και άλλα παρόμοια επαγγέλματα. Πέντε μόλις χρόνια μετά ξεκίνησε η οικονομική κρίση, που έσβησε την ατμομηχανή της οικοδομής οδηγώντας όλους αυτούς τους επαγγελματίες στην απελπισία. Τα παραδείγματα είναι πολλά. Τα Παιδαγωγικά τμήματα σημείωσαν ρεκόρ ζήτησης και οι βάσεις τους εκτοξεύτηκαν όταν με τη δημιουργία των ολοήμερων δημοτικών δεν επαρκούσαν οι δάσκαλοι και όλοι έσπευδαν να δηλώσουν Παιδαγωγικά για το σίγουρο διορισμό. Από όσους εισήχθησαν στα Παιδαγωγικά το 2009 κανείς δεν διορίστηκε, ως μόνιμος, μέχρι σήμερα.
Η οικονομία εξελίσσεται, λοιπόν, με τους δικούς της ρυθμούς που πολλές φορές είναι απρόβλεπτοι. Η εκπαίδευση ακολουθεί, αφού δεν καθορίζει τις εξελίξεις. Η οικονομία τις καθορίζει. Η διάγνωση των αναγκών της αγοράς εργασίας είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση χωρίς να είναι εντελώς αδύνατη. Το θέμα είναι πως θα προστατέψουμε τα παιδιά μας από τις καταιγιστικές αλλαγές. Μόνο ένας τρόπος υπάρχει νομίζω: Η δια βίου μάθηση. Για να μπορεί να συμμετάσχει κάποιος στη δια βίου μάθηση χρειάζεται να έχει κάποιες βασικές γνώσεις. Εδώ εμφανίζεται το πρόβλημα.
Το δεύτερο σημαντικό είναι ότι το Υπουργείο Παιδείας ιδρύει με το νομοσχέδιο για την Επαγγελματική Εκπαίδευση τις Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης (ΕΣΚ). Αυτές θα δέχονται παιδιά μετά το Γυμνάσιο, παιδιά δηλαδή που δεν θα ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στο Λύκειο. Δεν είναι πρώτη φορά που παρουσιάζεται αυτή η ιδέα. Λειτούργησαν παλαιότερα οι Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑΣ) παράλληλα με το ΕΠΑΛ, χωρίς να προσελκύσουν πολλούς μαθητές. Πιστεύω ότι τώρα το 2020 αυτή η ιδέα είναι παρωχημένη, γιατί δεν θα επιτρέπει στους μαθητές που θα φοιτήσουν στις ΕΣΚ να παρακολουθήσουν προγράμματα δια βίου μάθησης, αφού θα στερούνται βασικών γνώσεων που θα αποκτούσαν στο Λύκειο. Αν το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν ξεπεραστεί δεν θα έχουν καμία δυνατότητα προσαρμογής. Πρόκειται, δηλαδή, για παιδιά που θα έχουν μειωμένες δυνατότητες ευελιξίας και προσαρμογής, πράγμα που είναι η πιο σημαντική δεξιότητα ενός εργαζομένου και η δεξιότητα που έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση από τους εργοδότες. Θα είναι σα να είναι πνευματικά ακρωτηριασμένα. Γι’ αυτό πιστεύω ότι είναι λάθος η δημιουργία των ΕΣΚ.
Σε πρόσφατη έρευνα κοινής γνώμης του CEDEFOP στο ερώτημα αν η κυβερνήσεις πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στις επενδύσεις για την εκπαίδευση των ενηλίκων και τη συνεχιζόμενη επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση το 72% των Ελλήνων συμφωνεί κατατάσσοντας τη χώρα μας στην 3η θέση μαζί με την Κύπρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο κόσμος έχει καταλάβει την αξία της δια βίου μάθησης, όμως η κυβέρνησή μας, θα δημιουργήσει μια ομάδα ενηλίκων που δεν θα μπορούν να συμμετάσχουν στη δια βίου μάθηση.
Απαραίτητη είναι, κατά τη γνώμη μου, η επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης μέχρι τα 18, για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την καταιγίδα των αλλαγών, ώστε τα παιδιά μας να μπορούν να προσαρμόζονται στις μελλοντικές ανάγκες της αγοράς εργασίας. Αν δεν μπορούν να προσαρμόζονται θα έχουν και αυτά μεγάλο πρόβλημα και η οικονομία μας στο μέλλον, αφού χωρίς κατάλληλα στελέχη τίποτα δεν μπορεί να λειτουργήσει. Φυσικά δεν αρκεί η επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης μέχρι τα 18. Πρέπει να αποφασίσουμε τι θα μαθαίνουν οι μαθητές μέχρι τα 18. Οι μαθητές των ΕΠΑΛ θα πρέπει να αποκτούν βασικές τεχνολογικές γνώσεις, που θα τους επιτρέπουν, με μία σύντομη επανεκπαίδευση, να μεταπηδούν από τη μία ειδικότητα στην άλλη, ανάλογα με τις εξελίξεις. Δεν είναι εύκολο, αλλά αυτός πρέπει να είναι ο στόχος. Γι’ αυτό πιστεύω ότι ήταν πολύ καλή η ιδέα του ΟΟΣΑ για διετείς σπουδές των αποφοίτων των ΕΠΑΛ στα Πανεπιστήμια, ώστε έχοντας ένα σοβαρό τεχνολογικό υπόβαθρο να μπορούν να ειδικευτούν σε κάτι και να μπορούν στο μέλλον να επανειδικευτούν σε κάτι άλλο ή να επικαιροποιήσουν τις γνώσεις τους, αν τα πράγματα στην εργασία τους αλλάξουν. Τα διετή προγράμματα σπουδών ίδρυσε ο κ. Γαβρόγλου, στο πόδι είναι η αλήθεια, και ανέστειλε τη λειτουργία τους η κα Κεραμέως. Προφανώς αυτό το σχέδιο ξεχάστηκε. Κι όμως ήταν το καλύτερο, με την προϋπόθεση της σωστής εφαρμογής τους.
