Από την έντυπη έκδοση
Του Μιχάλη Χατζηκωνσταντίνου
[email protected]
Η αρνητική τροπή του δεύτερου κύματος της πανδημίας στην Ελλάδα και η μειωμένη αποτελεσματικότητα του νέου lockdown αποτελούν ευκαιρία για αναστοχασμό και επανεξέταση πρακτικών της πολιτείας που δεν λειτουργούν σύμφωνα με τον σχεδιασμό.
Μία από αυτές είναι η πολιτική των τηλεφωνικών μηνυμάτων - ειδικών εντύπων για μετακινήσεις. Το συγκεκριμένο μέτρο κρίθηκε επιτυχές στο πρώτο κύμα, αλλά τούτο δεν είναι πια τόσο προφανές. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις περισσότερες χώρες του κόσμου -πολλές εκ των οποίων καταγράφουν καλύτερες επιδόσεις από την Ελλάδα- οι πολίτες δεν στέλνουν τηλεφωνικά μηνύματα. Σε περιπτώσεις ελέγχου είτε εξηγούν στις αρχές για ποιο λόγο εξήλθαν από την οικία τους είτε δέχονται κυρώσεις για μη τήρηση των κανόνων προστασίας.
Αντίθετα στην Ελλάδα της διάχυτης καχυποψίας οι αρχές έχουν εντολές να σταματούν ακόμη και πολίτες που περπατούν στον δρόμο με τον σκύλο τους ή μεταφέρουν σακούλες από το σούπερ μάρκετ. Πρόκειται για εντελώς αχρείαστους ελέγχους που επιβαρύνουν τον φόρτο εργασίας των αστυνομικών, αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού στις τάξεις τους και καταλήγουν συχνά σε παράλογα πρόστιμα για γραφειοκρατικούς λόγους (υπάρχει πληθώρα σχετικών καταγγελιών).
Έχουμε εξοικειωθεί τόσο με την εφαρμογή αυτών των άχρηστων κανόνων που παραβλέπουμε ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να ελέγχεται ή να στέλνει μηνύματα ένας άνθρωπος ο οποίος γυμνάζεται μόνος του σε ένα πάρκο αφού η συγκεκριμένη συμπεριφορά δεν μεταδίδει την πανδημία. Και βέβαια η αποστολή μηνύματος δεν αποτρέπει διόλου τους ανεύθυνους από το να «ξεγελάσουν» το σύστημα.
Αν σταματήσει όλη αυτή η παράλογη πρακτική, θα απελευθερωθούν δυνάμεις για ουσιαστικούς επιτόπιους ελέγχους σε πραγματικές συμπεριφορές μετάδοσης της πανδημίας, όπως η μη χρήση μάσκας και ο συγχρωτισμός. Επιπλέον, η μεγάλη μάζα των πολιτών που τηρεί τους κανόνες θα πάψει να αισθάνεται ότι ελέγχεται ασκόπως.
Το πιο εντυπωσιακό είναι, όμως, ότι τέτοιες πρακτικές πειθάρχησης συνδυάζονται παραδόξως με τη γενικευμένη ρητορική της «ατομικής ευθύνης». Όμως, η ατομική ευθύνη προϋποθέτει ότι το κράτος εμπιστεύεται κατ’ αρχήν τους πολίτες. Και δεν τους αντιμετωπίζει συλλήβδην ως παραβάτες.
