Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
To βιβλίο «Ημικρανία» του Όλιβερ Σακς κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση Κώστα Πόταγα και Άννυς Σπυράκου.
Η ημικρανία πλήττει μια σημαντική πληθυσμιακή μειονότητα, απαντά σε όλους τους πολιτισμούς και αναγνωρίζεται από τη χαραυγή της καταγεγραμμένης ιστορίας. Μπορεί για τον Ιούλιο Καίσαρα, τον απόστολο Παύλο, τον Kant και τον Freud να υπήρξε μια μάστιγα, ή μια αφορμή να σφυρηλατήσουν τον χαρακτήρα τους, όμως για τα εκατομμύρια των ανωνύμων ανθρώπων που υποφέρουν κρυφά και σιωπηλά αποτελεί ένα καθημερινό δεδομένο.
Οι μορφές και τα συμπτώματά της είναι «άτακτα, ασαφή και σε τόσο απέραντο βαθμό ποικίλα, που ούτε ο ίδιος ο Πρωτέας μπορεί να συναγωνιστεί την πληθώρα των μορφών που παίρνουν», όπως αντίστοιχα παρατήρησε ο Robert Burton για τη μελαγχολία. Η φύση της και τα αίτιά της στάθηκαν ανεπίλυτο αίνιγμα για τον Ιπποκράτη και έκτοτε, εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια, αποτελούν αντικείμενο αντιπαραθέσεων.
Διαβάζουμε στην Εισαγωγή του Σακς για την έκδοση του 1992: «Πολλοί από τους ασθενείς που εμφανίζουν ημικρανία –ιδιαίτερα οι νέοι που βιώνουν την ημικρανική αύρα ή μια κρίση κλασικής ημικρανίας για πρώτη φορά– δεν έχουν ιδέα τι τους συμβαίνει και τρομοκρατούνται πιστεύοντας πως παθαίνουν εγκεφαλικό, πως έχουν κάποιον όγκο στον εγκέφαλο κ.ο.κ., ή, αντίστροφα, πως τρελαίνονται ή πάσχουν από κάποια ιδιότυπη υστερία. Είναι τεράστια η ανακούφισή τους όταν μάθουν πως αυτό που τους συμβαίνει δεν είναι ούτε σοβαρό ούτε επίπλαστο αλλά μια ψυχικώς ουδέτερη, υποτροπιάζουσα αλλά καλοήθης στην ουσία της κατάσταση που τη μοιράζονται με αμέτρητους άλλους ανθρώπους και η οποία είναι γνωστή και εντελώς κατανοητή. “Ο φόβος που σου προκαλεί αυτή η πάθηση όταν δεν τη γνωρίζεις σε καταρρακώνει” γράφει ο Montaigne. Ο ασθενής που θα διαβάσει την “Ημικρανία” δεν θα θεραπευτεί αλλά τουλάχιστον θα ξέρει από τι υποφέρει και τι σημαίνει αυτό. Θα πάψει λοιπόν να το φοβάται.
Βέβαια, το βιβλίο δεν είναι απλώς μια περιγραφή αλλά ένας στοχασμός για τη φύση της υγείας και της αρρώστιας και για το πώς τα ανθρώπινα πλάσματα μπορεί περιστασιακά να έχουν ανάγκη να είναι άρρωστα για ένα σύντομο διάστημα. Είναι επιπλέον ένας στοχασμός για την ενότητα του νου και του σώματος και για την ημικρανία ως ένα υπόδειγμα της ψυχοσωματικής μας διαφάνειας και, τέλος, ένας στοχασμός για την ημικρανία ως αντίδραση βιολογική, ανάλογη με εκείνη που εμφανίζουν πολλά ζώα. Πιστεύω πως αυτές οι ευρύτερες θεωρήσεις της ημικρανίας ως μέρος της ανθρώπινης κατάστασης έχουν επίσης τη σημασία τους καθώς συνθέτουν τη σταθερή ταξινομία της πάθησης».
