Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Ο Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, FranceΗ διάσημη επιστημονική σειρά Harvard Business Review, κυκλοφορεί και στα Ελληνικά από τις Εκδόσεις Ψυχογιός.
Το εγχειρίδιο του μάνατζερ του HBR αναφέρεται στις θεμελιώδεις δεξιότητες και πρακτικές που πρέπει να κατέχουν όλοι οι αποτελεσματικοί μάνατζερ. Συνεισφέρει σε όλους αυτούς που φιλοδοξούν να γίνουν πιο αποδοτικοί και αποτελεσματικοί, αλλά και μια πηγή έμπνευσης για τους άλλους.
Συγκεντρώνοντας την εμπειρογνωμοσύνη των συντακτών του HBR, το βιβλίο αναφέρεται στις βέλτιστες πρακτικές και θεμελιώδεις έννοιες, αλλά και αναδυόμενες ιδέες και έρευνες. Κάθε κεφάλαιο καταλήγει σε μια περίληψη των βασικών σημείων και αντικειμένων ενέργειας, που προσφέρουν τη δυνατότητα να εφαρμοστούν γρήγορα στην πράξη οι ιδέες του κεφαλαίου.
Το βιβλίο αποτελείται από πέντε μέρη:
- Ανάπτυξη νοοτροπίας ηγέτη
- Αυτοδιαχείριση
- Διοίκηση ατόμων
- Διοίκηση ομάδων
- Διοίκηση της επιχείρησης
Μετάβαση στην ηγεσία
Οι μάνατζερ, θεωρητικά, έχουν την επίσημη εξουσία να παίρνουν αποφάσεις, να κατανέμουν πόρους και να διοικούν εργαζόμενους. Η διαφορά μεταξύ μάνατζερ-ηγέτη κατά τον John Kotter είναι η εξής: διοίκηση σημαίνει ανταπόκριση στην πολυπλοκότητα. Ο προγραμματισμός, η δημιουργία προϋπολογισμών και η στελέχωση αποτελούν δραστηριότητες της διοίκησης. Ο σχεδιασμός ανάθεσης εργασιών, για παράδειγμα η βελτιστοποίηση μιας γραμμής παραγωγής αφορά τον μάνατζερ. Ο ηγέτης σχετίζεται με την παραγωγή και την ανταπόκριση στις αλλαγές. Η χάραξη κατευθύνσεων, η ευθυγράμμιση ατόμων και η παροχή κινήτρων είναι δραστηριότητες ηγεσίας. Ο Kotter ισχυρίζεται ότι η διοίκηση και ηγεσία είναι συμπληρωματικές και όχι ασύμβατες έννοιες. Στη συνέχεια, οι δύο όροι θα χρησιμοποιούνται εναλλάξ, προτιμώντας τη λέξη μάνατζερ για πιο τεχνικά και διοικητικά θέματα και ηγέτης για θέματα που άπτονται του οράματος, της στρατηγικής και της δημιουργίας κινήτρων.
Ηγεσία ομάδων
Ηγεσία ομάδων σημαίνει διοίκηση πολλών ανθρώπων που συνεργάζονται για την επίτευξη κοινού στόχου. Η ένωση ανθρώπων με θεμελιώδεις διαφορετικές απόψεις, διακριτές δεξιότητες και διαφορετικό παρελθόν απαιτείται από αυτούς να συνεργάζονται στενά. Αυτές οι διαφορές βέβαια είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο οι ομάδες έχουν τη δυνατότητα να πετυχαίνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Διοίκηση της επιχείρησης
Κατά τη γνώμη μου το σημαντικότερο μέρος του βιβλίου.
Στρατηγική
Ο Bruce Henderson, ιδρυτής της εταιρείας Boston Consulting Group έγραψε ότι «στρατηγική είναι η σκόπιμη αναζήτηση ενός σχεδίου δράσης που θα αναπτύξει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μιας επιχείρησης και θα το συνθέσει». Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έγκειται στις διαφορές. «Οι διαφορές ανάμεσα σε μια επιχείρηση και τους ανταγωνιστές της αποτελούν βάση του πλεονεκτήματος της». Με την άποψη αυτή συμφωνεί και ο καθηγητής της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Harvard Michael Porter: «η σύγχρονη ανταγωνιστική στρατηγική σχετίζεται με τη διαφοροποίηση».
Ανάπτυξη στρατηγικής
Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν παρουσιαστεί αρκετά πλαίσια για την ανάπτυξη της στρατηγικής από τις εργασίες του Porter και άλλων συγγραφέων. Προτείνονται πέντε βήματα για την ανάπτυξη της στρατηγικής.
Βήμα 1: Εντοπισμός απειλών και ευκαιριών.
Βήμα 2: Αναζήτηση πόρων, δυνατοτήτων και πρακτικών.
Βήμα 3: Εξέταση στρατηγικών για αλλαγές.
Βήμα 4: Συντονισμός των δραστηριοτήτων που υποστηρίζουν τη στρατηγική.
Βήμα 5: Εναρμόνιση.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουν τα στελέχη της επιχείρησης τη στρατηγική ώστε να την υποστηρίξουν. Μερικές φορές αυτό είναι εύκολο, άλλες φορές όμως, η οργανωσιακή αλλαγή απαιτεί μια πιο σκόπιμη προσπάθεια από την πλευρά των στελεχών.
Το βιβλίο τελειώνει με την παρουσίαση των οικονομικών εργαλείων. Ένα παλιό ρητό αναφέρει «δεν μπορείς να διαχειριστείς αυτό που δεν μπορείς να μετρήσεις». Αρχίζοντας με την κατανόηση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων, τον ισολογισμό, το ενεργητικό (παραγωγική μηχανή της επιχείρησης), το παθητικό και ίδια κεφάλαια (χρηματοοικονομικό κεφάλαιο), το ιστορικό κόστος και με την εκτίμηση του κεφαλαίου κίνησης. Συνεχίζοντας, με έννοιες πιο πολύπλοκες όπως, χρηματοοικονομική μόχλευση, χρηματοοικονομική διάρθρωση (σχέση ιδίων και ξένων κεφαλαίων) και με την κατάσταση ταμειακών ροών (cash flows, βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Βασικές Αρχές Χρηματοοικονομικού Μάνατζμεντ, Εκδ. Κλειδάριθμος, 2013). Σημαντικό οικονομικό εργαλείο αποτελούν και οι προϋπολογισμοί: κύριος προϋπολογισμός, προϋπολογισμός λειτουργίας και οικονομικός.
Συμπερασματικά, το εγχειρίδιο του μάνατζερ έχει ένα σαφή στόχο: να προετοιμάσει τα νέα στελέχη να γίνουν καλύτεροι μάνατζερ και ηγέτες. Το νόημα όμως, του να γίνουν εξαιρετικοί ηγέτες δεν είναι απλά να είναι εξαιρετικοί ηγέτες. Έχει να κάνει με τον αντίκτυπο που έχουν στο περιβάλλον τους, στους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζονται και στα πράγματα που παράγουν μαζί. «Η διοίκηση επιχειρήσεων είναι από τα πιο ευγενή επαγγέλματα, αν ασκείται σωστά» αναφέρει ο καθηγητής Clay Christensen του Πανεπιστημίου Harvard. «Κανένα άλλο επάγγελμα δεν προσφέρει τόσους πολλούς τρόπους για να βοηθάμε άλλους ανθρώπους να μαθαίνουν και να αναπτύσσονται...».
