Της Λέττας Καλαμαρά
[email protected]

Η πανδημία του κορονοϊού και τα μέτρα που επιβλήθηκαν για την αντιμετώπισή της άλλαξανάρδην τα δεδομένα στην αγορά. Το «Μένουμε Σπίτι» εξελίχθηκε γρήγορα σε «Ψωνίζουμε από το Σπίτι», με αποτέλεσμα οι πωλήσεις των ηλεκτρονικών καταστημάτων να εκτοξευθούν, μιας και το φυσικό κανάλι απενεργοποιήθηκε, παραμένοντας ερμητικά κλειστό.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών οι ψηφιακοί καταναλωτές στην Ελλάδα το 2019 ανέρχονταν στο 32% έναντι 53% στην ΕΕ, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης του ηλεκτρονικού εμπορίου ήταν μόλις στο 15%. Τον Απρίλιο 2020 και εν μέσω πανδημίας ο αριθμός των ψηφιακών χρηστών υπερδιπλασιάστηκε, η καταναλωτική δαπάνη μέσω ηλεκτρονικών καταστημάτων αυξήθηκε έως και 170% εβδομαδιαίως σε σχέση με το 2019, ενώ τα έσοδα του ηλεκτρονικού εμπορίου το Μάρτιο και Απρίλιο εξαπλασιάστηκαν. Είχαμε επίσης, 45% μεγαλύτερη επισκεψιμότητα σε ηλεκτρονικά καταστήματα, τόσο απευθείας όσο και μέσω των κοινωνικών δικτύων, 52% επιπλέον όγκο παραγγελιών, 50% περισσότερες παραγγελίες μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών και 53% περισσότερες παραγγελίες μέσω κινητών τηλεφώνων. Επίσης, το 87% των καταναλωτών πραγματοποίησαν τις ηλεκτρονικές τους αγορές από εγχώριες επιχειρήσεις, αναδεικνύοντας την ανάγκη υποστήριξης των επιχειρήσεων στην παροχή της πληρέστερης δυνατής ενημέρωσης των καταναλωτών στο ηλεκτρονικό εμπόριο.  

Τα online ρεκόρ του 2020

Τα στοιχεία του Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Εμπορίου (GRECA) έδειξαν πως οι ηλεκτρονικές πωλήσεις τον Απρίλιο 2020 κατέγραψαν νέο ρεκόρ μετά το Μάρτιο που ξεκίνησε η περίοδος της καραντίνας.  Αξιολογώντας την μεταβολή της online δαπάνης από τις πρώτες 9 εβδομάδες του έτους (προ COVID-19), διαφαίνεται ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ελλάδα έχει πλέον εξαπλασιαστεί σε τζίρο.

Την ίδια εικόνα αποτύπωσαν και οι αναλυτές του Εργαστηρίου Elturn. Ειδικότερα όπως έδειξαν τα στοιχεία της έρευνας που εκπόνησε το ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Ερευνών Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) και το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστήμιο Αθηνών στην κυλιόμενη εβδομαδιαία (25-27 Μαρτίου και 1-3 Απριλίου 2020) σημειώθηκε διπλασιασμός των Ελλήνων online καταναλωτών και 8-10 φορές αυξήθηκαν οι online παραγγελίες στα ηλεκτρονικά σούπερ-μάρκετ. Σε σχέση με πέρυσι έχει διπλασιαστεί η τάση αγορών από ηλεκτρονικά καταστήματα γενικά (από το 21% του πληθυσμού που είχε κάνει τουλάχιστον μία διαδικτυακή αγορά το τελευταίο δεκαήμερο το 2019) σε 44% την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου 2020 και στην ηλεκτρονική υπηρεσία παράδοσης έτοιμου φαγητού από 13% στο 25%. Παράδειγμα επιβεβαίωσης αποτέλεσε και η πρόσφατη ανακοίνωση του Skroutz, που αριθμεί 4.400 ηλεκτρονικά καταστήματα και 10 εκατομμύρια προϊόντα και κατέγραψε αύξηση των online αγορών κατά 41%. Ειδικά στις παραγγελίες από ηλεκτρονικό σουπερμάρκετ η αύξηση των καταναλωτών ήταν οκταπλάσια,  σε σύγκριση με το 2019.  Επίσης αυξήθηκαν κατακόρυφα και οι αγορές τροφίμων από απόσταση, αφού το 10% των πολιτών παρήγγειλε τηλεφωνικά από συνοικιακό κρεοπωλείο/οπωροπωλείο και το 5% αντίστοιχα από κοντινό/συνοικιακό κατάστημα σούπερ-μάρκετ. Όπως τόνισαν οι αναλυτές του Eltrun, παρά τα παράπονα των καταναλωτών για τη διαθεσιμότητα και την παράδοση των προϊόντων, αρκετά θετικά αξιολογήθηκαν άλλοι σημαντικοί παράγοντες όπως οι τρόποι πληρωμής (68%), το προσεγμένο προσωπικό παράδοσης (49%), το σωστό πακετάρισμα των προϊόντων (47%), η ποικιλία προϊόντων (45%), η καθαριότητα και σωστή φύλαξη των φρέσκων προϊόντων (44%). 

Παρά το γεγονός ότι είναι πολύ νωρίς να εκτιμήσει κανείς το μέγεθος της μεγάλης αλλαγής που επέρχεται στο ηλεκτρονικό εμπόριο, στελέχη της αγοράς έχουν επισημάνει τη μεταστροφή των καταναλωτικών συνηθειών και τη δυναμική των ηλεκτρονικών αγοραστικών συμπεριφορών στο άμεσο μέλλον. Σε έρευνα με θέμα “Οι προκλήσεις για το e-commerce και η επόμενη ημέρα” που διεξήχθη από την εταιρεία Plushost.gr με τη συμμετοχή 288 ηλεκτρονικών καταστημάτων, η επισκεψιμότητα σε e shops, τόσο direct όσο και μέσω των social media, οι αγορές μέσω μεγάλων οθονών έκαναν ηχηρό come back (+50%), οι τηλεφωνικές παραγγελίες από κινητό ανέκτησαν το χαμένο έδαφος (+53%), ενώ διαπιστώθηκε πρόσθεση νέων χρηστών κατά 61%. Στα θετικά πιστώθηκε η επάρκεια των αγαθών, η εντυπωσιακή αύξηση του τζίρου των ηλεκτρονικών καταστημάτων και η θετική μεταβολή του Μ.Ο. της παραγγελίας, του Conversion Rate Optimization (CRO) και του διαθέσιμου budget στα κανάλια προώθησης. Στα αρνητικά η αύξηση της εγκατάλειψης του καλαθιού, η διόγκωση του ποσοστού επιστροφών και χρεώσεων (CPC) στα κανάλια προώθησης και οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις των παραγγελιών.  Από το σύνολο των 288 καταστημάτων που κατέγραψε η Plushost.gr το 54,4% (157 καταστήματα) δήλωσαν ότι η επισκεψιμότητα αυξήθηκε, το 12,50% (36) ότι παρέμεινε σταθερή, το 28,6% (83) ότι μειώθηκε. Η πλειονότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων διαπίστωσαν αύξηση της επισκεψιμότητάς τους  μέσω των οργανικών αποτελεσμάτων. Ενθαρρυντικό είναι, το γεγονός ότι η πλειονότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων πιστεύουν ότι η επόμενη μέρα μετά τον COVID-19 θα είναι θετική για το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, το 57,3% (165) υιοθετούν το πιο αισιόδοξο σενάριο περί “θετικής επόμενης ημέρας για το e commerce”, το 26,47% (76) το αρνητικό, το 10,29% (30) εκτιμούν ότι η κατάσταση θα διατηρηθεί ως έχει, ενώ το 5,88% (17) κρίνει ότι είναι ακόμη νωρίς ως εκ τούτου απαντά ότι “δεν γνωρίζει”. Η γενικότερη αύξηση της επισκεψιμότητας ενισχύθηκε από νέους χρήστες. Το 61,03% των εκπροσώπων των ηλεκτρονικών καταστημάτων απάντησαν θετικά στην ερώτηση αν η κρίση της πανδημίας έφερε νέους πελάτες στα e shops ενώ το 28,68% (83) είχε αντίθετη άποψη. Αύξηση παρατηρήθηκε και στο Μέσο Όρο της παραγγελίας για την πλειονότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων που συμμετείχαν στην έρευνα. Το 13,54% (39) απάντησε ότι αυξήθηκε πάνω από 60%, το 28,47% (82) έως 60%, το 17,36% (50) ότι έμεινε σταθερός, το 19,7% (57) ότι μειώθηκε έως 60% ενώ το 20,83% (60) ότι έπεσε. Αύξηση παρουσιάστηκε και στο Conversion Rate Optimization (CRO): Το 13,89% (40) των καταστημάτων αποτύπωσε στα στοιχεία τους ότι αυξήθηκε πάνω από 60%, το 39,24% (113) ότι αυξήθηκε έως 60%, το 19,1% (55) ότι έμεινε σταθερός, το 12,15% (35) ότι μειώθηκε έως 60% και το 15,63% (45) ότι μειώθηκε.

Ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων

Τα social media αποτέλεσαν ένα από τα βασικά κανάλια που τροφοδότησαν με επισκεψιμότητα τα ηλεκτρονικά καταστήματα. Το email marketing, παρόλο που αποτελεί το πιο άμεσo μέσο επικοινωνίας των ηλεκτρονικών καταστημάτων με τους πελάτες, η επισκεψιμότητα που έφερε αυτή την περίοδο παρέμεινε στην πλειονότητά τους σταθερή. Το 25,52% (61) δήλωσε ότι αυξήθηκε, το 37% (90) ότι παρέμεινε σταθερή, το 20,92% (50) ότι μειώθηκε ενώ το 15,9% των συμμετασχόντων στην έρευνα (38) είτε δεν γνωρίζουν είτε δεν επιθυμούν να απαντήσουν. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η πλειονότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων επένδυσαν αυτή την περίοδο στις πληρωμένες διαφημίσεις της Google. Το 45,2% (113) απάντησαν στη σχετική ερώτηση ότι η επένδυσή τους αυξήθηκε, το 21,18% (53) ότι παρέμεινε σταθερή, το22,02% (55) ότι υπέστη μείωση και το 11,6% (29) δεν ξέρουν ή δεν επιθυμούν να ανταποκριθούν στην ερώτηση.

Εκτόξευση έως 129% σε κατοχυρώσεις domain για e-shop

Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο που ανέδειξε η πανδημία ήταν η τάση των ελληνικών επιχειρήσεων να αποκτήσουν ενεργή παρουσία πωλήσεων στο ψηφιακό κανάλι. Σύμφωνα με στοιχεία του Papaki που αποτελεί καταχωρητή domain στην Ελλάδα, οι ελληνικές επιχειρήσεις στράφηκαν στη δημιουργία e-shop ως απάντηση στα μέτρα περιορισμού που έλαβε η χώρα. Όπως τονίζεται η άνοδος σε κατοχυρώσεις domain για e-shop κατέγραψε απόλυτα τον παλμό του εμπορίου στη χώρα μας, αλλά και τις αλλαγές που θα έρθουν στον κλάδο. Ειδικότερα εντοπίστηκε γενική αύξηση στις κατοχυρώσεις των domain names στο τρίμηνο Μάρτιος-Μάιος, σε σχέση με το αντίστοιχο του 2019. Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα στοιχεία για τα domain που χρησιμοποιούνται κυρίως στο e-commerce, όπως το .shop (αύξηση +93,6%) και το .store (αύξηση +129%). Φαίνεται ξεκάθαρα λοιπόν ότι πολλές επιχειρήσεις που μέχρι τώρα διέθεταν μόνο φυσική παρουσία ή μία απλή ιστοσελίδα, αναζήτησαν λύσεις –εν μέσω πανδημίας– με στόχο και τη δημιουργία e-shop, ώστε να συνεχιστεί η λειτουργία τους.