Ορισμένα από τα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας -αυτής της δισχιλιετούς συλλογής κειμένων που περιλαμβάνουν το αρχαιότερο βιβλικό κείμενο στην εβραϊκή γλώσσα, δεν προέρχονται από την έρημο όπου βρέθηκαν, σύμφωνα με νέα έρευνα, η οποία βασίζεται στην εξέταση DNA των περγαμηνών αυτών.

Τα 900 χειρόγραφα που βρέθηκαν μεταξύ 1947-1956 στα σπήλαια του Κουμράν -στη σημερινή κατεχόμενη Δυτική Όχθη, θεωρούνται ως μία από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις όλων των εποχών. Περιλαμβάνουν θρησκευτικά κείμενα στα εβραϊκά, τα αραμαϊκά και τα ελληνικά, καθώς και την παλαιότερη εκδοχή της Παλαιάς Διαθήκης που έχει βρεθεί ποτέ.

Τα παλαιότερα από τα κείμενα αυτά ανάγονται στον 3ο αιώνα π.Χ. και το πιο πρόσφατο γράφτηκε το έτος 70 μ.Χ., την εποχή της καταστροφής του Δεύτερου Ναού από τις ρωμαϊκές λεγεώνες.

Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι τα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας γράφτηκαν από τους Εσσαίους, μια εβραϊκή αίρεση που είχε αποσυρθεί στην έρημο της Ιουδαίας, κοντά στα σπήλαια του Κουμράν. Άλλοι, ωστόσο, πιστεύουν ότι ένα μέρος τους το έκρυψαν οι Εβραίοι εκεί για να το προστατεύσουν από τους Ρωμαίους.

Για να ρίξουν επιστημονικό φως σε μια θεολογική διαμάχη, Ισραηλινοί ερευνητές μελέτησαν το DNA των περγαμηνών, αφού τα κείμενα αυτά είχαν γραφτεί κυρίως σε δέρματα ζώων. «Ανακαλύψαμε, αναλύοντας αυτά τα τμήματα των περγαμηνών, ότι ορισμένα κείμενα γράφτηκαν σε δέρματα αγελάδας και προβάτου, ενώ παλαιότερα θεωρούσαμε ότι όλα είχαν γραφτεί σε δέρμα κατσίκας», εξήγησε η Πνίνα Σορ, ερευνήτρια της Ισραηλινής Υπηρεσίας Αρχαιοτήτων, η οποία είναι επικεφαλής αυτής της μελέτης.

Μολονότι το δέρμα προβάτου θα μπορούσε να έχει παραχθεί στην έρημο, το δέρμα αγελάδας ήταν χαρακτηριστικό των πόλεων, όπως η Ιερουσαλήμ. «Το ίδιο το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένες οι περγαμηνές μάς λέει τόσα όσο και το περιεχόμενό τους», είπε ο Νόαμ Μιζράχι, Καθηγητής

«Αυτό αποδεικνύει ότι τα Χειρόγραφα δεν προέρχονται από την έρημο όπου βρέθηκαν», πρόσθεσε η Σορ. Από πού προήλθαν και ποιος τα έγραψε; Τα ερωτηματικά αυτά παραμένουν αναπάντητα, αλλά η έρευνα που κράτησε επτά χρόνια και κατά τη διάρκεια της οποίας μελετήθηκαν 13 κείμενα, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, ανοίγει τον δρόμο για νέες ανακαλύψεις, όπως εκτιμά η Σορ.

«Θα μπορέσουμε τελικά να βρούμε την απάντηση στην ουσιαστική ερώτηση της ταυτότητας των συγγραφέων και αυτά τα πρώτα αποτελέσματα θα έχουν αντίκτυπο στη μελέτη της ζωής των Εβραίων, την εποχή του Δεύτερου Ναού», τόνισε.

Βιβλικό παζλ

Μία από τις ανακαλύψεις της ομάδας της Πνίνα Σορ αφορά το βιβλίο του προφήτη Ιερεμία (6ος αι. π.Χ.), πολλά αποσπάσματα του οποίου πίστευαν οι ερευνητές ότι προέρχονταν από το ίδιο χειρόγραφο. «Βλέπουμε διαφορές, τόσο όσον αφορά το περιεχόμενο και τον γραφικό χαρακτήρα αλλά και το δέρμα του ζώου που χρησιμοποιήθηκε για την περγαμηνή, κάτι που αποδεικνύει τη διαφορετική προέλευσή τους», είπε η Μπέατρις Ριέστρα, μία από τις ερευνήτριες.

Συνολικά, έχουν βρεθεί περίπου 25.000 κομμάτια περγαμηνών στην έρημο της Ιουδαίας και η έρευνα συνεχίζεται αδιάκοπα εδώ και 60 χρόνια.

«Είναι σαν να φτιάχνουμε ένα παζλ. Υπάρχουν πολλά κομμάτια περγαμηνών που δεν γνωρίζαμε πώς να τα συνδέσουμε μεταξύ τους, ούτε αν βάζαμε μαζί τα λάθος κομμάτια» αλλά με την έρευνα του DNA αυτό μπορεί να αλλάξει, σχολίασε ο καθηγητής Όντεντ Ρεσάβι του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ.

Προς το παρόν, το παζλ παραμένει σπαζοκεφαλιά. «Η έρευνα είναι μόλις στην αρχή της αλλά υπάρχουν θετικά αποτελέσματα», διαβεβαίωσε η Σορ, υπενθυμίζοντας ότι η δουλειά  αφορά επίσης τη συντήρηση των χειρογράφων και για τον λόγο αυτό δεν είναι εφικτό να μελετηθεί το σύνολό τους, καθώς υπάρχει κίνδυνος να καταστραφούν.

Η έρευνα, πάντως, θα μπορούσε, επίσης, να αποδειχθεί θεόσταλτη και για τον εντοπισμό πλαστών αρχαιοτήτων, όπως των πέντε υποτιθέμενων Χειρόγραφων της Νεκράς Θάλασσας που φυλάσσονταν στο Μουσείο της Βίβλου στην Ουάσινγκτον, μέχρι το 2018. «Αν μπορούμε να ξεχωρίσουμε τις περγαμηνές του Κουμράν από τις υπόλοιπες, πιστεύουμε ότι ίσως στο μέλλον αυτό θα μας βοηθήσει να εντοπίζουμε τις πλαστές», είπε ο Ρεσάβι.