Η διεθνής θεατρική κοινότητα τιμά και φέτος την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, η οποία γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Μαρτίου και σηματοδοτείται από ένα νέο μήνυμα προς την ψυχή και το πνεύμα.

Το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου καθιέρωσε τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου το 1962 και, κάθε χρόνο, επιλέγει  μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου από μια χώρα - μέλος του, για να γράψει ένα μήνυμα, το οποίο διαβάζεται σε όλα τα θέατρα τη συγκεκριμένη ημέρα και μεταδίδεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο.

Οι Ζαν Κοκτώ, Άρθουρ Μίλλερ, Λώρενς Ολίβιε, Ζαν Λουί Μπαρώ, Πήτερ Μπρουκ, Πάμπλο Νερούδα, Ευγένιος Ιονέσκο, Λουκίνο Βισκόντι, Μάρτιν Έσλιν, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Αριάν Μνουσκίν, Ρομπέρ Λεπάζ, Αουγκούστο Μποάλ, Τζούντι Ντεντς και πολλοί άλλοι έχουν καταθέσει τη γραφή και τις σκέψεις τους γι’ αυτόν τον σκοπό.

Φέτος το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου γράφει ο Shahid Nadeem, θεατρικός συγγραφέας του Πακιστάν και επικεφαλής του φημισμένου θεάτρου Ajoka.

Στο τέλος μιας παράστασης ενός έργου για τον Ποιητή Σούφι[1] Bulleh Shah[2] από το Θέατρο Ajoka[3], ένας ηλικιωμένος άντρας συνοδευόμενος από ένα νεαρό αγόρι πλησίασε τον ηθοποιό που έπαιζε τον ρόλο του σπουδαίου Σούφι, «Ο εγγονός μου δεν είναι καλά, θα μπορούσατε σας παρακαλώ να τον ευλογήσετε;» Ο ηθοποιός εκπλάγηκε και είπε, «Δεν είμαι ο Bulleh Shah, είμαι απλώς ένας ηθοποιός που παίζει αυτόν τον ρόλο». Ο ηλικιωμένος είπε, «Γιε μου, δεν είσαι ηθοποιός, είσαι η μετενσάρκωση του Bulleh Shah, η Αβατάρα[4] του». Αίφνης, μας αποκαλύφθηκε μια ολάκερη καινούρια έννοια του θεάτρου όπου ο ηθοποιός γίνεται η μετενσάρκωση του ρόλου που παίζει.

Η εξερεύνηση ιστοριών όπως αυτής του Bulleh Shah, και υπάρχουν τόσες πολλές σε όλες τις κουλτούρες, μπορεί να αποτελέσει μια γέφυρα μεταξύ μας, των θεατρικών δημιουργών και ενός ανεξοικείωτου αλλά ενθουσιώδους κοινού. Όταν ερμηνεύουμε στη σκηνή, ορισμένες φορές παρασυρόμαστε από τη δική μας φιλοσοφία για το θέατρο, από το ρόλο μας ως προάγγελοι της κοινωνικής αλλαγής και αφήνουμε πίσω μια μεγάλη μερίδα της μάζας. Κατά την ενασχόλησή μας με τις προκλήσεις του παρόντος, αποστερούμε τους εαυτούς μας από τις δυνατότητες μιας βαθειά συγκινητικής πνευματικής εμπειρίας που μπορεί να προσφέρει το θέατρο.

Στον κόσμο του σήμερα όπου η μισαλλοδοξία, το μίσος και η βία ακολουθούν ανοδική πορεία και ο πλανήτης μας βυθίζεται όλο και πιο βαθιά στην κλιματική καταστροφή, πρέπει να αναπληρώσουμε την πνευματική μας δύναμη. Πρέπει να καταπολεμήσουμε την απάθεια, το λήθαργο, την απαισιοδοξία, την απληστία και την αδιαφορία προς τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε, προς τον πλανήτη πάνω στον οποίο ζούμε. Το θέατρο έχει ρόλο, έναν ευγενή ρόλο, στην ενεργοποίηση και κινητοποίηση της ανθρωπότητας ώστε να ανυψώσει τον εαυτό της από αυτή την κατάβαση προς την άβυσσο. Μπορεί να ανυψώσει τη σκηνή, τον παραστατικό χώρο, σε κάτι ιερό.

Στη Νότιο Ασία, οι καλλιτέχνες αγγίζουν με ευλάβεια το πάτωμα της σκηνής προτού πατήσουν πάνω σ’ αυτό, μια αρχαία παράδοση όπου το πνευματικό και το πολιτισμικό συνυφαίνονται. Είναι καιρός να ανακτήσουμε αυτή τη συμβιωτική σχέση μεταξύ καλλιτέχνη και κοινού, παρελθόντος και μέλλοντος.

Η θεατρική δημιουργία μπορεί να γίνει μια ιερή πράξη και οι ηθοποιοί μπορούν πράγματι να γίνουν οι αβατάρες των ρόλων που παίζουν. Το Θέατρο έχει τη δυνατότητα να καταστεί ένας βωμός και ο βωμός ένας παραστατικός χώρος.

Μετάφραση του αγγλικού πρωτότυπου: Γιόλα Κλείτου

Κυπριακό Κέντρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΚΚΔΙΘ)

* Το παρόν κείμενο αποτελεί απόσπασμα της μεγαλύτερης εκδοχής του Μηνύματος για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2020 που είναι διαθέσιμη στα αγγλικά, γαλλικά και άλλες γλώσσες στο www.world-theatre-day.org

Σημειώσεις

[1] Σουφισμός: Η Ισλαμική μυστικιστική παράδοση, η Ποίηση Σούφι, που αποδίδεται κυρίως με μουσική, εκφράζει την μυστικιστική ένωση μέσω των μεταφορών της εγκόσμιας αγάπης.

[2] Bulleh Shah (1680-1757): Σημαντικός Πουντζάμπι Σούφι Ποιητής ο οποίος έγραψε για πολύπλοκα φιλοσοφικά ζητήματα σε απλή γλώσσα, κατέκρινε έντονα τη θρησκευτική ορθοδοξία, κατηγορήθηκε ως αιρετικός και του αποστερήθηκε η ταφή στο δημοτικό κοιμητήριο. Ήταν δημοφιλής σε όλη την έκταση των θρησκευτικών διαιρέσεων.

[3] Θέατρο Ajoka: Ιδρύθηκε το 1984. Η λέξη Ajoka σημαίνει «Σύγχρονο» στη γλώσσα Πουντζάμπι. Το ρεπερτόριό του περιλαμβάνει έργα με θέματα όπως η ανεξιθρησκία, η ειρήνη, η έμφυλη βία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

[4] Αβατάρα: Μετενσάρκωση ή μεταφυσική παρουσία στη Γη ενός Θείου δασκάλου σύμφωνα με την Ινδουιστική παράδοση.

Μήνυμα της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κας Λίνας Μενδώνη

Η ανθρωπότητα σήμερα δοκιμάζεται. Η ζωή μας δοκιμάζεται σε όλες τις εκφάνσεις της. Το θέατρο, ο καθρέφτης της, δοκιμάζεται. Όμως, όπως διέτρεξε τους αιώνες, από την δημιουργία του στην Ελλάδα, όταν ο ηθοποιός στάθηκε απέναντι στο χορό, σε «πράξη σπουδαία και τελεία», θα αντέξει και σ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες.

Πιστεύω ότι οι εργάτες του, όταν θα αφήσουμε πίσω μας την πανδημία, θα αντλήσουν τα στοιχεία, τα οποία θα τα μετουσιώσουν στην θεατρική γραφή τους, κάνοντας μας, ως θεατές, να κατανοήσουμε ότι ίσως αυτό που ζούμε μπορεί να μας διδάξει, από τις αξίες που λησμονήσαμε, τα προηγούμενα χρόνια, και τις οποίες αφήσαμε στο περιθώριο.

Το θέατρο βρίσκει τρόπους μοναδικούς να θεραπεύσει το σκληρό παρόν, να  ανοίξει χαραμάδες για να περάσει το φως και η ελπίδα. Δεν είναι μόνο η αποτύπωση της ζωής μέσα από την ερμηνεία του ηθοποιού με τη συνέργεια της ψυχής μας. Είναι εκείνο που δεν σιωπά στον πόνο, είναι εκείνο που απορρίπτει το φαύλον. Γίνεται ο εκάστοτε αδιάψευστος μάρτυρας της προσωπικής, της κοινωνικής, της πολιτικής, της πολιτιστικής μας ιστορίας.

Σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, μόνον την ευγνωμοσύνη μας μπορούμε να εκφράσομε στους δημιουργούς που με αφοσίωση το υπηρετούν και να υποσχεθούμε ότι θα κάνομε, όσα αντέχει η οικονομική περίσταση ώστε κι εκείνο με την σειρά του να συνεχίσει να μας παρέχει τα εξαίσια φάρμακα της Τέχνης του.

naftemporiki.gr