Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Είναι καλό ή κακό να στριμώχνεται ένας αυταρχικός ηγέτης όπως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν; Η απάντηση είναι μάλλον όχι, γιατί στις περιπτώσεις αυτές θα επιλέξει την οδό των επικίνδυνων παιχνιδιών, με στόχο την παραμονή στην εξουσία.
Για τον κύριο Ερντογάν έτσι, τα πράγματα δεν πάνε καλά. Στο εξωτερικό του μέτωπο η κατάσταση είναι ρευστή και η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε αρκετά προβλήματα, που μόνον μελλοντικές δυσκολίες προμηνύουν. Λιβύη, Συρία, Κουρδικό και σχέσεις με τη Ρωσία, είναι όλα ανοικτά θέματα και από μικρές λεπτομέρειες μπορούν να μετεξελιχθούν σε καυτά προβλήματα. Στο εσωτερικό της Τουρκίας, παρά την αφόρητη προπαγάνδα του καθεστώτος, συσσωρευμένα οικονομικά προβλήματα τροφοδοτούν αντικυβερνητικά αισθήματα.
Υφέρπων πληθωρισμός, χαμηλή καταναλωτική εμπιστοσύνη, επίμονη ανεργία και συνεχιζόμενη προτίμηση σε σκληρό ξένο νόμισμα αντί της τουρκικής λίρας, υπογραμμίζουν τις ευπάθειες της τουρκικής οικονομίας.
Μια οικονομία που το 2019 είχε μόνον 0,2% ανάπτυξη του ΑΕΠ της και που φέτος στον βαθμό που ο παγκόσμιος οικονομικός ουρανός είναι θεοσκότεινος λόγω Covid-19, είναι αμφίβολο αν θα πετύχει κάτι καλύτερο. Σίγουρα, δε, δεν θα επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη του ΔΝΤ για 3% άνοδο. Συνεπώς, η οικονομική δυσπραγία θα βαραίνει όλο και περισσότερο την ψυχολογία των πολιτών. Και αυτό την ώρα που 900.000 πρόσφυγες περιμένουν να δουν τι θα γίνει στην περιοχή του Ιντλίμπ στη Συρία. Αυτή η κατάσταση, εκτιμά ο οργανισμός Stratfor, οδηγεί την Άγκυρα στην άνοδο του εθνικιστικού πάθους στο εσωτερικό και σε ψευτοαυτοκρατορικές εκβιαστικές ενέργειες στο εξωτερικό, εναντίον συμμάχων της Τουρκίας.
«Παρότι η κυβέρνηση της χώρας θεωρεί ότι μπορεί να αντέξει την πολιτική και οικονομική πίεση από το εξωτερικό και να μην αναγκαστεί να αλλάξει τη στάση της, εν τέλει οι αυξανόμενες εγχώριες δυσκολίες θα πλήξουν το κυβερνών κόμμα (ΑΚΡ), προκαλώντας μεγαλύτερες αμφιβολίες για την ικανότητά του να αποδώσει καλά στις εκλογές του 2023», αναφέρει το Stratfor και μάλλον δεν πέφτει έξω.
Πιο αναλυτικά, στην τουρκική οικονομία τις τελευταίες εβδομάδες και πριν εκδηλωθεί στη χώρα ο κορονοϊός καταγράφηκε μια σειρά από ζοφερά στοιχεία στους οικονομικούς δείκτες, αυξάνοντας τις ανησυχίες των Τούρκων που δεν έχουν ακόμα ανακάμψει από την οικονομική κρίση του 2018 και ανησυχούν ότι δεν θα είναι καλύτερο το 2020.
Ενώ ο ρυθμός αύξησης του πληθωρισμού μειώθηκε και εν συνεχεία σταθεροποιήθηκε το 2019, έπειτα από αύξηση-ρεκόρ το 2018, έχει αρχίσει να ανεβαίνει εκ νέου τους τελευταίους λίγους μήνες, πάνω από τον στόχο του 8% που θέτει η κεντρική τράπεζα για το 2020.
Εν μέσω αυτών των τάσεων, η ανεργία παραμένει επίμονα υψηλή για μήνες, τόσο πολύ που η είδηση ότι έπεσε λιγάκι στο τέλος του 2019, δεν πείθει κανέναν για τη συνέχεια.
Επίσης, η μεταβλητότητα της ισοτιμίας είναι ένας ακόμα δείκτης ετοιμόρροπης οικονομίας και μπορεί να πλήξει το επενδυτικό κλίμα, επιτείνοντας τα προβλήματα. Αρχές Φεβρουαρίου ένα δολάριο αγόραζε πάνω από 6 λίρες, ένα επίπεδο που είχε να καταγραφεί από τον Μάιο του 2019, ενώ στη σκιά των εξελίξεων στην Ιντλίμπ η ισοτιμία κατρακύλησε στις 6,24 λίρες ανά δολάριο. Εν τω μεταξύ, στις τράπεζες της χώρας το ποσοστό των καταθετικών λογαριασμών σε ξένο νόμισμα παραμένει επίμονα υψηλό έναντι αυτών σε λίρες, παρά τη μεγάλη προσπάθεια της κυβέρνησης να περάσει στους πολίτες το μήνυμα να ξοδεύουν και να αποταμιεύουν σε τοπικό νόμισμα.
Υπό παρόμοιες οικονομικές συνθήκες στο εσωτερικό, οι οποίες στην παρούσα διεθνή συγκυρία θα γίνουν χειρότερες, η κυβέρνηση της γείτονος θέλησε να παίξει το παίγνιον της επιθετικής εξωτερικής πολιτικής.
Αυτό είναι αλήθεια, ιδιαίτερα στη Συρία, καθώς η τουρκική κυβέρνηση μπορεί εύκολα να επικοινωνήσει επιχειρήματα εθνικής ασφάλειας για την επίθεση κατά των Κούρδων. Η επέμβαση, όμως, στη Λιβύη, η οποία στηρίζεται εν μέρει σε μισθοφορικές συριακές δυνάμεις, είναι πιο δύσκολο να της προσφέρει λαϊκή στήριξη.
Ακόμα, φαραωνικά σχέδια, όπως το Κανάλι της Κωνσταντινούπολης και το νέο αεροδρόμιο της Πόλης, τα οποία η κυβέρνηση συνεχίζει να ενθαρρύνει, παρά τις διαμαρτυρίες της αντιπολίτευσης, είναι επίσης μέσα για να αποσπαστεί η προσοχή από τα οικονομικά προβλήματα. Ωστόσο αυτά τα φανταχτερά σχέδια είναι απίθανο ότι θα λύσουν τα δομικά οικονομικά θέματα που απασχολούν τον πληθυσμό. Και όσο η οικονομική ευπάθεια της Τουρκίας συνεχίζεται, παρότι η ίδια η οικονομία αναπτύσσεται, η δημοφιλία της κυβέρνησης θα συνεχίσει να μειώνεται.
Και αυτό είναι ένα πρόβλημα για τον Τούρκο ηγέτη, που ίσως θελήσει να το μετατρέψει και σε εξαγώγιμο προϊόν. Καθ’ όσον ο ναρκισσισμός του καταρρίπτει ρεκόρ.
Όσο η οικονομική ευπάθεια της Τουρκίας συνεχίζεται, παρότι η ίδια η οικονομία αναπτύσσεται, η δημοφιλία της κυβέρνησης θα συνεχίσει να μειώνεται. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα για τον Τούρκο ηγέτη, που ίσως θελήσει να το μετατρέψει και σε εξαγώγιμο προϊόν.
