Της Μάρως Βακαλοπούλου
[email protected]
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχουν αποδείξει ότι μπορούν να μιλήσουν και να καταλήξουν σε μία έστω προσωρινή λύση. Το 2017, η Ρωσία και το Ιράν (οι κυριότεροι υποστηρικτές του συριακού καθεστώτος) και η Τουρκία (ο κύριος υποστηρικτής ορισμένων από τις ομάδες ανταρτών) κατέληξαν σε μία συμφωνία αμοιβαίας κατανόησης. Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος, ενώ η κρίση στην Ιντλίμπ άρχισε να φουντώνει επικίνδυνα, δήλωσε στις αρχές Φεβρουαρίου ότι σε τελική ανάλυση η Τουρκία «έχει πολλές σοβαρές στρατηγικές πρωτοβουλίες» με τη Ρωσία. Η εκεχειρία στην Ιντλίμπ συνεπώς, στην οποία κατέληξαν οι δύο ηγέτες έπειτα από την πολύωρη συνάντησή τους χθες στη Μόσχα, δεν συνιστά τόσο μεγάλή έκπληξη όσο θα αποτελέσει εάν αυτή εκεχειρία αντέξει.
Από τα μεσάνυχτα, η κατάπαυση του πυρός έχει τεθεί σε ισχύ και, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, επικρατεί «σχετική» ηρεμία, όπερ σημαίνει ότι αν μη τι άλλο σταμάτησαν οι ρωσικοί και οι συριακοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί. Λίγες ώρες μετά, το γεγονός επιβεβαίωσε επίσης στρατιωτική πηγή στο ρωσικό πρακτορείο RIA, υποστηρίζοντας ότι η κατάσταση στο πεδίο είναι ήρεμη.
Τη συμφωνία ανακοίνωσε ότι χαιρετίζει από την πλευρά του και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. «Οι ΗΠΑ ανυπομονούν να συζητήσουν τις λεπτομέρειες αυτής της εξέλιξης με τον σύμμαχό μας στο ΝΑΤΟ, την Τουρκία. Ύψιστης σημασίας είναι τώρα οι ενέργειες του Μπασάρ αλ Άσαντ και των υποστηρικτών του επί του πεδίου, οι οποίες θα δείξουν αν μπορεί να επιτευχθεί βιώσιμη εκεχειρία», σημείωσε ωστόσο αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Ρωσία και Τουρκία έχουν διαμετρικά αντίθετους στόχους στη Συρία. Μια νέα οξεία αντιπαράθεση συνεπώς ήταν αναμενόμενο να συμβεί. Και ο κίνδυνος της αναζωπύρωσης της έντασης παραμένει υψηλός όσο οι στρατηγικές των δύο χωρών παραμένουν αμετάβλητες.
Αυτό ακριβώς επεσήμανε κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Τούρκο πρόεδρο χθες και ο Βλαντίμιρ Πούτιν. «Δεν συμφωνούμε πάντα με τους Τούρκους εταίρους μας στις απόψεις μας σχετικά με το τι συμβαίνει στη Συρία. Κάθε φορά ωστόσο, σε κρίσιμες στιγμές, χάρις στο υψηλό επίπεδο των διμερών σχέσεών μας», βρίσκουμε κοινό έδαφος στις διαφωνίες μας και καταφέρνουμε να φθάνουμε σε αποδεκτές λύσεις. Αυτό συνέβη και αυτή τη φορά», σχολίασε ο Ρώσος πρόεδρος.
Πράγματι, η νέα συμφωνία Πούτιν-Ερντογάν είναι η πιο πρόσφατη μίας σειράς παρόμοιων συμφωνιών τα δύο τελευταία χρόνια για την Ιντλίμπ. Τον Σεπτέμβριο του 2018, οι δύο ηγέτες κατέληξαν σε μία συμφωνία αποκλιμάκωσης στην Ιντλίμπ, η οποία απέτρεψε μία συριακή επίθεση. Βάσει αυτής, δημιουργήθηκε μία ζώνη ασφαλείας υπό την επιτήρηση των τουρκικών στρατευμάτων. Η συμφωνία ωστόσο κατέρρευσε.
Τον Οκτώβριο, βάσει μίας νέας συμφωνίας μεταξύ των δύο ηγετών η ζώνη αυτή επεκτάθηκε ανατολικά κατά μήκος των συνόρων, με αποτέλεσμα οι δύο πλευρές να αναπτύξουν δυνάμεις για να γεμίσουν το κενό που άφησε η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων, μετά την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ.
Στο όνομα της ανακοπής ενός νέου προσφυγικού κύματος προς την Τουρκία, ο Ερντογάν επιχείρησε να εκμεταλλευτεί την προσδοκία της Μόσχας για ισχυρούς δεσμούς με την Τουρκία με σκοπό να αντισταθμιστεί η επιρροή των ΗΠΑ στην περιοχή. Και ο Πούτν από την πλευρά του φάνηκε πρόθυμος να καθησυχάσει τις ανησυχίες του Ερντογάν, έχοντας βεβαίως διασφαλίσει τα συμφέροντα της Μόσχας και των Σύρων συμμάχων ανακαταλαμβάνοντας πόλεις-κλειδιά και αποθέματα φυσικού αερίου και φωσφορικών αλάτων.
Η Ιντλίμπ αποτελεί το τελευταίο προπύργιο ανταρτών και τζιχαντιστικών ομάδων που προσπαθούν να ανατρέψουν τον πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ από το 2011. Η αντιπολίτευση είχε καταφέρει να ελέγχει μεγάλο μέρος της χώρας. Ο συριακός στρατός όμως ανακατέλαβε τα περισσότερα εδάφη τα τελευταία πέντε χρόνια με τη συνδρομή βεβαίως της Ρωσίας και του Ιράν. Στόχος πλέον των δυνάμεων του Άσαντ είναι «να απελευθερωθεί» η Ιντλίμπ.
Εγκατέλειψε όμως το καθεστώς του Άσαντ την ιδέα της πλήρους ανακατάληψης της Ιντλίμπ; Θα αποσυρθούν στις καθορισμένες από τη συμφωνία ζώνες τόσο οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις όσο και τα τουρκικά στρατεύματα; Και ποια θα είναι η τύχη του τεράστιου αριθμού προσφύγων και μεταναστών στην περιοχή; Τα ερωτήματα αυτά και οι απαντήσεις τους είναι που θα κρίνουν εάν η χθεσινή συμφωνία είναι μία ουσιαστική και μόνιμη στροφή πολιτικής ή απλώς ένα τέχνασμα για να αποκλιμακωθεί η ένταση και να εξοικονομηθεί χρόνος.
