Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Ύστερα από τουλάχιστον 27 ώρες διαπραγματεύσεων, επισήμων και παρασκηνιακών, με πολυμερείς και διμερείς συναντήσεις και σε κάθε δυνατό συνδυασμό κρατών- μελών οι 27 της Ένωσης συμφώνησαν μόνο ότι διαφωνούν. Η «τρύπα» των 75 δισ. ευρώ που άφησε πίσω της η Βρετανία φεύγοντας από την κοινότητα, έδειξε ότι το ενιαίο μέτωπο που κράτησε επί σχεδόν τέσσερα χρόνια στις συζητήσεις για το Brexit δεν ήταν από γερά υλικά. Όταν φτάσαμε στο κρίσιμο ζήτημα του πόσο θα δώσει και πόσα θα πάρει ο καθένας, διαφωνίες και αντιπαραθέσεις ήρθαν με τον πιο έντονο τρόπο στο φως. Και αυτές δεν αποκαλύπτουν μόνο μία διαφορετική φιλοσοφία στα οικονομικά ζητήματα και την πολιτική δαπανών, αλλά αναδεικνύουν τις πολύ μεγάλες διαφορές στο τι θεωρεί η κάθε χώρα προτεραιότητα, πόσο και ποια ενοποίηση θέλει και πώς φαντάζεται το μέλλον μίας Ένωσης που στο μεγαλύτερο διάστημα των τελευταίων έξι δεκαετιών ήταν για τις τρίτες χώρες υπόδειγμα σταθερότητας, ειρήνης και ευημερίας.
Το ρήγμα έχει ανοίξει και μέσα σε αυτό βουλιάζει η φιλόδοξη ατζέντα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η στρατηγική για το μεταναστευτικό, η πολιτική για τη στήριξη των νέων και των γυναικών, που εξακολουθούν να είναι σε κάθε κράτος- μέλος ο πιο ευάλωτες ομάδες απέναντι στην ανεργία, τα διαρθωτικά ταμεία για την σύγκλιση μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, τα κονδύλια για τον αγροτικό τομέα, ακόμη και η πολυπάθητη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή ή ο αγώνας για να κλείσει η απόσταση από ΗΠΑ και Κίνα στις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης.
Από τη μία έχουμε τους τέσσερις «λιτοδίαιτους»- όπως αποκαλούνται-, δηλαδή η Ολλανδία, η Αυστρία, η Δανία και η Σουηδία, οι οποίοι έχοντας τελικά την απόλυτη στήριξη της Γερμανίας εξαπέλυσαν πυρά κατά του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, γιατί έθεσε όπως είπαν υπερβολικά ψηλά τον πήχη. Από την άλλη οι χώρες του Νότου, που ως χώρες πρώτης εισόδου των μεταναστών, αλλά και ως οι οιοκονομίες που μετρούν ακόμη βαθύτερες πληγές από την προ δεκαετίας κρίση χρέους, ζητούν ο επταετής προϋπολογισμός να κάνει πράξη τα περί αλληλεγγύης και συνοχής. Στην μάχη για υψηλότερα κονδύλια, αλλά με πολύ διαφορετικές θέσεις και ανάγκες, οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, στις οποίες ανήκουν και τα πιο φτωχά μέλη της κοινότητας. Γιατί δεν είναι δυνατή μία ισχυρή συμμαχία τους με τον Νότο; Γιατί αρνούνται πεισματικά να σηκώσουν το δικό τους μερίδιο στο βάρος του μεταναστευτικού, αν και στηρίζουν την ανάγκη να μην κοπούν τα κονδύλια για ΚΑΠ και ταμεία συνοχής. Οι νότιες χώρες δε θα ήθελαν να δουν να τους επιβάλλονται «ποινές» για τα κλειστά σύνορα και εκείνες του Βορρά για θέματα κράτους Δικαίου.
Ουσιαστικά έχουμε ένα διπλό ρήγμα στην Ε.Ε., το παραδοσιακό ανάμεσα σε Βορρά και Νότο και το νεότερο (αλλά ίσως και πιο επικίνδυνο) ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή. Ο Σαρλ Μισέλ δεν έκρυψε την απογοήτευσή του και ουσιαστικά απέδωσε στις κυβερνήσεις απροθυμία για συμβιβασμό. «Η γιαγιά μου έλεγε πως έαν θέλεις να πετύχεις πρέπει τουλάχιστον να προσπαθήσεις» είπε, αφήνοντας να εννοηθεί πως ουσιαστική προσπάθεια δεν υπήρξε.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, από την πλευρά της εξήγησε: Εάν δεν βρεθεί κοινός τόπος έως τα τέλη του έτους «δεν θα έχουμε προϋπολογισμό, δεν θα έχουμε Erasmus, δεν έχουμε πόρους για έρευνα, κανέναν πόρο για περιφερειακή ανάπτυξη ή φύλαξη των συνόρων».
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν έχει προς το παρόν ανακοινώσει εάν και πότε θα διεξαχθεί νέα Σύνοδος με αναθεωρημένες προτάσεις στην κατεύθυνση του συμβιβασμού. Κυρίως επιχειρεί να κάμψει τις αντιστάσεις των χωρών, που θεωρούνται καθαροί χρηματοδότες. Θα έλεγε κανείς πως είναι απολύτως λογικό οι συγκεκριμένες χώρες να αντιδρούν στο να βάλουν βαθύτερα το χέρι στην τσέπη. Ωστόσο τα στοιχεία αποκαλύπτουν πως είναι και από τις πλέον ωφελημένες από τη συμμετοχή τους στην Ε.Ε. σε όρους εμπορίου και τόνωσης του ΑΕΠ. Και ας επιλέγουν να το ξεχνούν.
