Τη δεκαετία του '70, ο Ομιλος της Ρώμης προκαλούσε παγκόσμια ανησυχία με την περίφημη έκθεσή του για τα όρια της ανάπτυξης. Αλλά η παγκόσμια οικονομία συνέχισε την αδιάκοπη ανάπτυξή της. Παρά ταύτα, η βασική ανάλυση του Ομίλου -ότι δηλαδή ζούμε και εργαζόμαστε σε ένα πεπερασμένο παγκόσμιο οικοσύστημα- επιστρέφει στην επικαιρότητα.
Ο κόσμος δεν ανησυχεί σήμερα τόσο για τα όρια της ανάπτυξης, όσο για τις επιπτώσεις της ανάπτυξης στο κλίμα και το οικοσύστημα. Η Κίνα, για παράδειγμα, χρειάζεται μια ετήσια ανάπτυξη της τάξης του 10%. Αυτό δεν θα είχε μεγάλη σημασία αν η Κίνα ήταν μια χώρα σαν το Λουξεμβούργο. Αλλά η χώρα αυτή έχει 1,3 δισεκατομμύριο κατοίκους. Η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας, πρώτων υλών και τροφίμων εξαρτάται όλο και περισσότερο από την αύξηση της ζήτησης της Κίνας και της Ινδίας, που έχουν μαζί 2,5 δισεκατομμύρια κατοίκους. Η συνεχής αύξηση των τιμών των πρώτων υλών, των γεωργικών προϊόντων και της ενέργειας αντανακλά τους φόβους για μελλοντικές ελλείψεις.
Φέτος ή του χρόνου, η Κίνα αναμένεται να ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, παρόλο που οι κατά κεφαλήν εκπομπές της είναι λιγότερες από το ένα πέμπτο των αμερικανικών. Τι μορφή θα έχει ο πλανήτης όταν η αναλογία αυτή γίνει ένα προς δύο; Θα μπορέσει το παγκόσμιο οικοσύστημα να απορροφήσει όλο αυτόν τον όγκο ρυπαντών, χωρίς να υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στην οικόσφαιρα;
Μπροστά σ'αυτή την παγκόσμια πρόκληση, οι χώρες της G8 έλαβαν μια απόφαση: να «εξετάσουν σοβαρά» το ενδεχόμενο μείωσης των εκπομπών τους στο μισό μέχρι το 2050. Αυτός ο ηρωισμός είναι τελείως ρητορικός. Αναρωτιέται κανείς αν θα μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση να κάνει πραγματικότητα τη δική της υπόσχεση για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 20-30% μέχρι το 2020.
Αλλά η λύση στο πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών είναι πολύ απλή. Η μόνη δυνατότητα βελτίωσης της κατάστασης είναι ο διαχωρισμός της οικονομικής ανάπτυξης από την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές. Τον διαχωρισμό αυτό πρέπει να τον κάνουν τόσο οι αναδυόμενες οικονομίες όσο, ακόμη περισσότερο, και οι παλιές βιομηχανικές οικονομίες. Αυτός ο διαχωρισμός θα καταστεί δυνατός μόνο αν εγκαταλείψουμε την ιδέα ότι η ρύπανση είναι δωρεάν. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να θυσιάζουμε το περιβάλλον στην οικονομική μας ανάπτυξη. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να δημιουργηθεί μια παγκόσμια αγορά εκπομπών. Είναι επίσης αναγκαία η εξοικονόμηση ενέργειας. Χρειάζεται, τέλος, μια σημαντική τεχνολογική και πολιτικοοικονομική ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών, που θα αποτρέψει την επιστροφή στην πυρηνική ενέργεια ή τον άνθρακα. Αυτή είναι η τριπλή πρόκληση μιας νέας, «πράσινης» βιομηχανικής επανάστασης.
Aρθρο του πρώην ΥΠΕΞ της Γερμανίας Γιόσκα Φίσερ στην El Pais, Πίνακας του Paul Cumes για τις κλιματικές αλλαγές (2001)
