Της Νατάσας Στασινού
[email protected] 

Το δόγμα Τραμπ «Η Αμερική πρώτα» δεν γεννήθηκε βεβαίως το 2019. Αυτή τη χρονιά που πέρασε όμως απέκτησε με μικρές παραλλαγές οπαδούς ανά τον κόσμο και οδήγησε σε κλιμάκωση εμπορικών και γεωπολιτικών εντάσεων. Οι αναλυτές διαφωνούν σχετικά με τις ρίζες της στροφής στον (οικονομικό) εθνικισμό και τα πάσης φύσεως τείχη. Δεν συμφωνούν απολύτως ούτε και ως προς το πόσο σοβαρά η στροφή αυτή απειλεί την παγκόσμια οικονομία και το φιλελεύθερο σύστημα της Δύσης. Αν κάτι όμως είναι ξεκάθαρο και δεν αμφισβητείται είναι πως το έτος που πέρασε είπαμε ουσιαστικά «αντίο» στον κόσμο της πολυμέρειας, που γεννήθηκε αμέσως μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο και για πολλά χρόνια συνεχώς ενισχυόταν. 

Αν και θα ήταν αφελές να χρεώσει κανείς αποκλειστικά στον Αμερικανό πρόεδρο την εξέλιξη αυτή, η στάση των ΗΠΑ ήταν σίγουρα αυτή που διαδραμάτισε τον πιο καθοριστικό ρόλο στον να κινηθούμε στην κατεύθυνση των εμπορικών πολέμων, των διμερών διαπαραγματεύσεων και τελεσιγράφων και της υπονόμευσης πολυμερών συστημάτων συνεργασίας και επίλυσης διαφορών. Και τούτο γιατί οι ΗΠΑ ως κορυφαία δύναμη στον πλανήτη ήταν εκείνη που επί χρόνια ηγείτο στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων. Είναι φανερό πως η μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη δεν είναι πια διατεθειμένη να έχει αυτό το ρόλο. Και αυτό δεν είναι μόνο ο Τραμπ που το στηρίζει, αλλά και σημαντική μερίδα υποψηφίων των Δημοκρατικών. 

Η κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ- Κίνας κατά το μεγαλύτερο διάστημα του έτους και ο τρόπος με τον οποίο ήρθε η «ανακωχή» λίγο πριν την εκπνοή του ήταν μάλλον η σημαντικότερη εξέλιξη της χρονιάς και τούτο γιατί είναι ενδεικτική της κατεύθυνσης, που παίρνουν οι διεθνείς σχέσεις. Με την Αμερική και να αντιμετωπίζει στην παγκόσμια σκηνή σκηνή όλους τους εταίρους ως αντιπάλους, από τους οποίους πρέπιε να εξασφαλίσει υποχωρήσεις και αντάλλαγματα, την Κίνα να μην κρύβει τις δικές της υψηλής φιλοδοξίες επέκτασης και την Ευρώπη να ψάχνει εν μέσω σφοδρών διαφωνιών και με τον γαλλο-γερμανκό άξονα «λυγισμένο» το όραμα για την μετά- Brexit εποχή, μέσα στο 2019  είχαμε: 

α) τον άτυπο θάνατο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, 

β) βαθιές ρωγμές στη Βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ), 

γ) ναυάγιο των διαπραγματεύσεων για την ουσιαστικά αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης  

 δ) ολοένα και περισσότερες διαφωνίες για το ποια θα πρέπει να είναι η ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και προστασίας των ελευθεριών

ε) σκληρές πολιτικές συγκρούσεις για τον χειρισμό των μεταναστευτικών ροών και 

στ) αναστροφή της διαδικασίας της παγκόσμιας οικονομικής ενοποίησης   

Το 2019  ήταν η χρονιά κατά την οποία το μεταπολεμικό πολυμερές σύστημα είδε τα θεμέλιά του να διαβρώνονται και ώθησε τον κόσμο σε μία πολύ διαφορετική κατεύθυνση από εκείνη που ακολουθούσε επί δεκαετίες- πηγαίνοντας κόντρα στον άνεμο του ανοίγματος και της παγκοσμιοποίησης. Αν είναι προμήνυμα για τα όσα θα ακολουθήσουν τότε θα πρέπει να ετοιμαζόμαστε για έναν ολοένα πιο «κλειστό» κόσμο.