Ο Homo erectus- ένας από τους άμεσους προγόνους του σύγχρονου ανθρώπου- ήταν ένα περιπλανώμενο είδος. Το είδος εξαπλώθηκε από την Αφρική πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια και αποίκισε μεγάλο μέρος του κόσμου (Ασία και πιθανότατα την Ευρώπη). Ο Homo erectus εξαφανίστηκε εν τέλει 400.000 χρόνια πριν από το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη, και η τελευταία γνωστή αποικία του ήταν το Νγκαντόνγκ, στην Ιάβα της Ινδονησίας. Ωστόσο, μέχρι τώρα δεν είχε διαπιστωθεί μέχρι πότε άντεξε η συγκεκριμένη αποικία.
Σε νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο Nature, διεθνής ομάδα ερευνητών από το University of Iowa, το Macquarie University, το Bandung Institute of Technology, το University of Queensland, το Griffith University και άλλα ερευνητικά ιδρύματα, τα τελευταία ίχνη των Homo erectus στη Νγκαντόνγκ χρονολογούνται 108.000-117.000 χρόνια- σχετικά «πρόσφατα», τηρουμένων των αναλογιών.
Οι επιστήμονες χρονολόγησαν τον χώρο χρησιμοποιώντας απολιθώματα ζώων από την ίδια ζώνη από όπου προήλθαν απομεινάρια των Homo erectus (μεταξύ των οποίων κομμάτια κρανίων) και χρονολογώντας τους γύρω γεωολογικούς/ εδαφικούς σχηματισμούς.
«Αυτός ο χώρος είναι η τελευταία γνωστή εμφάνιση του Homo erectus που βρίσκεται οπουδήποτε στον κόσμο» λέει ο Ράσελ Τσίοτσον, καθηγητής του Τμήματος Ανθρωπολογίας στο University of Iowa και ένας εκ των συντελεστών της έρευνας. «Δεν μπορούμε να πούμε ότι χρονολογήσαμε την εξαφάνισή τους, αλλά χρονολογήσαμε την τελευταία εμφάνιση. Δεν έχουμε στοιχεία πως ο Homo erectus συνέχισε να ζει κάπου αλλού».
Προηγούμενες έρευνες από τον Τσίοτσον και άλλους είχαν δείξει πως ο Homo erectus ταξίδεψε στο ινδονησιακό αρχιπέλαγος και έφτασε στην Ιάβα πριν από 1,6 εκατομμύρια χρόνια. Αν και το είδος συνέχισε να επεκτείνεται και σε άλλα νησιά, στην Ιάβα παρέμειναν κάποιες ομάδες Homo erectus. Ωστόσο, πριν από περίπου 130.000 χρόνια το περιβάλλον του Νγκαντόνγκ άλλαξε, και το ίδιο συνέβη και με τις τύχες των Homo erectus.
«Υπήρξε μια αλλαγή κλίματος» εξηγεί ο Τσίοτσον. «Ξέρουμε ότι η χλωρίδα άλλαξε σε τροπικό δάσος. Αυτά δεν ήταν τα φυτά και τα ζώα στα οποία είχε συνηθίσει ο Homo erectus, και το είδος απλά δεν μπορούσε να προσαρμοστεί».
Ο Τσίοτσον συμμετείχε σε μια διεθνή ομάδα που πραγματοποίησε ανασκαφές στο Νγκαντόνγκ το 2008 και το 2010. Χρησιμοποιώντας σημειώσεις από ολλανδική έρευνα στη δεκαετία του 1930, βρέθηκε η περιοχή όπου είχαν βρεθεί τα αρχικά απομεινάρια των Homo erectus και μελετήθηκε ξανά.
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Μάικλ Γουέσταγουεϊ, του University of Queensland, τα στοιχεία αυτά δείχνουν πως ο Homo erectus ζούσε βόρεια της σημερινής Αυστραλίας μέχρι «λίγο» πριν ο Homo sapiens καταφθάσει στην Αυστραλία, πριν από 65.000 χρόνια. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι τα δύο είδη συνυπήρξαν εκεί.
