Συνολικά 120.450 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων υπολογίζεται ότι κάηκαν φέτος στην Ελλάδα από την αρχή του έτους, όπως προκύπτει από τα έως τώρα διαθέσιμα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Πληροφοριακού Συστήματος για τις δασικές πυρκαγιές (EFFIS), αριθμός χαμηλός συγκριτικά με τον μέσο όρο της προηγούμενης δεκαετίας (259.500 στρέμματα).
Σύμφωνα με το WWF Ελλάς, σε αυτή τη «σχετικά ήπια» εικόνα συνέβαλε η άμεση αντίδραση του Πυροσβεστικού Σώματος στην πλειονότητα των περιστατικών, η μη ταυτόχρονη εκδήλωση σημαντικών περιστατικών, εξέλιξη που δεν ώθησε τον δασοπυροσβεστικό μηχανισμό στα όριά του, αλλά και η προσπάθεια που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια για την ενημέρωση του κοινού από δημόσιους φορείς, αλλά και φορείς της κοινωνίας των πολιτών. Προσπάθεια που πρέπει να επαναλαμβάνεται διαρκώς και με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών σε τοπικό επίπεδο.
«Τα παραπάνω στοιχεία, ωστόσο, δεν πρέπει να δημιουργούν εφησυχασμό και σίγουρα δεν αποτελούν ευκαιρία για πανηγυρισμούς, ιδιαίτερα μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν αρκετές περιοχές της χώρας μας τα περασμένα χρόνια. Τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, ώστε να σχεδιαστεί η προσαρμογή και η θωράκιση των δασικών εκτάσεων της χώρας απέναντι σε χρόνια προβλήματα που αναμένεται να διογκωθούν περαιτέρω τα επόμενα χρόνια, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα, μάλιστα, με την πρόσφατη έκθεση έξι εθνικών γραφείων του WWF στη Μεσόγειο («Η Μεσόγειος φλέγεται»), παρότι τα περιστατικά και οι καμένες εκτάσεις μειώνονται με αργούς ρυθμούς, οι μεγαπυρκαγιές αυξάνονται κάθε χρόνο και περισσότερο, καθώς μόνο το 0,15% των περιστατικών ευθύνεται για το 35% των καμένων εκτάσεων σε αυτές τις χώρες. Την ίδια ώρα, η ένταση των περιστατικών, οι περιοχές υψηλού κινδύνου και η αντιπυρική περίοδος αναμένεται να αυξηθούν λόγω και της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής» επισημαίνει το WWF Ελλάς, που διενήργησε και αυτοψία στο Κοντοδεσπότι Εύβοιας, όπου καταγράφηκε τον περασμένο Αύγουστο η μεγαλύτερη σε έκταση δασική πυρκαγιά της φετινής αντιπυρικής περιόδου (23.506 στρέμματα.
Σκοπός του ήταν να παρουσιάσει τις επιπτώσεις της συγκεκριμένης πυρκαγιάς και να προτείνει προς τους αρμόδιους φορείς μέτρα αποκατάστασης των καμένων περιοχών, αλλά και πρόληψης μελλοντικών περιστατικών δασικών πυρκαγιών.
Όπως διαπιστώνει, η Εύβοια παραμένει μία από τις πιο επικίνδυνες περιοχές για εκδήλωση πυρκαγιών, καθώς μόνο το 2019, σε πέντε πυρκαγιές κάηκαν 37.128 στρέμματα, το 31% των συνολικών εκτάσεων στη χώρα. Επιπλέον, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που διατηρεί το Πυροσβεστικό Σώμα για το διάστημα 2011-2018, στον Καλλικρατικό Δήμο Διρφύων-Μεσσαπίων εκδηλώνονται κατά μέσο όρο ετησίως 30 πυρκαγιές υπαίθρου, με απώλεια κάθε φορά περίπου 1.332 στρεμμάτων-καμένων εκτάσεων (μέσος όρος/έτος).
Σύμφωνα με το WWF Ελλάς, η συσσώρευση καύσιμης ύλης και η απουσία σχεδίου πρόληψης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών είναι ορισμένα από τα κενά που συντέλεσαν και σε αυτή την πυρκαγιά
«Χρειάζεται λεπτομερής ανάλυση των αιτίων των δασικών πυρκαγιών στην περιοχή, ώστε να εξακριβωθούν τα προβλήματα και να διατυπωθούν συγκεκριμένες προτάσεις και μέτρα. Η αντιμετώπιση κάθε πυρκαγιάς τέτοιας έκτασης και έντασης γίνεται δυσκολότερη και εξαιτίας των αδυναμιών που αντιμετωπίζει γενικότερα το εθνικό σύστημα δασοπυροπροστασίας, οι οποίες εντοπίστηκαν και στην περίπτωση της Εύβοιας» υπογραμμίζει η περιβαλλοντική οργάνωση.
Ενδεικτικά, όπως αναφέρει, κατά την αυτοψία διαπιστώθηκε ότι η συσσώρευση καύσιμης ύλης είναι μεγάλο ζητούμενο που επηρέασε σε καθοριστικό βαθμό και την εξέλιξη του συγκεκριμένου περιστατικού στο Κοντοδεσπότι. «Ειδικότερα, η περιοχή πρέπει να αποκτήσει ένα σύγχρονο διαχειριστικό σχέδιο με δράσεις για την παρακολούθηση, τη διαχείριση και μείωση της καύσιμης ύλης, την εκτέλεση κατάλληλων δασοτεχνικών έργων που συμβάλλουν στην πρόληψη των πυρκαγιών, αλλά και τη δημιουργία πυρανθεκτικών δασών, μειώνοντας τον κίνδυνο μεγάλης έντασης πυρκαγιών. Επιπλέον, το γεγονός ότι δεν υπάρχει κοινό τοπικό σχέδιο πρόληψης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών που να περιλαμβάνει μέτρα για τη διαχείριση καύσιμης ύλης, προτάσεις για αντιπυρικά έργα και υποδομές, καθώς και αναγνώριση κινδύνων, είναι εξίσου προβληματικό, ενώ το εν λόγω Σχέδιο θα πρέπει να εμπλέκει ενεργά τους πολίτες, τόσο στη φάση του σχεδιασμού, όσο και στη φάση υλοποίησής του. Επίσης, κρίσιμες υποδομές, όπως τα πυροφυλάκια της περιοχής, διαπιστώθηκε πως δεν είναι στελεχωμένα με επαρκές προσωπικό προκειμένου να υπάρχει έγκυρος και άμεσος εντοπισμών εστιών πυρκαγιάς».
Παράλληλα, σύμφωνα με το WWF Ελλάς, πρέπει να συστηματοποιηθεί ο σχεδιασμός στην αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων. Απαιτείται έγκαιρη ενίσχυση των τοπικών δασικών υπηρεσιών σε πόρους και γεωτεχνικό προσωπικό προκειμένου να σχεδιάσουν, να υλοποιήσουν, αλλά και να αξιολογήσουν τα σχέδια αντιδιαβρωτικών/αντιπλημμυρικών έργων και αποκατάστασης. Εξίσου σημαντικό είναι να εφαρμοστεί στοχευμένη μεταπυρική αποκατάσταση, με στόχο την ανασύσταση του μεσογειακού μωσαϊκού βλάστησης και εντέλει την αποτροπή ή μείωση της έντασης μελλοντικών απειλών.
Σχεδιάζοντας την πρόληψη
Η πρόληψη είναι κρισιμότερη από την καταστολή για την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές. Με αυτόν ως κεντρικό γνώμονα, το WWF Ελλάς προτείνει συγκεκριμένες δράσεις και μέτρα που πρέπει να ληφθούν κατά προτεραιότητα, προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα βιώσιμο μέλλον για τα δάση της χώρας μας.
Ειδικότερα:
- Μετακίνηση του ειδικού βάρους από την καταστολή στις πολιτικές και δράσεις πρόληψης, με ταυτόχρονο συντονισμό μεταξύ πρόληψης και καταστολής και βελτίωσης της αποτελεσματικότητας του συστήματος πολιτικής προστασίας.
- Το 96% των πυρκαγιών στη Μεσόγειο προκαλούνται από ανθρωπογενή αίτια. Οι πυρκαγιές, πέραν από ένα οικολογικό, αποτελεί και κοινωνικό ζήτημα και πρέπει μέσα από στοχευμένες δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης να προετοιμαστούν επαρκώς οι πολίτες για την πρόληψη, αλλά την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών.
- Προτεραιοποίηση των μέτρων πρόληψης και καταστολής σε τοπικό επίπεδο, βάσει του επαναπροσδιορισμού των περιοχών υψηλού κινδύνου. Οι επικίνδυνες περιοχές της χώρας για την εκδήλωση πυρκαγιών έχουν θεσμοθετηθεί το μακρινό 1980 και δεν έχει μεσολαβήσει καμία επικαιροποίηση.
- Άμεση εφαρμογή της Υ.Α. ΥΠΕΝ/ΓΔΔΔΠ/61420/447 (ΦΕΚ Β΄2863, 5-7-2019), η οποία προβλέπει χρηματοδότηση 140 εκατ. ευρώ για 3 χρόνια για δράσεις πρόληψης δασικών πυρκαγιών και ενίσχυσης της δασικής υπηρεσίας. Παράλληλα, παραδειγματική στροφή στη μακροπρόθεσμη αειφορική δασική διαχείριση πολλαπλών σκοπών με την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της.
- Να προχωρήσει χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις η αξιοποίηση των πόρων που προβλέπονται για θέματα πρόληψης δασικών πυρκαγιών στο υπομέτρο 4.3 και το μέτρο 8 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020.
Σε δηλώσεις του, ο Κωνσταντίνος Λιαρίκος, επικεφαλής περιβαλλοντικού προγράμματος του WWF Ελλάς, τονίζει πως «δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο. Ήρθε η ώρα να ληφθούν γενναίες αποφάσεις, με δεδομένο ότι η κλιματική κρίση συμβαίνει τώρα, απειλώντας πολύτιμα δασικά οικοσυστήματα, περιουσίες, αλλά και ανθρώπινες ζωές. Υπάρχουν πλέον τα μέσα, η γνώση, οι διαδικασίες, το επιστημονικό δυναμικό και η εμπειρία προκειμένου να εφαρμόσουμε άμεσα την πρόληψη στην πράξη και να μην τρέχουμε διαρκώς πίσω από το πρόβλημα».
