Πόσο επιβλαβής για το περιβάλλον είναι η παραγωγή ενός βιβλίου; Και πώς μπορούν οι εκδότες να εργάζονται πιο βιώσιμα; Σε περιόδους όπως αυτές δεν μπορεί κανείς να δουλέψει χωρίς έλεγχο κλιματικών επιπτώσεων - ούτε καν στη βιομηχανία βιβλίου. «Οι εκδότες αρχίζουν να βλέπουν τα σημάδια των καιρών», λέει η Άνκε Όξενφαρτ του εκδοτικού οίκου Oekom από το Μόναχο. «Υπάρχουν μερικοί πρωτοπόροι που δραστηριοποιούνται ήδη πολύ έντονα - και υπάρχουν και οι άλλοι, που σταματούν να τυλίγουν τα βιβλία σε πλαστικό περιτύλιγμα, πιστεύοντας ότι μόνο με το μέτρο αυτό έχουν συμβάλει σημαντικά στην προστασία του περιβάλλοντος».
«Η αχίλλειος πτέρνα είναι το χαρτί», υπογραμμίζει η Όξενφαρτ, η οποία είναι επικεφαλής του τμήματος βιωσιμότητας στον εκδοτικό οίκο. «Τα δάση εξακολουθούν να καταστρέφονται με τις γνωστές συνέπειες για τη βιοποικιλότητα και το κλίμα», λέει. Μια καλή προσέγγιση είναι τα διάφορα πιστοποιητικά FSC, τα οποία για παράδειγμα πιστοποιούν ότι το ξύλο προέρχεται από δάση με βιώσιμη διαχείριση. Αλλά για την παραγωγή βιβλίων που είναι όντως φιλικά προς το περιβάλλον, υπάρχει στην πραγματικότητα μόνο μία λύση: 100% ανακυκλωμένο χαρτί, η παραγωγή του οποίου -μεταξύ άλλων-καταναλώνει σημαντικά λιγότερο νερό. Ωστόσο, η τιμή και η διαθεσιμότητα παίζουν και στην περίπτωση αυτή σημαντικό ρόλο.
Ο «Μπλε άγγελος» των βιβλίων
Το 2015, ο εκδοτικός οίκος πρότεινε την περιβαλλοντική ετικέτα «Blue Angel» (Μπλε άγγελος) για εκτυπωμένα προϊόντα με χαμηλές εκπομπές και εξοικονόμηση φυσικών πόρων. Ένας εταίρος αυτής της συνεργασίας, η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, ήταν η διεθνής Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης, η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Το 2018, το ποσοστό ανακυκλωμένου χαρτιού για τον εκδοτικό Oekom ήταν 96%. Το ποσοστό αυτό δεν μπορούσε να διατηρηθεί το 2019 λόγω των υψηλότερων δαπανών και δυσκολιών στον τομέα της μεταφοράς. Σύμφωνα με την Όξενφαρτ όμως, σημειώνεται πρόοδος και στις εκτυπώσεις, καθώς πολλοί εκτυπωτές χρησιμοποιούν πλέον μελάνια δίχως ορυκτέλαια.
«Η παραγωγή χαρτιού ανήκει στις βιομηχανίες με το υψηλότερο κόστος ενέργειας - και αυτό συνεχίζει να αυξάνεται», εξηγεί ο Γιοχάνες Τσάνεν του περιβαλλοντικού οργανισμού WWF. Αλλά όπως σημειώνει επίσης, στη Γερμανία η βιομηχανία βιβλίων σημειώνει μόνο ένα μικρό ποσοστό κατανάλωσης χαρτιού. Η μεγαλύτερη κατανάλωση προέρχεται από τις βιομηχανίες διαφήμισης και συσκευασίας. Οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι, όπως ο C.H. Beck στο Μόναχο, έχουν απόλυτη επίγνωση του προβλήματος: «Κυκλοφορούμε περίπου 1200 νέους τίτλους με διαφορετικές εκδόσεις ετησίως. Αυτή η ετήσια παραγωγή σημαίνει εκπομπές 13.000 τόνων διοξειδίου του άνθρακα», σημειώνει ο Γιόναθαν Μπεκ, έβδομης γενιάς εκδότης στο τιμόνι του C.H. Beck.
Η λύση και εδώ στην εξοικονόμηση ενέργειας
«Είμαστε σε επαφή με τυπογραφεία και παραγωγούς χαρτιού και καταγράφουμε την ενέργεια και το διοξείδιο του άνθρακα που απαιτείται για τη διαδικασία παραγωγής. Παράλληλα επενδύουμε αγοράζοντας πιστοποιητικά περιβάλλοντος από ένα σχέδιο προστασίας του περιβάλλοντος στην Κένυα», λέει ο Μπεκ. Αλλά αυτή είναι μια βραχυπρόθεσμη λύση, υπογραμμίζει. «Μεσοπρόθεσμα οι εταιρείες χαρτιού πρέπει να είναι σε θέση να εξοικονομούν όσο το δυνατόν περισσότερη ενέργεια - και μία σχετική πίεση από τους εκδότες σίγουρα δε βλάπτει».
