Από την έντυπη έκδοση
Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Επί ποδός βρίσκονται οι κεντρικοί τραπεζίτες προκειμένου να αντιμετωπίσουν μία νέα οικονομική επιβράδυνση, όμως, αντί για μπαζούκας, όπως όλοι περίμεναν, φαίνεται να κρατούν μόνο κάτι χειροβομβίδες. Παρότι ο Τζερόμ Πάουελ της Φέντεραλ Ριζέρβ και ο Μάριο Ντράγκι της ΕΚΤ δηλώνουν έτοιμοι να μειώσουν τα επιτόκια για να ανακόψουν τον βραδύτερο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης εδώ και μία δεκαετία και τον αδύναμο πληθωρισμό, δεν διαθέτουν πολλά και δραστικά μέσα. Ήδη, στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας έχουν γίνει περισσότερες από 700 επιτοκιακές μειώσεις στον κόσμο, γεγονός που σημαίνει ότι τα βασικά επιτόκια βρίσκονται ήδη σε ιστορικά χαμηλά.
Η επανεκκίνηση προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης με αγορές ομολόγων δίνει μία ελπίδα, όμως, από τότε που ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση, νοικοκυριά, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις έχουν επωμιστεί χρέη ρεκόρ, της τάξης των 243 τρισ. δολαρίων. Από την άλλη, οι τράπεζες εμφανίζονται απρόθυμες να χορηγήσουν δάνεια. Στην ΕΚΤ και στην κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας, τα επιτόκια βρίσκονται ήδη σε αρνητικό επίπεδο και περαιτέρω μείωσή τους θα έπληττε τους πιστωτές. Κρατικά ομόλογα αξίας 13 τρισ. δολαρίων έχουν αυτή τη στιγμή απόδοση κάτω από το μηδέν, ενώ ήδη σε ορισμένες αγορές υποβόσκουν σημάδια φούσκας, όπως στις αγορές στέγης, λόγω της ήδη υπερβολικά χαλαρής νομισματικής πολιτικής.
Επιπλέον, ο γηράσκων πληθυσμός σε ολόκληρο τον πλανήτη θα σημάνει λιγότερες δαπάνες και μεγαλύτερη αποταμίευση, κάτι που θα ανακόψει τον πληθωρισμό. Μελέτη της Oxford Economics σε 21 οικονομίες δείχνει αρνητική σχέση ανάμεσα στην ηλικία και στις τιμές τα περισσότερα από τα τελευταία 60 έτη. Στο μέτωπο της τεχνολογίας, η ολοένα και μεγαλύτερη αυτοματοποίηση της εργασίας θα ασκήσει πιέσεις στις τιμές, ενώ καινοτομίες όπως τα ψηφιακά νομίσματα θα μπορούσαν να καταστήσουν τη νομισματική πολιτική λιγότερο αποτελεσματική. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, οι κυβερνήσεις είναι φυσικό να καλούνται σε δράση μαζί με τη νομισματική πολιτική.
Πρόσφατα, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) κάλεσε τους πολιτικούς να «ανάψουν όλες τις μηχανές». Οικονομολόγοι της Citigroup υποστηρίζουν ότι χαλαρότερη νομισματική πολιτική χωρίς δημοσιονομική στήριξη σημαίνει ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες δεν πρόκειται να επιτύχουν τους στόχους τους για τον πληθωρισμό. Ο εφιάλτης της Ιαπωνίας, όπου τα αλλεπάλληλα μέτρα στήριξης απέτυχαν να τροφοδοτήσουν σταθερή δυναμική ανάπτυξη, είναι ακόμη ζωντανός.
Αυτό που γίνεται αντιληπτό στο νέο οικονομικό τοπίο που διαμορφώνεται είναι ότι από μόνη της η νομισματική πολιτική δεν αρκεί. Μαζί με τις κεντρικές τράπεζες χρειάζονται και μέτρα για τόνωση της κατανάλωσης, όπως μείωση φόρων και μείωση της ανεργίας. Και αυτό δεν έχει ακόμη διαμορφωθεί σε τάση.
