Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]
Σφαίρα ο κόσμος και γυρίζει, μα η λέξη statesman που απογειώθηκε από το Βερολίνο με ζαλίζει. O χαρακτηρισμός είναι σε μεγάλο βαθμό αόριστος και ασαφής. Δεν υπάρχει ελληνική απόδοση του όρου. Δεν είναι ακριβώς ηγέτης, δεν είναι απλώς ο πολιτικός άνδρας, είναι κάτι περισσότερο. Είναι ίσως η διαφορά αυτού που σκέφτεται τις επόμενες γενιές απ’ αυτόν που κινείται με ορίζοντα τις επόμενες εκλογές;
Στο λεξικό του Cambridge ορίζεται ως ο έμπειρος πολιτικός, που τυγχάνει αναγνώρισης για καλές κρίσεις και αποφάσεις. Πόσες; Τι να σας πω; Δεν μπορούμε να σηκώσουμε και κάθε πέτρα από τον πολιτικό του βίο. Έχει και δύο άλλους ορισμούς, όπου το βασικό είναι το κύρος και η αποδοχή.
Πόσες προσωπικότητες στο μικρό βαλκανικό χωριό μας μπορούν να θεμελιώσουν αυτήν την αναγνώριση; Εδώ η αντιπαράθεση αφήνει σκουριά και πύρα. Στην καλύτερη των περιπτώσεων αρμύρα.
Εντάξει, ο Καποδίστριας ήταν statesman και είχε και ηθικές αρχές. Αυτό του το αναγνώριζαν όμως οι αντίπαλοί του, εξωτερικού, όπως ο φοβερός και τρομερός Μέτερνιχ.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος; Σε μια χαριτωμένη επιστολή του, είναι χαρακτηριστικά τα όσα αναφέρει ο τότε πρωθυπουργός της Γαλλίας, Γεώργιος Κλεμανσώ: «Κυρία μου, δεν θα σας μιλήσω για το μεγαλείο της Ακρόπολης, ούτε θα σας ζαλίσω με καμιά αρχαιολογικής φύσης ομιλία... Δεν μπορείτε να μαντέψετε όμως ποια ήταν η πιο ενδιαφέρουσα ανακάλυψή μου στο νησί. Θα σας το πω. Ήταν ένας νεαρός δικηγόρος, κάποιος κύριος… Βενεζουέλος; Βενιζέλος; Ειλικρινά, δεν κατόρθωσα να συγκρατήσω το όνομά του. Είμαι όμως βέβαιος πως σε λίγα χρόνια όλη η Ευρώπη θα μιλάει γι’ αυτόν».
Τα αισθήματα, όμως, που προκαλούσε, δεν ήταν μόνον η λατρεία και ο θαυμασμός. Η σφοδρότητα των επικρίσεων συχνά έφθαναν στο μίσος και τον παραλογισμό.
Σταματώ εδώ στα πρόσωπα που προκάλεσαν έναν τυφλό ψυχικό διχασμό στους πολίτες. Από τη μια θεοποίηση, από την άλλη κατακραυγή.
Δεν έχει νόημα να συνεχίσω την καταγραφή. Νομίζω, όσο η μνήμη του ηγέτη παραμένει ζωντανή, το πρότυπο δεν ατονεί, κι αυτό ίσως είναι μια γραμμή. Όπως το αποτυπώνει μια παλιά μαντινάδα: Όσο διαβαίνουν οι καιροί/κι όσο περνούν οι χρόνοι,/παλιώνει ο λύχνος, μα ποτές/το φως του δεν παλιώνει.
