Οι νέοι πρόεδροι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα αναλάβουν τα ηνία σε μία εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο για το μέλλον της Ένωσης. Μπορεί οι οικονομικές συνθήκες να είναι ελαφρώς καλύτερες σε σχέση με πριν από πέντε χρόνια, όταν η κοινότητα εξερχόταν μόλις από μία βαθύτατη κρίση, αλλά οι προκλήσεις είναι ακόμη μεγαλύτερες. Το Bruegel σε ένα υπόμνημά του προς την νέα ηγεσία της Ε.Ε. προσδιορίζει τις τρεις κυριότερες: 

α) η ικανότητα της Ε.Ε. να καθιερωθεί ως ισχυρός και ανεξάρτητος παίχτης στην παγκόσμια σκηνή, β) η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και γ) η δυνατότητα να τονωθεί ανάπτυξη και απασχόληση και να ενισχυθεί η σύγκλιση των οικονομιών του μπλοκ. 

Η θέση της Ε.Ε. στον κόσμο και η απειλή ενός νέου δίπολου

H πρώτη και ίσως πιο καθοριστική πρόκληση για τους νέους προέδρους θα είναι να διασφαλίσουν ότι η Ε.Ε. θα εξακολουθήσει να έχει μία θέση σε έναν κόσμο στον οποίο οδεύει ταχύτατα προς ένα νέο διπολικό σύστημα με την Κίνα στη μία πλευρά και τις ΗΠΑ στην άλλη, προειδοποιεί το Bruegel. Σημειώνει δε ότι εάν δράσει αποφασιστικά σε παγκόσμια ζητήματα, θα έχει την ευκαιρία να να αποδείξει την προστιθέμενη αξία της κοινότητας και να πείσει τους πολίτες της ότι τα κράτη- μέλη δεν μπορούν να στέκονται μόνα απέναντι σε μεγάλες προκλήσεις. 

Με όρους ΑΕΠ και εμπορίου η Ε.Ε. είναι ισότιμος παίχτης με την Κίνα και τις ΗΠΑ και πολύ μεγαλύτερος από οποιονδήποτε άλλο. Αυτό εφόσον κινείται με ενιαίο βηματισμό. Η ενιαία φωνή της αντιεμτωπίζεται με σεβασμό στα διεθνή φόρα όπως και στις διμερείς διαπραγματεύσεις με εταίρους, συμπεριλαβανομένων των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη. 

Οι ειδικοί του ινστιτούτου υποραμμίζουν δε ότι οι εμπορικές αντιπαραθέσεις τόσο με την Κίνα όσο και τις ΗΠΑ δεν αφορούν αποκλειστικά το εμπόριο αλλά εντάσσονται στο ευρύτερο γεωπολιτικό παιχνίδι εξουσίας και επιρροή και διαμηνύουν ότι στο μέτωπο αυτό η Ε.Ε. δεν διαθέτει ακόμη επαρκή όπλα. «Χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ στην άμυνα της Ευρω΄πη, οι ευρωπαϊκες χώρες θα ήταν ευάλωτες στην επιθετικότητα τρίτων» αναφέρουν και προσθέτουν ότι «η αδυναμία της Ευρώπης σε αυτόν τον τομέα είναι αποτέλεσμα κα ιτης απουσίας προόδου σε βασικές τεχνολογίες, όπως είναι ο ψηφιακός εξοπλισμός ή τα λογισμικά ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια». 

Η Ε.Ε. έχει πολλά να χάσει από την ανάδυση ενός νέου διπολικού κόσμου. Απειλούνται τόσο τα οικονομικά όσο και τα πολιτικά συμφέροντά της. Μάλιστα το πολιτικό κόστος μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερο, αφού και οι δύο πλευρές θα προσπαθήσουν να προσελκύσουν την Ε.Ε. στο δικό τους στρατόπεδο. Αυτό θα έθετε σε κίνδυνο την αφοσίωσή της στη Δημοκρατία, το Κράτος Δικαίου και το πολυμερές σύστημα. Αν και πολιτικά είναι σαφώς πιο κοντά στις ΗΠΑ, έχει ανοίξει την πόρτα σε πιο στενές πολιτικές σχέσεις με την Κίνα, που επίσης στηρίζει το δόγμα της πολυμέρειας. 

Το «εφιαλτικό σενάριο» για την Ε.Ε. θα ήταν να πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στη φιλελεύθερη Δημοκρατία και τις ΗΠΑ από τη μία και την πολυμέρεια και την Κίνα από την άλλη. 

Κλίμα και περιβάλλον

Η μεγάλη πρόκληση για την Ε.Ε. θα είναι να αντιταχθεί στα συντεχνιακά συμφέροντα και να διαχειριστεί τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της φιλόδοξης ατζέντας της. Θα πρέπει οι πρόεδροι να αντισταθούν στις πιέσεις και να ξεκαθαρίσουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι μία οδυνηρή πραγματικότητα για την ανθρωπότητα. Αν η προ΄κληση δεν αντιεμτωπίστεί τώρα, οι επιπτώσεις θα είναι δραματικές.

Η Ε.Ε. θα πρέπει άλλωστε να δει τη μάχη αυτή ως ευκαιρία να μην μείνει πίσω στην κούρσα της προώθησης νέων πράσινων τεχνολογιών και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. 

Στο πλαίσιο της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει να αναθεωρηθεί και η κοινή αγροτική πολιτική, σύμφωνα με το Bruegel, που αναγνωρίζει ότι εκεί η νέα ηγεσία θα βρει απέναντί της ένα πανίσχυρο λόμπι. Ωστόσο τονίζει ότι αυτό το βήμα θα πρέπει να γίνει εάν η Ε.Ε. θέλει να ανακτήσει την χαμένη βιοποικιλότητα και να αποδεσμεύσει πόρους. 

Ανάπτυξη και σύγκλιση

Η μακροπρόθεσμη ευημερία της Ε.Ε. εξαρτάται εν πολλοίς από την καινοτομία, την ανάπτυξη και τη σύγκλιση. Οι χώρες εκείνες που αντιμετωπίζουμε σοβαρά προβλήματα παραγωγικότητας ή έχουν αδύναμους θεσμούς, είναι και εκείνα που συνήθως έχουν τις χειρότερες επιδόσεις στην εκπαίδευση, την καινοτομία και την έρευνα. Ωστόσο εάν δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη αυτών των οικονομιών, η δυναμική του χρέους θα επιδεινωθεί και όλα θα μείνουν πίσω.

Η πρόκληση για τους νέους πρόεδρους των θεσμικών οργάνων της κοινότητας θα είναι να βρουν τρόπους για σύγκλιση και ανάπτυξης, την ώρα που τα περισσότερα εργαλεία για αυτό βρίσκονται σε εθνικό επίπεδο. 

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ενιαίοας προϋπολογισμός στην Ευρωζώνη και αυτός πιθανότατα δεν θα δίνει δημοσιονομική ικανότητα, αλλά θα είναι ένα επενδυτικό εργαλείο. Ο μόνος πραγματικά ευρωπαϊκός θεσμός, που μπορεί να απαντήσει στις οικονομικές προκλήσεις είναι η ΕΚΤ, αλλά και εκεί τα περιθώρια δράσης είναι περιορισμένα. 

Μεταξύ άλλων θα πρέπει να ολοκληρωθεί και η προσπάθεια για ενίσχυση του ESM. 

naftemporiki.gr