Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού υλοποιεί στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα σειρά σημαντικών έργων προστασίας και ανάδειξης σε μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους και Μουσεία συνολικού προϋπολογισμού 13 εκ. ευρώ.

Τα έργα αυτά αναδεικνύουν και προβάλλουν την μακραίωνη ιστορία του τόπου, που σε συνδυασμό με το φυσικό περιβάλλον διαμορφώνουν την ανεπανάληπτη ενότητα της νησιωτικής Ελλάδας και ταυτόχρονα συμβάλλουν στην τόνωση των τοπικών οικονομιών, τόσο κατά τη φάση εκτέλεσης τους, όσο και με τη λειτουργία των χώρων ως προορισμού πολιτιστικού τουριστικού.

Σημειώνεται ότι εργώδης υπήρξε η προπαρασκευή για την ένταξη των έργων αυτών σε χρηματοδοτικά προγράμματα της παρούσας προγραμματικής περιόδου (ΕΣΠΑ 2014-2020) μέσω της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο του τρέχοντος ΕΣΠΑ πραγματοποιούνται ολοκληρωμένες παρεμβάσεις ενιαίου σχεδιασμού, όπως στη Δήλο, που μέχρι σήμερα γίνονταν αποσπασματικά έργα και στο Κάστρο της Χώρας Νάξου, που θα μετατραπεί σε ένα ανοιχτό Μουσείο, ενώ υλοποιούνται και καινοτόμες και πρωτοποριακές δράσεις όπως η κατασκευή του βιοκληματικού Μουσείου στη Τήλο και το έργο των αρχαίων στρατηγικών για τη χρήση της γης στη Σίφνο.

Σημαντικά, επίσης, είναι και τα ψηφιακά έργα για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς που υλοποιούνται είτε αυτοτελώς είτε ανά πράξη. 

Συγκεκριμένα στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου το ΥΠΠΟΑ υλοποιεί τα κάτωθι έργα:

Το έργο «Διαχρονικό Αρχαιολογικό Μουσείο Τήλου» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2014-2020» με προϋπολογισμό 2.386.500 ευρώ, και υλοποιείται από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δωδεκανήσου και την  Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου. Το έργο αφορά στην κατασκευή νέο μουσείο με βιοκλιματικές αρχές και με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και στην οργάνωση της μόνιμης έκθεσης του μουσείου με παλαιοντολογικά και αρχαιολογικά ευρήματα. Η έκθεση θα συνοδεύεται από δίγλωσσο φυλλάδιο-οδηγός του Μουσείου Τήλου, καθώς και εκδοχή του σε γραφή Braille.

Αρχαίες στρατηγικές για την χρήση γης υπό διαχρονική προοπτική και οι επιπτώσεις στα σχέδια σύγχρονων υποδομών

Το έργο «Αρχαίες στρατηγικές για την χρήση γης υπό διαχρονική προοπτική και οι επιπτώσεις στα σχέδια σύγχρονων υποδομών» με το ακρωνύμιο «Siphnos and beyond» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «EΠΑΝΕΚ» στο πλαίσιο της δράσης «Διμερής και Πολυμερής Ε&Τ Συνεργασία Ελλάδας – Γερμανίας» με προϋπολογισμό 216.098€, και υλοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Kυκλάδων.

Το έργο αφορά στην συστηματική τεκμηρίωση και χαρτογράφηση αρχαιολογικών θέσεων της Σίφνου με διαχρονική προοπτική, η οποία θα παρέχει το μέσο ανασύστασης μορφών χρήσης του ιστορικού τοπίου, σε συνάρτηση με τις φιλολογικές και επιγραφικές πηγές. Από το έργο θα εξαχθούν σημαντικά συμπεράσματα για μια μακρά περίοδο αναφορικά με τις χρήσεις γης, το οδικό σύστημα, τα οικιστικά κέντρα, τη διαχείριση των φυσικών πόρων, στοιχεία τα οποία μπορούν να παράσχουν εναλλακτικές λύσεις σε σύγχρονους σχεδιασμούς υποδομών και να αξιοποιηθούν στο πλαίσιο μας βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο του έργου θα εκπονηθεί διδακτορικό ερευνητικό πρόγραμμα με αντικείμενο την επεξεργασία διαχρονικών δεδομένων σε συγκεκριμένες περιοχές της Σίφνου σε συνεργασία με την έδρα Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, την σταδιακή καταγραφή των αρχαιολογικών θέσεων της Σίφνου διαχρονικά με επιλεγμένες τρισδιάστατες απεικονίσεις και χρήση συστήματος GIS, θα διοργανωθούν δύο ημερίδες, μία στην Ελλάδα και μία στη Γερμανία καθώς και μιας έκθεσης με τα επιστημονικά αποτελέσματα των δύο πλευρών σχετικά με τις δυνατότητες που παρέχουν τέτοιες δράσεις, ενώ προβλέπεται επίσης η διοργάνωση τμημάτων θερινών σχολείων με τη συμμετοχή σπουδαστών και νέων ερευνητών, με στόχο την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση ως προς την φυσική και πολιτιστική ταυτότητα του περιβάλλοντος.

Το έργο «Αποκατάσταση δωμάτων και συντήρηση τοιχογραφιών Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννη Θεολόγου Πάτμου» Μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2014-2020» με προϋπολογισμό 985.000 ευρώ και δικαιούχο την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου. Στο πλαίσιο του έργου θα πραγματοποιηθούν μονωτικές εργασίες αντιμετώπισης της υγρασίας του Μνημείου καθώς επίσης και συντήρηση των εξαίρετων τοιχογραφιών του.

Το έργο περιλαμβάνει και έκδοση έντυπου ενημερωτικού υλικού στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, καθώς και σε γραφή Braille, ενώ θα πραγματοποιηθεί ειδική επιστημονική ημερίδα για την παρουσίασή του στο ευρύ κοινό. Επιπροσθέτως, προβλέπεται η παραγωγή οπτικοακουστικού υλικού-βίντεο που θα προβάλλεται σε ήδη διαμορφωμένη αίθουσα του συγκροτήματος της Ιεράς Αποκάλυψης. Στο οπτικοακουστικό αυτό θα παρουσιάζονται τα στάδια των εργασιών που θα έχουν υλοποιηθεί στο πλαίσιο του έργου, με έμφαση στον καθαρισμό και τη συντήρηση των τοιχογραφιών, σε συνδυασμό με ιστορικές και αρχαιολογικές πληροφορίες για τη Μονή.

Το έργο «Δήλος - ανοικτό Μουσείο. Παρεμβάσεις αναβάθμισης στον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2014-2020» με προϋπολογισμό 4.520.000 ευρώ, και υλοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Kυκλάδων. Το έργο περιλαμβάνει την αποκατάσταση και ανάδειξη εμβληματικών μνημείων του ιδιάζοντος αρχαιολογικού χώρου της Δήλου, που είναι ενταγμένη στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, όπως του Ναού του Απόλλωνα Απόλλωνα, της Παλαίστρας, της Οικίας της Λίμνης και της Οικίας Διαδούμενου, ενώ  στο πλαίσιο του θα γίνει και διαμόρφωση διαδρομών επισκεπτών στο Ιερό, στις Συνοικίες Θεάτρου και Λίμνης. Επίσης, το έργο αφορά και σε εργασίες αναβάθμισης της υφιστάμενης έκθεσης του αρχαιολογικού Μουσείου με βελτιώσεις και μικρής κλίμακας μετατροπές στο κέλυφος του μουσείου και εγκατάσταση κατάλληλου εξοπλισμού (γραφεία, εργαστήριο συντήρησης, αποθήκες, χώροι υγιεινής).  

Το έργο «Καταδυτικές Διαδρομές σε Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου - Ανάπτυξη Δικτύου Καταδυτικού Τουρισμού»  εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Συνεργασίας «INTERREG V-A Ελλάδα  - Κύπρος 2014-2020» με προϋπολογισμό 131.000 ευρώ, και δικαιούχο την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων. Το έργο αφορά στην εκπόνηση μελέτης προσδιορισμού, οριοθέτησης και χάραξης καταδυτικών διαδρομών περιβαλλοντολογικού και αρχαιολογικού/ ιστορικού ενδιαφέροντος (Ελλάδα: Φούρνοι και Λέρος).

DigiArc- Ψηφιακό Τόξο Πολιτισμού Ελλάδος - Κύπρου

To έργο «DigiArc - Ψηφιακό Τόξο Πολιτισμού Ελλάδος – Κύπρου: Διάσωση και Ανάδειξη της Μεσαιωνικής Πολιτιστικής κληρονομιάς στη νησιωτική περιοχή του Αιγαίου και της Κύπρου», του προγράμματος ευρωπαϊκής συνεργασίας «Ελλάδα - Κύπρος 2014-2020» (INTERREG V-A ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ 2014-2020 - Στρατηγικά Προγράμματα) με προϋπολογισμό 377.000€ και δικαιούχο την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου. Στο πλαίσιο του έργου θα παραχθεί ηλεκτρονικό και έντυπο υλικό τεκμηρίωσης, πληροφόρησης και προβολής (καταγραφές και αποτυπώσεις ηλεκτρονικά μέσα, 3D αναπαραστάσεις), θα πραγματοποιηθούν μικρής κλίμακες επεμβάσεις σε μνημεία, και θα διοργανωθεί Κοινό Συνέδριο Ανάδειξης των Μεσαιωνικών Μνημείων στην Ελλάδα και στην Κύπρο.

Το έργο «Προστασία και ανάδειξη αρχαίας Ακρόπολης  Ρόδου» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα

«Νότιο Αιγαίο 2014-2020» με προϋπολογισμό 1.100.000 ευρώ και εκτελείται από  την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσων. Η πράξη αφορά στην ανάδειξη και διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου Ακρόπολης Φιλερήμου της Ρόδου, ο οποίος αποτελεί ένα προστατευόμενο σύνολο φυσικού κάλλους και ιστορικών μνημείων. Για την ανάδειξη του χώρου προβλέπονται οι ακόλουθες εργασίες:

• Βυζαντινό Κάστρο: Εργασίες συντήρησης του τείχους και αποκατάστασης των κτισμάτων, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά για περιοδικές εκθέσεις, καθώς επίσης και εργασίες συντήρησης σωζόμενης τοιχογραφίας στο νεότερο κτίσμα του βυζαντινού κάστρου.

• Άγιος Γεώργιος ο Χωστός: Κατασκευή αποστραγγιστικής τάφρου, συντηρήσεις λιθοδομών, κτηριακές εργασίες (αντικατάσταση θυρών και κλίμακας εισόδου, επισκευή μόνωσης του θόλου από κουρασάνι, ενίσχυση της κυκλοφορίας του αέρα στο εσωτερικό του ναού), καθώς και συντήρηση των τοιχογραφιών.

Στην πράξη επίσης περιλαμβάνονται και εργασίες βελτίωσης υποδομών επίσκεψης στο μνημειακό σύνολο, όπως  επισκευής και αναδιοργάνωσης υφιστάμενων χώρων υγιεινής συμπεριλαμβανομένων και ΑμΕΑ, αντικατάσταση εκδοτηρίου, σήμανση θέσεων στάθμευσης και διαμόρφωση νησίδων πρασίνου, περιφράξεις, φυτεύσεις, φυτοφράκτες, συντήρηση υφιστάμενων μονοπατιών, διορθωτικές επεμβάσεις στις αλέες, στα διαμορφωμένα σημεία θέασης - στάσης και στα πλατώματα, εγκατάσταση σύγχρονων υποδομών (ηλεκτροδότηση, τοποθέτηση φωτιστικών σωμάτων, ύδρευση, άρδευση, κλιματισμός, θέρμανση, αποχέτευση, αναβάθμιση τηλεφωνικού δικτύου και εγκατάσταση δικτύου Internet, σύστημα ασφάλειας, τοποθέτηση αλεξικέραυνου, πυρόσβεση). Τέλος στο πλαίσιο του έργου θα εκδοθεί δίγλωσσο ενημερωτικό φυλλάδιο, φυλλάδια Braille, πινακίδες ενημέρωσης κοινού, θα τοποθετηθεί μακέτα αφής του χώρου για τυφλούς και θα παραχθεί ψηφιακή εφαρμογή ενημέρωσης του κοινού.

Στερέωση - Αποκατάσταση ναού Επισκοπής Σικίνου

Το έργο «Στερέωση –Αποκατάσταση ναού Επισκοπής Σικίνου» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2014-2020» με προϋπολογισμό 750,000 ευρώ, και έχει δικαιούχο την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.

Η πράξη αφορά στην στερέωση και αποκατάσταση του ναού της Επισκοπής Σικίνου, ενός μνημείου εξέχουσας αρχαιολογικής και ιστορικής αξίας για ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, καθώς πρόκειται για μια μοναδική περίπτωση μετασκευής ενός ρωμαϊκού μαυσωλείου σε χριστιανικό ναό. Το έργο περιλαμβάνει αποκατάσταση της στατικής επάρκειας, αποκατάσταση φθορών και ασύμβατων επεμβάσεων, που αλλοιώνουν τη μορφή του, ανάδειξη του μνημείου ως παλίμψηστου, με διατήρηση όλων των ιστορικών του φάσεων, αξιοποίηση του συνόλου του συγκροτήματος της Mονής στο οποίο εντάσσεται το μνημείο, συμπεριλαμβανομένων και των κελιών, που θα τους αποδοθεί χρήση εκθεσιακού χώρου με την οργάνωση και λειτουργία έκθεσης εποπτικού υλικού για την ιστορία και αρχαιολογία του νησιού, διαμόρφωση του άμεσου περιβάλλοντος χώρου, πινακίδες ενημέρωσης για την οικοδομική ιστορία του μνημείου και το έργο της αποκατάστασης, με ειδική μέριμνα για ΑμεΑ, δημιουργία ιστοτόπου και αρχαιολογικού οδηγού, ενημερωτικά φυλλάδια και φυλλάδια σε γραφή  Braille.

Σημειώνεται ότι κατά τις εργασίες αποκατάστασης του μνημείου αποκαλύφθηκε ασύλητος τάφος γυναίκας, από τον οποίο  περισυνελέγησαν χρυσά περικάρπια, δακτυλίδια, περιδέραιο, μια πόρπη με ανάγλυφο καμέο, μαζί με γυάλινα και μεταλλικά αγγεία, άλλα μικροευρήματα καθώς και οργανικά σπαράγματα της ενδυμασίας της νεκρής. Οι πρώτες εκτιμήσεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το εντυπωσιακό μαυσωλείο ανεγέρθηκε για να στεγάσει τον τάφο αυτής της γυναίκας, που φαίνεται να ήταν επιφανές πρόσωπο της Σικίνου.

Nησίδα Μουσείων Κάστρου Χώρας Νάξου

Το έργο «Nησίδα Μουσείων Κάστρου Χώρας Νάξου» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2014-2020» με προϋπολογισμό 2.300,000 ευρώ, και υλοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Στο πλαίσιο του έργου το Κάστρο της Χώρας Νάξου, που χρονολογείται στα 1207 θα μετατραπεί σε ανοιχτό Μουσείο. Όλα τα σημαντικά κατάλοιπα του μεσαιωνικού συγκροτήματος (κτίριο Αρχαιολογικού Μουσείου, Πύργος Γλέζου ή Crispi, και κτίριο Αεροπορίας) θα σημανθούν κατάλληλα και θα διασυνδεθούν νοηματικά και χωροταξικά με ενημερωτικές πινακίδες, με σημάνσεις διαδρομών και με δημιουργία σχετικής ψηφιακής εφαρμογής ξενάγησης – περιήγησης για έξυπνες συσκευές. Στα τρία μεσαιωνικά κτίρια και στο άμεσο περιβάλλον τους, θα υλοποιηθούν εργασίες στερέωσης, αποκατάστασης και αναβάθμισης των υποδομών τους. Τέλος, θα οργανωθεί σε αυτά μια ενιαία μόνιμη έκθεση με τον χαρακτήρα Θεματικού Μουσείου για τον πολιτισμό της Νάξου και των Μικρών Κυκλάδων διαχρονικά. Στο πλαίσιο της πράξης θα κατασκευαστούν εκδοτήριο, πωλητήριο, αναψυκτηρίου, εργαστήρια συντήρησης και ερευνητικό κέντρο θα εκδοθεί οδηγός και φυλλάδιο πληροφόρησης κοινού και σε γραφή Braille, θα παραχθεί ψηφιακή εφαρμογή ξενάγησης – περιήγησης για έξυπνες συσκευές, ενώ θα δημιουργηθεί ιστοσελίδα και ντοκιμαντέρ.

Το έργο «Ψηφιακή Ανάδειξη Πολιτιστικού Αποθέματος Κυκλάδων» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2014-2020» με προϋπολογισμό 155.000 ευρώ, και έχει δικαιούχο την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Το έργο αφορά στην υλοποίηση μιας πλατφόρμας διαχείρισης και προβολής αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και κινητών ευρημάτων με διαδραστική αφήγηση, με στόχο την αξιοποίηση του μοναδικής αξίας πολιτιστικού αποθέματος των Κυκλάδων για την ενίσχυση της αλυσίδας αξίας του τουρισμού εμπειρίας στην ευρύτερη περιοχή, την ποσοτική αύξηση των επισκέψεων σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία μοναδικής πολιτιστικής αξίας και την ποιοτική ενίσχυση της συνολικής εμπειρίας επίσκεψης στην ευρύτερη περιοχή.

Η πλατφόρμα θα εστιάσει στην ανάδειξη του πολιτιστικού κεφαλαίου των Κυκλάδων, και ειδικότερα, αφενός στην αποτύπωση της ιστορικής εξέλιξης των Μικρών Κυκλάδων ήδη από την Πρωτοκυκλαδική περίοδο (3.200 - 2.000 π.Χ.), και αφετέρου στην ψηφιακή ανάδειξη των εξαιρετικής ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας οχυρωματικών έργων (ακροπόλεων, κάστρων, οχυρωμένων οικισμών, πύργων, κ.λπ.) του νησιωτικού συμπλέγματος των Κυκλάδων, αξιοποιώντας ‘έξυπνες’ τεχνικές και τεχνολογίες αιχμής.

Επιπλέον, στο αντικείμενο περιλαμβάνονται και εργασίες συγκέντρωσης πρωτογενών στοιχείων και ανάπτυξης ψηφιακού περιεχομένου, το οποίο θα καθίσταται διαθέσιμο στους τελικούς χρήστες μέσω της πλατφόρμας.

Το έργο «Προβολή και ανάδειξη Μνημείων Ακρόπολης Λίνδου μέσω ψηφιακού περιεχομένου» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2014-2020» με προϋπολογισμό 150.000 ευρώ και υλοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου. Το έργο θα προσφέρει μια ηλεκτρονική πλατφόρμα και σχετική ψηφιακή εφαρμογή για κινητές συσκευές εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας για την ολοκληρωμένη και αναλυτική πληροφόρηση των επισκεπτών στον αρχαιολογικό χώρο και τα μνημεία της Ακρόπολης Λίνδου.

naftemporiki.gr