Του Χάρη Δούκα,
Αν. Καθηγητής ΕΜΠ
Η 5η Ιουνίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, και έχει σαν στόχο να υπενθυμίσει το καθήκον μας για την προστασία της βιοποικιλότητας και των φυσικών πόρων του πλανήτη. Ο εορτασμός της καθιερώθηκε το 1972 από τα Ηνωμένα Έθνη, και φέτος είναι αφιερωμένη στην καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Σήμερα, όλος ο κόσμος, και κυρίως η Ευρώπη, στέλνουν μήνυμα δράσης για το περιβάλλον, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Το φλέγον ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και οι μεγάλες περιβαλλοντικές προκλήσεις απασχολούν και θα απασχολήσουν ακόμη περισσότερο την καθημερινότητά μας. Όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι πολίτες, και κυρίως νέοι, ενεργοποιούνται γύρω από τα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Αυτό αποτυπώνεται όχι μόνο από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις των μαθητών για την κλιματική αλλαγή αλλά και από τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Η εκλογική ενδυνάμωση των Πράσινων, που καταλαμβάνουν την τέταρτη θέση σε αριθμό ευρωβουλευτών, με εντυπωσιακά αποτελέσματα σε πολλά κράτη-μέλη, κυρίως όμως στη Γερμανία (2η θέση) και στη Γαλλία (3η θέση), αποτυπώνουν αυτήν ακριβώς την τάση. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό της επίδρασης που έχουν τα θέματα του περιβάλλοντος στο πολιτικό σκηνικό της Γερμανίας, ότι σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Forsa (λίγες ημέρες μετά τις ευρωεκλογές), το κόμμα των Πρασίνων έρχεται πρώτο, για πρώτη φορά στην ιστορία του, έναντι των Χριστιανοδημοκρατών.
Νομοτελειακά, η ανάγκη ενσωμάτωσης της θετικής ατζέντας της προστασίας του περιβάλλοντος και της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής θα αρχίσει να διαπερνά οριζόντια όλα τα κόμματα. Και αυτό γιατί το πρόταγμα της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής δεν αποτελεί απλά ανάχωμα στην ακροδεξιά, στον συντηρητισμό και στον λαϊκισμό.
Αλλά τον καταλύτη νέων πολιτικών συσχετισμών και συμμαχιών, που θα καταστήσουν εφικτή την οικοδόμηση μίας Ευρώπης συμφιλίωσης και συνεργασίας, με όρους πραγματικής προόδου και δικαιοσύνης.
Για να ηγηθεί άλλωστε η Ευρώπη στον παγκόσμιο αγώνα ενάντια στην κλιματική αλλαγή χρειάζεται μια νέα, προοδευτική, μεταρρυθμιστική ατζέντα, με την προστασία του περιβάλλοντος και τον πολίτη στο επίκεντρο. Μία ατζέντα που δεν θα αφήνει κανέναν πίσω. «Leaving No One Behind» είναι άλλωστε το κεντρικό σύνθημα της Ατζέντας για την βιώσιμη ανάπτυξη 2030, που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2016.
Η συζήτηση αυτή έχει ξεκινήσει και στην Ελλάδα, με επίκεντρο τα θέματα της ενέργειας. Η ανάγκη να αλλάξουμε εκ βάθρων τον τρόπο που παράγουμε και χρησιμοποιούμε την ενέργεια στη χώρα μας απαιτεί να οικοδομήσουμε μια νέα, προοδευτική πρόταση ανάπτυξης, με όχημα την οικουμενική μας ευθύνη για την κλιματική αλλαγή και τις επόμενες γενικές.
Η πολιτική συζήτηση και οι δράσεις όμως δεν θα πρέπει να επικεντρώνονται πια στο πώς θα διατηρηθεί η παραδοσιακή και κατεστημένη κατάσταση.
Αλλά στο πώς θα εκμεταλλευτούμε όλες εκείνες τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται από την ενεργειακή μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλού άνθρακα. Πώς θα προχωρήσουμε στην πράξη σε δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας, εξηλεκτρισμού των μετακινήσεων και της θέρμανσης/ψύξης, προώθησης των ανανεώσιμων πηγών, της αποθήκευσης, των δικτύων και των διασυνδέσεων.
Διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι αυτή η μετάβαση δεν θα αφήσει κανέναν πίσω, θα είναι δίκαιη και θα λαμβάνει ειδική μέριμνα για όσους επηρεάζονται περισσότερο.
Ας τολμήσουμε να προχωρήσουμε στις απαραίτητες αλλαγές στο παραγωγικό μας μοντέλο.
Διαφορετικά, οι προθέσεις θα μοιάζουν περισσότερο με υποσχέσεις παρά με στρατηγική.
Και όπως ξέρουμε, οι υποσχέσεις δεν βγαίνουν πάντα αληθινές.
