Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Την άνοιξη του 1989, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Κινέζοι φοιτητές και εργάτες κατέλαβαν την πλατεία Τιενανμέν του Πεκίνου στην πιο μαζική πολιτική διαμαρτυρία στην κομμουνιστική ιστορία της Κίνας. Έξι εβδομάδες διαδηλώσεων έληξαν με τη σφαγή της 3ης και 4ης Ιουνίου.
Τριάντα χρόνια μετά οι κινεζικές αρχές φροντίζουν με δρακόντεια μέτρα λογοκρισίας να εξαφανίζουν την όποια δημόσια αναφορά και ειδικά στα social media στην βαμμένη με αίμα σελίδα αυτή της ιστορίας στην πολυπληθέστερη χώρα του πλανήτη. Δεν είναι μόνο στους συγγενείς των θυμάτων και τους υπόλοιπους πολίτες που απαγορεύονται τα σχόλια.
Οι δηλώσεις αξιωματούχων για τα γεγονότα είναι σπάνιες, σαν το Πεκίνο να προσπαθεί να σβήσει όχι μόνο από τον δημόσιο διάλογο, αλλά και από τη συλλογική μνήμη τα όσα συνέβησαν. Για αυτό κυρίως- και όχι μόνο ή τόσο για την προκλητικότητά της- εκπλήσσει η σημερινή δήλωση, με την οποία ο υπουργός Άμυνας υπερασπίστηκε τη βιαιότητα του καθεστώτος. «Η ένοπλη καταστολή ήταν πολιτικά ορθό μέτρο» είπε και αιφνιδίασε τους πάντες αναγνωρίζοντας- ακόμη και υπερασπιζόμενος- το γεγονός ότι η ένοπλη καταστολή όντως συνέβη και δεν μπορεί να σβήσει από την ιστορία.
Αξίζει να θυμηθούμε το χρονικό των δραματικών γεγονότων:
15 Απριλίου: Όλα άρχισαν με τον θάνατο του Χου Γιαομπάνγκ. Ο πρώην επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος και ηγετική φυσιογνωμία του μεταρρυθμιστικού κινήματος πεθαίνει από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 73 ετών. Πολίτες αρχίζουν να συγκεντρώνονται στην πλατεία για να θρηνήσουν. Εκφράζουν όχι μόνο τη θλίψη τους για το θάνατο του Χου, αλλά και την δυσφορία τους για την ανακοπή των μεταρρυθμίσεων.
20 Απριλίου: Δεκάδες χιλιάδες βρίσκονται πια συγκεντρωμένοι στην πλατεία, ενώ οι διαδηλώσεις επεκτείνονται σε μεγάλες πόλεις και πανεπιστήμια ανά την κινεζική επικράτεια. Φοιτητές, εργαζόμενοι ακόμη και μερίδα αξιωματούχων ζητούν περισσότερη ελευθερία και ένα τέλος στον αυταρχισμό. Τα αιτήματα αυτά συνοδεύονται από διαμαρτυρίες για τον υψηλό πληθωρισμό, τους χαμηλούς μισθούς και το μεγάλο πρόβλημα της στέγασης.
22 Απριλίου: Τελετή στη μνήμη του Χου στην πλατεία Τιενανμέν παρακολουθείται από εκατοντάδες χιλιάδες συγκεντρωμένους- κόντρα στις προειδοποιήσεις των αρχών ότι κινδυνεύουν με σκληρή τιμωρία. Μία λίστα αιτημάτων προωθείται στον πρωθυπουργό Λι Πενγκ, ο οποίος και την απορρίπτει άμεσα.
26 Απριλίου: Στην κρατική Εφημερίδα του Λαού δημοσιεύεται άρθρο γνώμης υπό τον τίτλο «Η αναγκαιότητα για μία ξεκάθαρη στάση κατά της αναταραχής», στο οποίο οι διαδηλωτές κατηγορούνται ευθέως για προσπάθεια υπονόμευσης και ανατροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος. Το άρθρο τροφοδοτεί περαιτέρω την οργή της κνής γνώμης.s
4 Μαΐου: Μαζικές διαδηλώσεις λαμβάνουν χώρα σε τουλάχιστον πέντε μεγάλες πόλεις και για πρώτη φορά ακούγεται και το αίτημα για Δημοκρατία. Οι διαδηλώσεις συμπίπτουν με την 70η επέτειο κινήματος διανοουμένων που ήθελε μία πιο δυνατή Κίνα.
13 Μαΐου: Εκατοντάδες φοιτητές αρχίζουν απεργία πείνας στην Τιενανμέν ζητώντας πολιτική μεταρρύθμιση, ενόψει και της επίσκεψης του Σοβιετικού ηγέτη, Μιχαήλ Γκομπαρτσόφ.
15 Μαΐου: Ο Γκορμπατσόφ πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στο Πεκίνο. Θα διεξαχθεί η πρώτη σινο-σοβιετική Σύνοδος σε διάστημα 30 ετών, με στόχο να μπει τέλος στην εχθρότητα των δύο κρατών. Οι διαδηλώσεις αναγκάζουν την κυβέρνηση να ακυρώσει τα σχέδια υποδοχής του Σοβιετικού ηγέτη στην κεντρική πλατεία.
19 Μαΐου: Ο Ζάο Ζιγιάνγκ επισκέπτεται την πλατεία και απευθύνει έκκληση για συμβιβασμό. Συνοδεύεται από τον σκληροπυρηνικό Λι Πενγκ και τον Γουέν Τζιαμπάο. «Ήρθαμε πολύ αργά» φέρεται να είπε τότε ο Ζάο, που ήταν υπέρμαχος των μεταρρυθμίσεων.
20 Μαΐου: Επιβάλλεται στρατιωτικός νόμος και ο στρατός αρχίζει να κινείται προς το κέντρο του Πεκίνου. Οι πολίτες προσπαθούν να τον μπλοκάρουν, στήνοντας οδοφράγματα. Οι στρατιώτες φέρεται να έχουν λάβει αρχικά εντολή να μην ανοίξουν πυρ.
2 Ιουνίου: Ύστερα από συνεχιζόμενες διαδηλώσεις το Κομμουνιστικό Κόμμα εγκρίνει την εντολή για βίαιη καταστολή της «αντι- επαναστατικής εξέργεσης».
3 Ιουνίου: Το απόγευμα εκείνη της ημέρας τα τανκς κατευθύνονται στο κέντρο του Πεκίνου. Μία πλημμυρίδα ανθρώπων ξεχύνεται στους δρόμους για να τα σταματήσει. Ο στρατός ανοίγει πυρ με πυροβόλα όπλα σκοτώνοντας και τραυματίζοντας πολλούς άοπλους πολίτες. Η νύχτα βάφεται με αίμα.
4 Ιουνίου: Σοκ, θρήνος και κυρίως οργή επικρατεί μετά την μεγαλύτερη αιματοχυσία, που έζησε η κινεζική πρωτεύουσα υπό κομμουνιστικό καθεστώς. Η κυβέρνηση χαιρετίζει τη μεγάλη νίκη του στρατού.
5 Ιουνίου. Το Πεκίνο βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο των στρατιωτικών δυνάμεων. Αλλά ένας πολίτης είναι αποφασισμένος να αψηφήσει την στρατιωτική εξουσία. Πρόκειται για έναν άνδρα, που φοράει λευκό πουκάμισο και κρατάει δύο τσάντες στα χέρια. Στέκεται αγέρωχα μπροστά στα τανκς, στην πλατεία Τιενανμέν και σταματάει την πορεία τους. Ο φωτογράφος του Associated Press, Τζεφ Γουάιντενερ, απαθανατίζει τη στιγμή στον φακό του. Παραμένει έως σήμερα η πιο γνωστή εικόνα από την εξέγερση. Σε μία στιγμή ο άνδρας ανεβαίνει πάνω στο προπορευόμενο τανκ και προσπαθεί να μιλήσει στον οδηγό. Λίγα λεπτά αργότερα δύο άνδρες τον πλησιάζουν και τον απομακρύνουν. Η ταυτότητά του όπως και η τύχη του παραμένουν άγνωστα. Η φωτογραφία του γίνεται σύμβολο αντίστασης.
