Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Το έργο του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν «Σκηνές από ένα γάμο» ανεβαίνει, σε σκηνοθεσία Νίκου Διαμαντή, στο Θέατρο Σημείο, έως τις 9 Ιουνίου [Χαρ. Τρικούπη 4, Καλλιθέα].
Η παράσταση εκτυλίσσεται φαινομενικά ως μια «χρονογραμμή» που παρακολουθεί τη βιογραφία της σχέσης ανάμεσα στον Γιόχαν και τη Μαριάν από την πλασματική ασφάλεια του γάμου, στην απιστία, τον χωρισμό, την αυτονόμηση και την επανασύνδεση... Μια διαδρομή που -ενώ εξωτερικά μοιάζει γραμμική και συνεχής- διασπάται εσωτερικά από τις εντάσεις του ψυχισμού, τις οπισθοδρομήσεις της μνήμης, από την αποκάλυψη της αλήθειας ανάμεσα στα ψέματα... Εντούτοις, οι «Σκηνές από ένα γάμο» παρότι μοιάζουν με μια ελεγεία για το ανέφικτο της συμπόρευσης του ζευγαριού, καταλήγουν -με τόνο σιωπηλά ραψωδικό- να υπερασπίζονται την αντοχή της αγάπης.
Ο Γιόχαν και η Μαριάν αγαπιούνται. Η αγάπη τους διαρκεί ενώ μεταμορφώνεται. Και -τελικά- διαγράφει κύκλους που διαρκώς χάνουν και ξανασυναντούν την τρυφερότητα, τη γοητεία, τη σεξουαλικότητα, τη φροντίδα.
Τον Γιόχαν ερμηνεύει ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Πέρης Μιχαηλίδης. Μιλήσαμε μαζί του.
Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για την υπόθεση του έργου; «Είναι μια ιστορία μέσα από την ατελείωτη συλλογή του Μπέργκμαν σχετικά με τις διαπροσωπικές σχέσεις, όπου στο συγκεκριμένο έργο παρουσιάζεται σε έξι εικόνες η ιστορία ενός ζευγαριού από τον ευτυχισμένο γάμο στη διάλυσή του και την ένωσή του πάλι, με βάση την αγάπη».
Ποια θέματα προσεγγίζει στον πυρήνα του; «Στο συγκεκριμένο έργο γίνεται μία ανατομία σε έναν απόλυτα ιδανικό γάμο -η τέχνη του να κρύβεις τα πράγματα κάτω από το χαλί, όπου οδηγείται σε αδιέξοδο με αφορμή την παρεμβολή ενός τρίτου προσώπου (εγκατάλειψη της συζύγου) και τελικά την επανασύνδεσή του μετά από χρόνια, συνειδητοποιώντας την αναγκαιότητα της αγάπης.
Το θέμα αυτό επανέρχεται εμμονικά σε πολλά έργα του Μπέργκμαν, σε διάφορες παραλλαγές, όπως στα έργα του “Επαφή”, “Ερωτικά Μαθήματα” κ.ά. Ο Μπέργκμαν, έχοντας απόλυτη προσήλωση στο δόγμα: “ο Θεός έπλασε πρώτα τη γυναίκα και μετά της χάρισε έναν άντρα”, παρουσιάζει δύο ήρωες να λειτουργούν καταστροφικά, να περιπλανιούνται σε άλλες αδιέξοδες σχέσεις για να “σπάσουν” την καθημερινή ρουτίνα και να οδηγούνται στο χάος. Αρχικά, η μεταξύ τους συζυγική επικοινωνία κι οι αστεϊσμοί έχουν έντονη θεατρικότητα –όπως και τα περισσότερα έργα του Μπέργκμαν- αλά Μαριβώ, και μετά τον χωρισμό οι διάλογοι συναντούν και θυμίζουν τα έργα του Στρίντμπεργκ.
Ο Μπέργκμαν, έχοντας κάνει αρκετούς γάμους μέσα από τον καλλιτεχνικό χώρο -όπως κι ο Στρίντμπεργκ, αντλεί υλικό από τις σχέσεις αυτές, και ειδικά στις “Σκηνές από έναν γάμο” υπάρχουν έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία».
Μια περιγραφή του ήρωα που ερμηνεύετε; «Το όνομα του ήρωα είναι Γιόχαν, όπως και σε άλλα σενάρια του Μπέργκμαν. Το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένος ο ήρωας εμπνέεται από το αδιέξοδο ενός γάμου και παράλληλα από το οικονομικό αδιέξοδο, το οποίο τον βυθίζει σε μια υπαρξιακή αγωνία. Η εγκατάλειψη της κόλασης που λέγεται συζυγική ζωή τον βρίσκει σε μία εξίσου οδυνηρή κόλαση μιας άλλης σχέσης, μη μπορώντας να αντέξει ούτε τη μία ούτε την άλλη. Το προσωπικό και συναισθηματικό αδιέξοδο είναι εμφανές.
Η γραμμή που διαπερνάει τον ήρωα μετά από τον χωρισμό του έχει ευθεία αναφορά στους υπαρξιστές Καμύ και Σαρτρ, όπου η απελπισία και η αγωνία κυριαρχούν. Κι εδώ παρεμβάλλεται η άποψη του Μπέργκμαν, ότι η απελπισία και το αδιέξοδο αντικαθίστανται από την κυριαρχία της αγάπης».
Πείτε μας μια ατάκα, έναν διάλογο από το έργο, περιγράψτε μας μια σκηνή –ό,τι σας έρθει πρώτο στον νου.
«“Γιόχαν: Με τον δικό μου παράξενο, ατελή και εγωιστικό τρόπο νομίζω ότι σ’ αγαπώ και μερικές φορές πιστεύω ότι μ’ αγαπάς κι εσύ, με τον δικό σου θυελλώδη τρόπο. Νομίζω ότι αγαπιόμαστε και οι δυο, ο καθένας με τις αδυναμίες του”».
Ένα σχόλιό σας για τη σκηνοθετική προσέγγιση του Νίκου Διαμαντή; «Η σκηνοθετική γραμμή τοποθετείται απέναντι στο αίνιγμα της αγάπης. Στη σχέση ενός ζευγαριού που προσπαθεί να υπάρξει ανάμεσα στα συναισθήματα, τους προβληματισμούς και τις επιθυμίες του. “Η αγάπη μπορεί να χαθεί, αυτό όμως που παραμένει αναντίρρητο κι ακατανίκητο είναι η ανάγκη μας για αγάπη”. Τα λόγια αυτά του σκηνοθέτη συνοψίζουν την άποψή του και διαπερνούν όλη την παράσταση, αυτήν και ακολουθώ».
Κάποια σκέψη σας για τον γάμο;
«Ο γάμος είναι ενδεχομένως μια ψευδαίσθηση αισιοδοξίας, αλλά σίγουρα ένα μεσοδιάστημα πριν την απόλυτη μοναξιά».
Και κάποια για την αγάπη;
«Η αγάπη χωρίς αντίκρισμα είναι καλύτερα να μη λέγεται».
Κάτι που σας φτιάχνει τη διάθεση;
«Μία ταινία ή μια βόλτα με την μηχανή».
Κάτι που τη χαλά;
«Οι υπερφίαλες απόψεις».
Μια αγωνία σας;
«Είναι πολλές, οπότε…».
Ταυτότητα Παράστασης
Σκηνοθεσία: Νίκος Διαμαντής, μετάφραση: Χρήστος Χρυσόπουλος, σκηνικά - κοστούμια: Άση Δημητρουλοπούλου, φωτισμοί: Άννα Σμπώκου, κατασκευές: Θανάσης Θαλασσινός, φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης, επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης.
Ερμηνεύουν: Ιωάννα Μακρή, Πέρης Μιχαηλίδης, Κατερίνα Παρισσινού, Λευτέρης Παπακώστας.
