Σημαντική αύξηση εμφανίζουν οι Απολογισμοί Εταιρικής Υπευθυνότητας και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ή ΕΚΕ) στην Ελλάδα σε συνέχεια της εφαρμογής του νόμου 4403/2016 περί Μη Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης.
Η Κατερίνα Κατσούλη, CSR & Sustainability director της εταιρείας Grant Thornton, διαπιστώνει σχετικά ότι δύο χρόνια μετά την εφαρμογή του νόμου υπάρχουν επιπλέον επιχειρήσεις που επιλέγουν συνειδητά και ανεξάρτητα από τις επιταγές της νομοθεσίας να δημοσιεύσουν Απολογισμό ΕΚΕ, καθώς αναγνωρίζουν σημαντική προστιθέμενη αξία στο εγχείρημα αυτό. Οι εκδόσεις αυτές, στη συντριπτική τους πλειονότητα ακολουθούν το διεθνές πλαίσιο οδηγιών GRI (GRI Standards). Παρότι θεωρείται πολύ απαιτητική η εφαρμογή του από τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, τελικά είναι λίγες οι εταιρείες αυτές που διαφοροποιούνται και ακολουθούν διαφορετικές οδηγίες κατά τη συγγραφή των απολογισμών τους.
«Η εξέλιξη όμως στους απολογισμούς φαίνεται να έρχεται από άλλη κατεύθυνση. Οι Παγκόσμιοι Στόχοι του ΟΗΕ (Sustainable Development Goals) φαίνεται να καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό τα θέματα και τις δράσεις των εταιρειών που παρουσιάζονται σε έναν απολογισμό. Στοχεύοντας στη διεθνή αγορά, οι ελληνικές εταιρείες αναμένεται να προχωρήσουν στην εντατικότερη εφαρμογή διεθνών προτύπων και οδηγιών σχετικά με την ΕΚΕ, ή ακόμη και στη βαθύτερη σύνδεση της στρατηγικής τους με τους Παγκόσμιους Στόχους», προσθέτει η κ. Κατσούλη και εξηγεί:
Η επιλογή του προτύπου-πλαισίου οδηγιών για τη συγγραφή ενός εταιρικού απολογισμού θα πρέπει να βασίζεται στις προτεραιότητες που η κάθε εταιρεία έχει θέσει. Επιπλέον, θα πρέπει τελικά να ανταποκρίνεται και στις ανάγκες-απαιτήσεις του κοινού (ομάδα συμμετόχων), στο οποίο κατά κύριο λόγο απευθύνεται. Οι Παγκόσμιοι Στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη έχουν φέρει αυτούς τους δύο παράγοντες πολύ κοντά, σε σημείο που να ταυτίζονται για κάποιες εταιρείες. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει πως υπάρχει ένας πολύ σημαντικός παράγοντας εξέλιξης των Απολογισμών Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Όμως τι είναι αυτό που δίνει υπεραξία στους Απολογισμούς Εταιρικής Υπευθυνότητας και Βιώσιμης Ανάπτυξης;
Η υπεραξία που αναγνωρίζουν οι εταιρείες στην ανάπτυξη ενός Απολογισμού Βιώσιμης Ανάπτυξης είναι ακριβώς αυτό που περιγράφει ο Καβάφης στο Ταξίδι προς την Ιθάκη. Το εγχείρημα της έκδοσης ενός απολογισμού αγγίζει τόσα πολλά θέματα μέσα σε έναν οργανισμό που αναγκαστικά και μη, οδηγεί στην αυτοβελτίωση. Όσο πιο μακρύ είναι το «ταξίδι» τόσο πιο επωφελές για την εταιρεία. Απαραίτητη προϋπόθεση φυσικά αποτελεί η εφαρμογή διεθνών προτύπων σε όλη τη διαδικασία.
Υπεραξία για κάθε εταιρεία αποτελεί το ίδιο το έργο του απολογισμού. Είναι ένα ταξίδι απαιτητικό και ταυτόχρονα πολύ γοητευτικό. Διαρκεί πολύ και είναι γεμάτο με περιπέτειες και γνώσεις. Είναι ένα ταξίδι που δείχνει τον δρόμο για ένα καλύτερο αύριο, για ένα μέλλον ελπιδοφόρο και βιώσιμο.
ESG Investing - Οι νέες τάσεις και πρακτικές για υπεύθυνες επενδύσεις
Με ένα πλήθος παραγόντων να επηρεάζουν τη διαδικασία αξιολόγησης των επενδύσεων και τη λήψη αποφάσεων, οι διαχειριστές κεφαλαίων καλούνται σήμερα να εφαρμόσουν επενδυτική στρατηγική λαμβάνοντας υπ’ όψιν παράγοντες που σχετίζονται μεταξύ άλλων με τη διατήρηση των φυσικών πόρων, την ευημερία και κοινωνική συνοχή και την αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση.
Αυτή η προσέγγιση, σύμφωνα με τον Μιχάλη Σπανό, διευθύνοντα σύμβουλο της Global Sustain, έχει οδηγήσει σε μια νέα επενδυτική κουλτούρα, τις «Υπεύθυνες Επενδύσεις» (Responsible Investments), όπου οι επενδυτές λαμβάνουν αποφάσεις βάσει κριτηρίων που σχετίζονται με το περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση (ESG Factors, E=Environment, S=Social, G=Governance).
Μιλώντας για την υιοθέτηση και εφαρμογή αρχών υπεύθυνων επενδύσεων αναφέρεται στην πρωτοβουλία PRI (Principles for Responsible Investment) που αφορά την υιοθέτηση και εφαρμογή αρχών υπεύθυνων επενδύσεων, η δημιουργία της οποίας έλαβε χώρα στις 27 Απριλίου 2006 με την υποστήριξη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (United Nations) και της Οικονομικής Πρωτοβουλίας του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP FI). Σήμερα το PRI αποτελεί τον μεγαλύτερο υποστηρικτή των υπεύθυνων επενδύσεων, απαριθμώντας 2.400 εταιρείες και οργανισμούς που έχουν υπό τη διαχείρισή τους κεφάλαια 82 τρισ. δολ. ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον κ. Σπανό, στόχος του PRI είναι η κατανόηση των ESG κριτηρίων στις επενδύσεις και η προτροπή των επενδυτών για την ενσωμάτωση αυτών των παραγόντων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Σε αυτό το πλαίσιο το PRI και οι συμμετέχουσες εταιρείες και οργανισμοί (PRI Signatories) συνεργάζονται για την επίτευξη ενός βιώσιμου χρηματοπιστωτικού συστήματος διαμέσου της προτροπής για υιοθέτηση των αρχών υπεύθυνων επενδύσεων και την εφαρμογής τους, συμβάλλοντας στην προώθηση της ορθής διακυβέρνησης, στην ακεραιότητα, στη λογοδοσία και στην αντιμετώπιση εμποδίων που προκύπτουν.
Οι έξι αρχές υπεύθυνων επενδύσεων που πρεσβεύει το PRI είναι:
- Η ενσωμάτωση ESG κριτηρίων στις διαδικασίες ανάλυσης επενδύσεων και λήψης αποφάσεων.
- Η ενεργή κατοχή κεφαλαίων και η ενσωμάτωση ESG θεμάτων στις πολιτικές και πρακτικές ιδιοκτησίας κεφαλαίων.
- Η επιδίωξη ανάλογης εφαρμογής ESG θεμάτων από τις οντότητες στις οποίες πραγματοποιούνται επενδύσεις από την εταιρεία.
- Η προώθηση της αποδοχής και εφαρμογής των αρχών υπεύθυνων επενδύσεων εντός του κλάδου.
- Η συνεργασία για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της εταιρείας στην εφαρμογή των αρχών υπεύθυνων επενδύσεων.
- Η υποβολή έκθεσης σχετικά με τις δραστηριότητες της εταιρείας και την πορεία προς την εφαρμογή των αρχών υπεύθυνων επενδύσεων.
Ακόμη, το PRI προσφέρει πληροφόρηση μέσω συχνών ενημερώσεων στα μέλη του για τις τελευταίες εξελίξεις στον χώρο των υπεύθυνων επενδύσεων, εκπαίδευση με διαδικτυακά σεμινάρια και εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο, εκπονήσεις μελετών και ερευνών σε συνεργασία με την ακαδημαϊκή κοινότητα, ένα πρότυπο σύνταξης απολογισμού για τις υπεύθυνες επενδύσεις και πλήθος συμβουλευτικού περιεχομένου σχετικά με την ενσωμάτωση των αρχών υπεύθυνων επενδύσεων στη λειτουργία των εταιρειών και οργανισμών.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό τέτοιες πρωτοβουλίες να εφαρμοστούν από εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων και θεσμικών επενδυτών στη χώρα μας, δημιουργώντας έτσι προϋποθέσεις για μια πιο βιώσιμη και ανταγωνιστική οικονομία.
Η Global Sustain, συμβουλευτική εταιρεία με εμπειρία σε θέματα που σχετίζονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη, την εταιρική υπευθυνότητα και τις υπεύθυνες επενδύσεις συμμετέχει στο PRI από τον Ιούνιο του 2014 ως «Service Provider» Signatory, αποτελώντας το πρώτο μέλος του PRI που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό τα τελευταία δύο χρόνια η Global Sustain υποστήριξε μεγάλες εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, με κεφάλαια άνω των επτά δισ. ευρώ υπό διαχείριση, στην ένταξή τους στο PRI. Ανέλαβε την καθοδήγηση των Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ, Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ και Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ στην ένταξή τους στην πρωτοβουλία ως «Investment Managers» Signatories.
Τα οφέλη από την υιοθέτηση ESG κριτηρίων
Τα οφέλη που απορρέουν από την υιοθέτηση ESG κριτηρίων στις επενδυτικές αποφάσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικά, μιας και συμβάλλουν καθοριστικά στην ευημερία της κοινωνίας, ωφελώντας καθοριστικά την ελληνική οικονομία, την προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και τη βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης. Οι εταιρείες που θα υιοθετήσουν τις υπεύθυνες επενδύσεις συμπλέουν με τις πλέον σύγχρονες τάσεις του κλάδου, αναδεικνύοντας την Ελλάδα ως μία αξιόπιστη αγορά, ελκυστική σε κάθε επενδυτή. Οι υπεύθυνες επενδύσεις ολοκληρώνουν τη στρατηγική εταιρικής υπευθυνότητας και βιώσιμης ανάπτυξης μιας εταιρείας, μιας και συνδέονται άμεσα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (Sustainable Development Goals), συμβάλλοντας έτσι στην προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, στην υποστήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, στην αποτροπή της κλιματικής αλλαγής, της ενίσχυσης της «πράσινης» οικονομίας και της βελτίωσης του εργασιακού περιβάλλοντος.
Athens Sustainability Outlook 2019
Κλειδί στη διαμόρφωση ενός Ευρωπαϊκού Οράματος για τη δημιουργία μιας Βιώσιμης Οικονομίας είναι η συνεργασία και ο διάλογος και σ’ αυτή την κατεύθυνση προωθούν δράσεις το QualityNet Foundation και το German Council for Sustainable Development.
Όπως περιγράφουν τα στελέχη του QualityNet Foundation, περισσότεροι από 90 Έλληνες και 25 Ευρωπαίοι συμμετείχαν στην εκδήλωση διαλόγου Athens Sustainability Outlook 2019, που διοργανώθηκε από το QualityNet Foundation και το German Council for Sustainable Development με στόχο να καταγραφούν οι τάσεις της Βιώσιμης Ανάπτυξης που μπορούν να υποστηρίξουν την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής αγοράς και θα πρέπει να συνεκτιμηθούν εν όψει της γερμανικής προεδρίας το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Στον διάλογο κατέθεσαν τις απόψεις τους 154 συμμετέχοντες από τον ακαδημαϊκό (10%), τον επιχειρηματικό (35%), τον κυβερνητικό (32%) και τον θεσμικό και αυτοδιοικητικό χώρο (23%).
Οι διοργανωτές του Athens Sustainability Outlook 2019 Yvonne Zwick, εκπρόσωπος του German Council for Sustainable Development και η Χρυσούλα Εξάρχου, πρόεδρος του Quality Net Foundation, τόνισαν ότι η ανάπτυξη διαλόγου βοηθά στη συμμετοχή του ευρύτερου κοινού στη διαμόρφωση ενός Ευρωπαϊκού Οράματος για τη δημιουργία μιας Βιώσιμης Οικονομίας απαντώντας σε κάποια από τα ερωτήματα που έχουν προκύψει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, όπως: Πώς μπορούμε να συμβάλλουμε στο κείμενο πολιτικής Sustainable Europe 2030; Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα European Sustainable New Deal; Πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε ένα Σχέδιο Δράσης που να συνδέεται με τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως μέρος των πολιτικών που αναπτύσσονται για τη Βιώσιμη Χρηματοδότηση και την Κυκλική Οικονομία;
Μεταξύ των κύριων συμπερασμάτων της πανευρωπαϊκής συνάντησης συνοψίζουμε τα παρακάτω:
Αναγκαία είναι η σύνδεση της υπεύθυνης χρηματοδότησης με την υπεύθυνη λειτουργία και με τη διαχείριση του κοινωνικού και περιβαλλοντικού ρίσκου της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η δημοσίευση μη χρηματοοικονομικών στοιχείων θα δημιουργήσει ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον που θα καθοδηγήσει τις επιχειρήσεις να ακολουθήσουν συγκεκριμένες πολιτικές. Ήδη το τραπεζικό σύστημα σε όλη την Ευρώπη προετοιμάζεται για τις κατευθυντήριες οδηγίες που πρόκειται να εκδοθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα δημιουργήσουν ένα θεσμοθετημένο πλαίσιο υποχρεώσεων απέναντι σε όλους τους εμπλεκόμενους: πιστωτικά ιδρύματα, ασφαλιστικές εταιρείες, Επενδυτικά Κεφάλαια και επιχειρήσεις.
Η δημιουργία ενός διαβατηρίου Βιώσιμης Ανάπτυξης για όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που διακινούνται στην ευρωπαϊκή αγορά είναι επίσης προ των πυλών. Συνδέοντας τις νέες αυτές τάσεις με τη διαμόρφωση κανονιστικών πλαισίων που πλέον θα πρέπει να ακολουθούνται από την επιχειρηματική αγορά, εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο δεν θα επιβαρύνονται οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, διερευνάται το πλαίσιο εντός του οποίου η Βιώσιμη Ανάπτυξη θα μπορεί να αποτελέσει πλεονέκτημα απέναντι στον ανταγωνισμό που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή αγορά από τις χώρες που δεν ακολουθούν προδιαγραφές που χαρακτηρίζουν την ευρωπαϊκή κουλτούρα, όπως είναι αυτές της ποιότητας, της ασφάλειας και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Η δημιουργία εργαλείων ένταξης των επιχειρήσεων σε δίκτυα Υπεύθυνων Προμηθευτών τις βοηθά να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των μεγάλων πελατών τους, που πλέον απαιτούν οι βιώσιμες πολιτικές να ακολουθούνται από την αλυσίδα όλων των συνεργατών τους. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι ο τρόπος που ο Κώδικας Βιωσιμότητας υποστηρίζει μια εταιρεία όχι μόνον στην καταγραφή της επίδρασής της σε Περιβάλλον, Οικονομία, Κοινωνία, αλλά και στην ένταξή της στο Ecovadis, καθώς και στις απαιτήσεις των κανονιστικών πλαισίων για τη δημοσίευση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών.
Υπάρχει ανάγκη επένδυσης στην εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες, έτσι ώστε να δημιουργηθεί η κουλτούρα που να ξεκινάει από τη βασική εκπαίδευση διαμορφώνοντας τους ενεργούς πολίτες τού αύριο που θα αλλάξουν τον κόσμο. Σημαντικός είναι και ο ρόλος της Ακαδημαϊκής εκπαίδευσης, με διαθεματική προσέγγιση στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, ώστε να δημιουργηθεί το στελεχιακό δυναμικό που θα μπορεί να υποστηρίξει τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Τέλος, η εκπαίδευση του καταναλωτή τονίστηκε ως προς την επίτευξη των στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης και των δεσμεύσεων του Παρισιού για τα θέματα της Κλιματικής Αλλαγής.
Υπάρχει ανάγκη ανάπτυξης μιας ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής ως προς την υιοθέτηση της Agenda 2030 με τον αντίστοιχο προϋπολογισμό που να υποστηρίζει την επίτευξη των συγκεκριμένων στόχων.
Το Κοινωνικό Αποτύπωμα των δράσεων Εταιρικής Υπευθυνότητας
Τους λόγους για τους οποίους έχει σημασία η μέτρηση του κοινωνικού αποτυπώματος αναλύει στη «N» ο Νίκος Αυλώνας, πρόεδρος Κέντρου Αειφορίας (CSE), αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Εταιρικής Υπευθυνότητας (CRI).
Όπως εξηγεί, η μέτρηση του κοινωνικού αποτυπώματος μπορεί να είναι εξαιρετικά ωφέλιμη για τις εταιρείες, γιατί έτσι μπορούν να αποδείξουν με μετρήσιμο τρόπο το πραγματικό κοινωνικό όφελος από την επένδυσή τους. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορέσουν να προβούν σε πιο αποτελεσματικό σχεδιασμό και προγραμματισμό των επόμενων δράσεων, καθώς και να βελτιώσουν την επικοινωνία τους με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders), όπως και τη συνολική τους εικόνα.
«Υπάρχουν αρκετά εργαλεία και μέθοδοι για να μετρήσουμε το κοινωνικό αποτύπωμα, και χρησιμοποιούνται για να δείξουν πόσο αποτελεσματικά χρησιμοποιεί μια εταιρεία το κεφάλαιο και τους πόρους της για να δημιουργήσει αξία για την κοινωνία. Ένα από αυτά είναι το Social Return On Investment (SROI), το οποίο αξιολογεί τη γενική πρόοδο ενός έργου και δείχνει τόσο τις οικονομικές όσο και τις κοινωνικές επιπτώσεις του. Στην πραγματικότητα όμως η πλειονότητα των επιχειρήσεων πραγματοποιεί κοινωνικές δράσεις Εταιρικής Υπευθυνότητας χωρίς να ενδιαφέρεται για την αποτύπωση της πραγματικής κοινωνικής αλλαγής που επιφέρει», προσθέτει ο κ. Αυλώνας αναφερόμενος στα αποτελέσματα της πρόσφατης έρευνας που πραγματοποίησε το Κέντρο Αειφορίας (CSE) στην Ευρώπη για τις τάσεις στη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Όπως αναφέρει, το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον κ. Αυλώνα, είναι ελάχιστες οι επιχειρήσεις εκείνες που αντιλαμβάνονται τη σημασία να αποδεικνύουν με αριθμούς την κοινωνική επιρροή που έχουν και την κοινωνική αλλαγή που φέρνουν. «Καλό είναι να λειτουργήσουν ως θετικό παράδειγμα και για περισσότερες επιχειρήσεις και οργανισμούς. Εξάλλου, έχει αποδειχθεί ότι αυτό μπορεί να βελτιώσει ακόμα περισσότερο την εικόνα και φήμη της επιχείρησης και να επιδράσει θετικά στη συμπεριφορά των καταναλωτών και συνεργατών της», καταλήγει.
Σημειώνεται ότι το Κέντρο Αειφορίας (CSE) υποστηρίζει επιχειρήσεις σε θέματα υπεύθυνης επένδυσης μέσα από τη συμμετοχή του στην Πρωτοβουλία PRI των Ηνωμένων Εθνών. Στο πλαίσιο αυτό συνεργάζεται με φορείς αξιολόγησης υπεύθυνων επενδύσεων (ESG) και εντάσσεται στην παγκόσμια πρωτοβουλία Principles for Responsible Investment (PRI), η οποία υποστηρίζεται από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
Μέσα από τη συμμετοχή του στην παγκόσμια πρωτοβουλία PRI δηλώνει τη δέσμευσή του στην υποστήριξη επιχειρήσεων με βάση αρχές για την προώθηση των υπεύθυνων επενδύσεων. Τον Μάρτιο του 2019, το Κέντρο Αειφορίας έλαβε ειδική διάκριση στα PR News CSR Awards στην Washington D.C. για το παγκόσμιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα Πιστοποίησης Επαγγελματιών Εταιρικής Υπευθυνότητας (Certified Sustainability (CSR) Practitioner Program), το οποίο εκπαιδεύει επαγγελματίες σε θέματα εταιρικής υπευθυνότητας και υπεύθυνων επενδύσεων και πραγματοποιείται σε περισσότερες από 10 πόλεις ετησίως. Το πρόγραμμα αυτό έχει πιστοποιήσει 1.600 επαγγελματίες από 55 χώρες και το 90% των Fortune 500 και μεγαλύτερων εταιρειών στον πλανήτη.
