Σε μια εποχή που η εμπέδωση αμοιβαίων σχέσεων και ενός κλίματος ειρήνης και συνεργασίας στα Βαλκάνια είναι ένα ισχυρό ζητούμενο, το αίτημα ανάδειξης κοινών τόπων μεταξύ των όμορων λαών είναι αυτονόητο και προφανές. Συνδετικός κρίκος τους και η λογοτεχνία, που μπορεί να αποτελέσει πεδίο ουσιαστικής επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης.

Με αυτό το σκεπτικό, και στο πλαίσιο ενός στρατηγικού σχεδιασμού ταυτόχρονου ανοίγματος στην Ευρώπη, στον κόσμο αλλά και στη γειτονιά της, τη νοτιοανατολική γωνιά της ηπείρου, η 16η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ) –που θα πραγματοποιηθεί από τις 9  έως τις 12 Μαΐου, δίνοντας έμφαση κυρίως στους νέους, ανοίγει τον λογοτεχνικό διάλογο μεταξύ των βαλκανικών χωρών και φέρνει κοντά δημιουργούς πολλών διαφορετικών εθνικοτήτων, εστιάζοντας στις κοινές τους αναζητήσεις.

Συνολικά 20 άνθρωποι των γραμμάτων, συγγραφείς, εκδότες, πανεπιστημιακοί κ.ά. από χώρες όπως οι Ρουμανία, Βουλγαρία, Κροατία, Σλοβενία, Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας αλλά και η γειτονική Σλοβακία θα βρεθούν στη Θεσσαλονίκη για να συνομιλήσουν με Έλληνες του χώρου, συμμετέχοντας σε βιβλιοπαρουσιάσεις, στρογγυλά τραπέζια και άλλες δράσεις, τα οποία η 16η ΔΕΒΘ συνδιοργανώνει με φορείς όπως η πρεσβεία της Σλοβενίας, το Γενικό Προξενείο της Ρουμανίας στη Θεσσαλονίκη, η Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (ΕΛΣΑΛ), το λογοτεχνικό περιοδικό «Θράκα», η Αντιδημαρχία Πολιτισμού κι Επιστημών δήμου Λαρισαίων, οι εκδόσεις Βακχικόν.   

Αναλυτικά, η βαλκανική ενότητα της διοργάνωσης διαμορφώνεται ως εξής:

Το ενδιαφέρον πρόγραμμα κυκλικών διαμονών «Το Καταφύγιο του Οδυσσέα» (Ulysses Shelter, Δεκέμβριος 2018 - Σεπτέμβριος 2019), που αποτελεί ένα μονοετές δίκτυο λογοτεχνικών διαμονών σε ευρωπαϊκές χώρες για νέους συγγραφείς, μεταφραστές και επιμελητές/εκδότες στο πλαίσιο του προγράμματος Creative Europe, που υλοποιείται από τον εκδοτικό Οίκο και λογοτεχνικό πρακτορείο Sandorf στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας, την Εταιρεία Συγγραφέων στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας και από τις Εκδόσεις Θράκα στη Λάρισα, σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων, υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Θεσσαλίας και με την υποστήριξη του ΟΣΔΕΛ, παρουσιάζεται στο πλαίσιο του προγράμματος της 16ης ΔΕΒΘ. Στη συζήτηση που οργανώνεται από τις εκδόσεις Sandorf, το περιοδικό «Θράκα» και το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού συμμετέχουν οι Ivan Sršen (συγγραφέας- υπεύθυνος εκδόσεων Sandorf, Κροατία), Lara Mitrakovic (ποιήτρια, Κροατία), Χρήστος Αρμάντο Γκέζος (ποιητής), Θάνος Γώγος (ποιητής- εκδότης λογοτεχνικού περιοδικού «Θράκα»), Πάνος Σάπκας (αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Επιστημών Δήμου Λαρισαίων). Χαιρετισμό θα απευθύνει ο Πρέσβης της Κροατίας στην Ελλάδα Aleksandar Sunko.

Στο πλαίσιο του προγράμματος, πραγματοποιούνται δύο ακόμη εκδηλώσεις:

-Αναλόγιο «Poetry trafficking»,  που περιλαμβάνει ανάγνωση ποιημάτων από Κροάτες, Σλοβένους και Έλληνες λογοτέχνες της νεότερης γενιάς. Διαβάζουν οι:  Mikko Viljanen (Φιλανδία), Aljaz Koprivnikar, Kaja Teržan (Σλοβενία), Marija Dejanović, Dinko Kreho, Lara Mitrakovic (Κροατία), Ράνια Καραχάλιου,  Νικόλας Κουτσοδόντης, Άκης Παραφέλας. Παρουσιάζουν οι: Θάνος Γώγος, (ποιητής, εκδότης λογοτεχνικού περιοδικού «Θράκα»), Κατερίνα Ηλιοπούλου (ποιήτρια, επιμελήτρια του Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών). Οργανώνεται από τις εκδόσεις Sandorf, το περιοδικό «Θράκα» και το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών της 16ης ΔΕΒΘ.  

-Παρουσίαση – συζήτηση για τη νέα λογοτεχνική σκηνή της Κροατίας, στην οποία συμμετέχουν οι Maja Klarić, Marija Dejanović, Dinko Kreho και συντονίζουν ο Ivan Sršen (συγγραφέας- υπεύθυνος εκδόσεων Sandorf) και ο Θάνος Γώγος (ποιητής, εκδότης λογοτεχνικού περιοδικού «Θράκα»). Χαιρετισμό θα απευθύνει ο Πρέσβης της Κροατίας στην Ελλάδα Aleksandar Sunko.  Οργανώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού της Κροατίας, τον δήμο Ζάγκρεμπ, τις εκδόσεις Sandorf και το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού.

Ποιητές της βαλκανικής γειτονιάς

Δύο στρογγυλά τραπέζια, που πραγματοποιούνται με πρωτοβουλία των εκδόσεων «Βακχικόν» και συνδιοργανώνονται με άλλους φορείς, επιχειρούν να εισαγάγουν το κοινό στον κόσμο ποιητών των όμορων περιοχών. 

- «Ποίηση απ’ όλο τον κόσμο: Πέτερ Σράγκερ (Ρουμανία), Αλιάζ Κοπριβνίκαρ (Σλοβενία), Ρομπέρτο Γκαρσία ντε Μέσα (Ισπανία)». Για την ποιητική συλλογή «Ακροπόλεις άνοδοι»  του Πέτερ Σράγκερ θα μιλήσει ο ποιητής Γιώργης Έξαρχος, ενώ ο Πέτερ Σράγκερ θα διαβάσει ποιήματά του. Για την ποιητική συλλογή «Ανατομία» του Αλιάζ Κοπριβνίκαρ θα μιλήσει η ποιήτρια Ανδρονίκη Δημητριάδου, ενώ ο Αλιάζ Κοπριβνίκαρ θα διαβάσει ποιήματά του. Για την ποιητική συλλογή «Επιφάνεια επαφής/Ρητορική» του Ρομπέρτο Γκαρσία ντε Μέσα θα μιλήσει η κριτικός λογοτεχνίας Λίλια Τσούβα, ενώ ο Ρομπέρτο Γκαρσία ντε Μέσα θα διαβάσει ποιήματά του. Η ηθοποιός Aχιλλεία Παπαϊωάννου θα διαβάσει ποιήματα από τις 3 συλλογές στα ελληνικά. Συνδιοργανωτές: Πρεσβεία της Σλοβενίας, JAK RS- Slovenian Book Agency, Canaris Crea.

Ένα στρογγυλό τραπέζι με θέμα «BalkaNoir: Αστυνομική λογοτεχνία στα Βαλκάνια ή βαλκανική αστυνομική λογοτεχνία;» επιχειρεί να αναδείξει τις διαφορές αλλά και τα κοινά χαρακτηριστικά του είδους στις χώρες της Χερσονήσου, το μεταφραστικό και εκδοτικό τοπίο και τις προοπτικές του βαλκανικού νουάρ. Η συζήτηση, που οργανώνεται από την Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (ΕΛΣΑΛ) γίνεται με αφορμή την έκδοση του συλλογικού τόμου «BalkaNoir» (εκδόσεις Καστανιώτη, 2018) που συνεπιμελήθηκαν οι Βασίλης Δανέλλης και Γιάννης Ράγκος, περιλαμβάνει αστυνομικές ιστορίες 21 συγγραφέων από Ελλάδα, Βουλγαρία, Κροατία, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβενία και Τουρκία και  παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο της ελληνικής συμμετοχής στην 70ή Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης, τον Οκτώβριο του 2018. Ομιλητές θα είναι οι  Ivan Sršen (εκδότης-συγγραφέας, Κροατία), Bogdan Hrib (εκδότης-συγγραφέας, πρώην πρόεδρος Ένωσης Ρουμάνων Αστυνομικών Συγγραφέων), Emanuel Ikonomov (εκδότης-συγγραφέας, πρώην πρόεδρος Ένωσης Βούλγαρων Αστυνομικών Συγγραφέων), Nazli Berivan Ak (επιμελήτρια εκδόσεων, Τουρκία), Βασίλης Δανέλλης (συγγραφέας- γραμματέας ΕΛΣΑΛ). Θα συντονίσει ο Γρηγόρης Μπέκος (δημοσιογράφος, υπεύθυνος ξένης λογοτεχνίας εκδ. Καστανιώτη).

Δυναμικό «παρών» από τη Ρουμανία

-Τρεις εκδηλώσεις που διοργανώνει το Γενικό Προξενείο της Ρουμανίας στη Θεσσαλονίκη δίνουν το στίγμα της ρουμανικής λογοτεχνίας εντός κι εκτός της χώρας.

-Πολύτιμα νέα στοιχεία στην ιστορική έρευνα

Μια μεγάλη μορφή της ιστορικής έρευνας, ο Ρουμάνος Florin Marinescu (Φλορίν Μαρινέσκου), ειδικευμένος στη ρουμανική κυριλλική παλαιογραφία και ερευνητής επί τριάντα χρόνια στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών της Αθήνας θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσει το βιβλίο του «Η Τραπεζουντιακή Οικογένεια Μουρούζη. Γενεαλογική μελέτη». Στον τόμο -που αποτελεί δεύτερη εμπλουτισμένη και αναθεωρημένη έκδοση («Familia Moruzi din Trapezunt. Scurt studiu genealogic»,  2019)-, ο Μαρινέσκου, εκτός από τα οκτώ νέα βιογραφούμενα μέλη του Οίκου, παρέχει πλήθος συμπληρωματικών πληροφοριών για πολλούς ακόμη Μουρούζηδες, έτσι ώστε η δεύτερη έκδοση να προσκομίζει στην ιστορική έρευνα πραγματικά πολύτιμα νέα στοιχεία. Ομιλητές θα είναι οι  Sabina Somăcescu (Πρόξενος της Ρουμανίας στη Θεσσαλονίκη), Aπόστολος Πατελάκης (ιστορικός), Ciprian Suciu, (καθηγητής) και ο ίδιος ο συγγραφέας.

Επιστροφή σε έναν ιδιαίτερο νόστο

Με ενδιαφέρον αναμένεται και η παρουσίαση του βιβλίου «Επί Ρουμανίας διαδρομές» του Victor Ivanovici. Οι διαδρομές που περιγράφονται (Victor Ivanovici, «Itinerarii românești», 2018) είναι εκείνες της επιστροφής του ξενιτεμένου, όχι όμως στο γεωγραφικό περιβάλλον της πατρίδας, αλλά σε έναν ιδιαίτερο νόστο, εκείνον της μητρικής γλώσσας, σε εποχές όπου αποτελεί δύσκολο έργο. Η ρουμανική γλώσσα (όπως όλες οι γλώσσες και οι πολιτισμοί της παγκόσμιας Βαβέλ) μετατρέπεται σε απεδαφικοποιημένο ιδίωμα. Ομιλητές θα είναι οι Sabina Somăcescu (Γενική Πρόξενος της Ρουμανίας στη Θεσσαλονίκη), Aπόστολος Πατελάκης (ιστορικός) και Αntonia Vancea (μεταφράστρια).

-Η συμβολή των Ρουμάνων στην πολιτιστική και επιστημονική ζωή της Γαλλίας

Το λεύκωμα «Ρουμάνοι στο Παρίσι» («Români la Paris», 2018, μετάφραση από τη γαλλική στη ρουμάνικη γλώσσα: Lucian Dindirică), που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του προγράμματος της διοργάνωσης είναι το αποτέλεσμα πολιτιστικής συμβολής μεταξύ του Γαλλορουμάνου φιλόσοφου και φυσικού Basarab Nicolescu και του φωτογράφου Louis Monier. Μια συλλογή 40 φωτογραφιών προσωπικοτήτων και βιογραφιών προτείνει μια αποκαλυπτική εικόνα της συμβολής των Ρουμάνων στην πολιτιστική και επιστημονική ζωή της Γαλλίας. Ομιλητές στην εκδήλωση θα είναι οι  Sabina Somăcescu (Πρόξενος της Ρουμανίας στη Θεσσαλονίκη), Lucian Dindirică (μεταφραστής), Aπόστολος Πατελάκης (ιστορικός),  Basarab Nicolescu (συγγραφέας).

Η Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας

Τέλος, αισθητή θα είναι και η συμμετοχή της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας στο περίπτερο της οποίας θα πραγματοποιηθεί η τελετή έναρξης της συμμετοχής της Εθνικής και Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης της χώρας στη 16η ΔΕΒΘ, αλλά και η παρουσίαση του  εικονογραφημένου βιβλίου του συγγραφέα Πέταρ Κότσιτς, που περιλαμβάνει μικρές ιστορίες. Στο περίπτερο θα παρευρεθούν οι υπουργοί Παιδείας-Πολιτισμού και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης και Διεθνούς συνεργασίας της Σερβικής Δημοκρατίας, ενώ θα γίνει  ανάγνωση αποσπάσματος από το βιβλίο και θα μοιραστούν αντίτυπα και παραδοσιακά εδέσματα. Επίσης, στη διοργάνωση θα συμμετάσχει και η Σερβοβόσνια συγγραφέας Ντούμπροβσκα Λάλιτς με την παρουσίαση του βιβλίου της «Ύβρις» (Εκδόσεις Θίνες), στο οποίο η κεντρική ηρωίδα από ξέγνοιαστη τουρίστρια στην Αθήνα γίνεται πρόσφυγας από το Σεράγεβο και αναρωτιέται πώς να επανασυνδεθεί με την πατρίδα από την οποία εκδιώχθηκε, επανεξετάζοντας το παρελθόν της, ενώ παράλληλα δίνει την προσωπική μάχη της με σοβαρή ασθένεια.  

Υπενθυμίζεται ότι τη 16η ΔΕΒΘ διοργανώνει το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού σε συνεργασία με τη ΔΕΘ-HELEXPO, τον Δήμο Θεσσαλονίκης, τους Συλλόγους Ελλήνων Εκδοτών και ανεξάρτητους εκδότες, με τη στήριξη της Βουλής των Ελλήνων και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ενώ συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2014-2020. Θα πραγματοποιηθεί δε στις εγκαταστάσεις της ΔΕΘ-Helexpo.

naftemporiki.gr