Η Σάντρα Αρόνα είναι 49 ετών και τα τελευταία έντεκα χρόνια ζει στη Γερμανία. Γνωρίζει καλά πώς λειτουργούν τα πράγματα στην Ισπανία και έχει επαφές με τις προξενικές αρχές. Παρόλα αυτά μάλλον δεν θα καταφέρει να ψηφίσει στις επικείμενες εκλογές της 28ης Απριλίου. Η περίπτωση της Σάντρα δεν αποτελεί εξαίρεση. Από την αλλαγή του εκλογικού νόμου στην Ισπανία το 2011, η ψήφος για τους Ισπανούς του εξωτερικού έχει γίνει μια πραγματική Οδύσσεια. Στις αρχές της χρηματοπιστωτικής κρίσης το ισπανικό κοινοβούλιο προχώρησε στην ψήφιση του συγκεκριμένου νόμου προκειμένου να αντιμετωπίσει κατηγορίες για νοθεία των αποτελεσμάτων στα εκλογικά τμήματα του εξωτερικού.
H λάθος αποτίμηση του πολιτικού momentum
«Η αλλαγή του εκλογικού νόμου δεν προήλθε από σωστή αποτίμηση της πολιτικής συγκυρίας» εκτιμά ο πολιτικός επιστήμονας Πάμπλο Σιμόν. Οι πολιτικοί, όπως αναφέρει, δεν αξιολόγησαν σωστά το πολιτικό momentum της κρίσης και δεν προέβλεψαν το μεγάλο κύμα μετανάστευσης, κυρίως νέων ψηφοφόρων, στο εξωτερικό, κυρίως λόγω της υψηλής ανεργίας. Από το 2010 έτσι εγκατέλειψαν την Ισπανία σχεδόν ένα εκατομμύριο Ισπανοί για να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη για το μέλλον. Αυτός είναι τουλάχιστον ο επίσημος αριθμός που έχει καταγραφεί, ενώ πολλοί εκτιμούν ότι οι Ισπανοί που έφυγαν στο εξωτερικό τα χρόνια της κρίσης είναι στην ουσία περισσότεροι.
Αυτό οφείλεται και στο ό,τι η ισπανική κυβέρνηση αποφάσισε να στερήσει από την ισπανική κάρτα υγείας όσους Ισπανούς έλειπαν από τη χώρα για διάστημα περισσότερο των 90 ημερών τον χρόνο. Έτσι πολλοί Ισπανοί που έφυγαν στο εξωτερικό δεν ενημέρωσαν τις αρχές προκειμένου να μην χάσουν το δικαίωμα για ισπανική κάρτα υγείας με αποτέλεσμα να παραμένουν ακόμη στα χαρτιά μόνιμοι κάτοικοι Ισπανίας - κάτι που δεν ισχύει.
Πολλά εμπόδια για την ψήφο Ισπανών του εξωτερικού
Τι έχει αλλάξει όμως ως προς την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος για τους Ισπανούς του εξωτερικού; Πριν το 2011 ήταν το ίδιο εύκολο να ψηφίσει κανείς από το εξωτερικό όσο και εντός της Ισπανίας με απλή επιστολική ψήφο από οπουδήποτε. Πλέον πρέπει να ψηφίσουν στο πλησιέστερο προξενείο, κάτι που δεν είναι τόσο απλό για όλους. Στη Γερμανία για παράδειγμα υπάρχουν μόλις έξι ισπανικά προξενεία.
Από το 2011 η συμμετοχή στις εθνικές εκλογές Ισπανών του εξωτερικού έχει πέσει από το 40% στο 10%, ενώ σύμφωνα με τις Εθνική Στατιστική Υπηρεσία στις εκλογές της Κυριακής αναμένεται η συμμετοχή Ισπανών του εξωτερικού να κυμανθεί λίγο πάνω από το 8%. Επίσης όσοι επιθυμούν να ψηφίσουν, όπως η Σάντρα, συναντούν πολλά πρακτικά και γραφειοκρατικά προβλήματα. Δεν είναι μόνο η απόσταση από το εκάστοτε προξενείο που ενίοτε είναι μεγάλη. Συχνά, όσοι στέλνουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά ταχυδρομικά στα αρμόδια προξενεία λένε ότι χάνονται, ενώ λίγα βήματα της όλης διαδικασίας μπορούν να γίνουν ονλάιν.
Όπως επισημαίνει ο Πάμπλο Σιμόν, το γεγονός αν οι Ισπανοί του εξωτερικού, κυρίως οι νέοι, ήταν πιο εύκολο να ψηφίσουν στις εθνικές εκλογές αυτό ενδεχομένως να επηρέαζε το εκλογικό αποτέλεσμα. «Πρόκειται για νέους κυρίως ανθρώπους, με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και ως επί το πλείστον αριστερούς», σημειώνει ο Ισπανός πολιτικός επιστήμονας. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις μέχρι στιγμής προηγούνται οι Σοσιαλιστές, ακολουθεί το Λαϊκό Κόμμα και στη συνέχεια έρχονται οι Ciudadanos και το αριστερό Podemos. Στο μεταξύ για πρώτη φορά ενδέχεται να εισέλθει στην ισπανική βουλή και το ακροδεξιό Vox.
