Το ιταλικό δάσος από όπου πριν από 300 χρόνια αντλούνταν η ξυλεία για τα θρυλικά βιολιά Στραντιβάριους κινδυνεύει λόγω κλιματικής αλλαγής. Δασολόγοι και οργανοποιοί ανησυχούν για το μέλλον της περιοχής.
Πίσω στον 17ο αιώνα. Ο Αντόνιο Στραντιβάρι σύμφωνα με αφηγήσεις ταξίδευε επί δύο μέρες από τη γενέτειρά του, την Κρεμόνα, στους Δολομίτες μέχρι να βρει το καταλληλότερο ξύλο για να κατασκευάσει τα βιολιά του. Τα βιολιά του, κατασκευασμένα από ένα είδος ελάτου που ευδοκιμεί στο δάσος Πανεβέγκιο έμελλε να γράψουν τη δική τους μοναδική ιστορία στον χώρο της μουσικής. Μέχρι σήμερα θεωρούνται κορυφαία από άποψη ποιότητας και ακουστικής και πωλούνται σε αστρονομικές τιμές. 300 χρόνια μετά τον θάνατο του διάσημου οργανοποιού, το ίδιο δάσος προμηθεύει ακόμη με πολύτιμη ξυλεία τους τοπικούς οργανοποιούς εγχόρδων.
Το «μουσικό δάσος» κινδυνεύει λόγω κλιματικής αλλαγής
Το «μουσικό δάσος» των θρυλικών Στραντιβάριους βρίσκεται όμως σε κίνδυνο εδώ και καιρό λόγω των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή, αναφέρει στη DW o Iταλός δασολόγος Πάολο Κόβακς. Τον περασμένο Οκτώβριο ασυνήθιστα έντονες καταιγίδες ξερίζωσαν πάνω από 14 εκατομμύρια δέντρα κατά μήκος της οροσειράς των Δολομιτών, όπου βρίσκεται και το δάσος Πανεβέγκιο. Πρόκειται κυρίως για ελατοειδή που ευδοκιμούν μόνο στην περιοχή αυτή και τα οποία εξαιτίας ότι έχουν κοντές ρίζες μπορούν εύκολα να ξεριζωθούν με έναν έντονο άνεμο. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά από τα παμπάλαια έλατα του ιστορικού δάσους σώθηκε μόνο ένα από τις σφοδρές καταιγίδας, ηλικίας 150 ετών και ύψους 25 μέτρων. «Σώθηκε από θαύμα, ίσως επειδή ήταν προστατευμένο από άλλα δέντρα ή γιατί είχε πιο βαθιές ρίζες» αναφέρει ο Πάολο Κόβακς.
Η ανησυχία για την τύχη του δάσους είναι έντονη και στην Κρεμόνα. Ο 73χρονος οργανοποιός Στέφανο Κόνια, που φτιάχνει εδώ και δεκαετίες περίτεχνα έγχορδα με ξυλεία από τα γύρω βουνά, εξηγεί πόσο σημαντική είναι η πρώτη ύλη για την κατασκευή ξύλινων εγχόρδων. Τα ξύλα από τα συγκεκριμένα έλατα έχουν τα ιδανικά χαρακτηριστικά για την παραγωγή υψηλής ποιότητα βιολιών, που οφείλουν να τηρούν αυστηρές προδιαγραφές. Όπως λέει χαρακτηριστικά, η εύρεση του κατάλληλου ξύλου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ενίοτε δοκιμάζονται ξύλα από 20 ή 30 έλατα μέχρι να βρεθεί το καταλληλότερο.
Προσπάθειες διαφύλαξης του σπάνιου φυσικού πλούτου
Στην Κρεμόνα έχουν τα εργαστήριά τους 156 οργανοποιοί. Δίκαια λοιπόν ονομάζεται πρωτεύουσα των χειροποίητων εγχόρδων. Παρά την ανησυχία των τοπικών οργανοποιών εξαιτίας της φυσικής καταστροφής του Οκτωβρίου, ο Σάντρο Ασινάρι, πρόεδρος του Σωματείου Οργανοποιών Κρεμόνας παραμένει ψύχραιμος. «Τα δάση είναι τεράστια. Γνωρίζω ότι πολλά δέντρα έχουν καταστραφεί, αλλά γνωρίζω επίσης ότι οι δασολόγοι της περιοχής εργάζονται σκληρά για να σώσουν τα δέντρα που έχουν απομείνει» ανέφερε ο ίδιος στη DW. Μάλιστα η αναδάσωση έχει ήδη ξεκινήσει με εντατικούς ρυθμούς.
Ωστόσο δασολόγοι, όπως ο Πάολο Κόβακς, υπογραμμίζουν ότι η αναδάσωση θα πάρει χρόνο. Ειδικά δε για τους οργανοποιούς, ένα έλατο για να είναι αξιοποιήσιμο πρέπει να είναι τουλάχιστον 150 χρονών. Αυτό που προβληματίζει όμως περισσότερο τον Κόβακς είναι η ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων που παρατηρεί στους Δολομίτες τα τελευταία χρόνια και που είναι εξαιρετικά ασυνήθιστη για την περιοχή. Μάλιστα αναφορικά με τις καταιγίδες του Οκτωβρίου, λέει χαρακτηριστικά ότι μοιάζουν με τους τυφώνες των ακτών των ΗΠΑ, ενώ και οι θερμοκρασίες το καλοκαίρι ήταν επίσης ασυνήθιστα υψηλές για την περιοχή. Ειδικοί αποδίδουν την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στην κλιματική αλλαγή. Κι όπως παρατηρούν, οι συνέπειές της στην Ιταλία δεν επηρεάζουν μόνο το δάσος των Στραντιβάριους αλλά και πολλές άλλες περιοχές, από τον ιταλικό βορρά μέχρι τον ιταλικό νότο.
Πάντως ο οργανοποιός Σάντρο Ασινάρι δεν πτοείται και όπως λέει χαρακτηριστικά: «Έχουμε αρχίσει να αγοράζουμε εκτάσεις γης ώστε να μπορούμε να ελέγχουμε καλύτερα το μέλλον του δάσους. Είμαστε αισιόδοξοι ότι το επάγγελμά μας θα κρατήσει άλλα 400 χρόνια».
