Στη Δανάη Αλεξάκη
[email protected]

Στον άξονα του σχεδιασμού για την παραγωγική ανασυγκρότηση που έχει εκπονήσει η κυβέρνηση, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Σταύρος Αραχωβίτης, μιλώντας στη «Ν», προχωρά σε έναν «απολογισμό» των πεπραγμένων της τετραετίας που πέρασε, ενώ παρουσιάζει τις βασικές κατευθυντήριες της στρατηγικής για την αγροτική οικονομία την επόμενη πενταετία. 

Από το 2015, που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας, μέχρι σήμερα προχωρήσαμε σε μια σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων, οι οποίες έχουν ήδη επιλύσει μια σειρά χρόνιων προβλημάτων και έχουν οδηγήσει στη βελτίωση της θέσης του πρωτογενούς τομέα. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι μόνο την περίοδο Σεπτεμβρίου 2018-αρχές Φεβρουαρίου 2019 υπογράφηκαν πάνω από 500 υπουργικές αποφάσεις από την ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥπΑΑΤ). Σε αυτή την κατεύθυνση θα συνεχίσουμε με πολύ γρήγορους ρυθμούς και το επόμενο διάστημα πάνω σε νέες υγιείς βάσεις θα αναδιαρθρώσουμε την αγροτική παραγωγή και μεταποίηση, προκειμένου οι Έλληνες παραγωγοί να έχουν ένα ικανοποιητικό εισόδημα. 

Συνεταιρισμοί

Το νέο παραγωγικό μοντέλο της χώρας θα θεμελιωθεί στους συνεταιρισμούς και στις οργανώσεις παραγωγών. Συγκεκριμένα:

• Τον Απρίλιο του 2016 ψηφίσαμε τον νόμο 4384 για το πλαίσιο λειτουργίας των συνεταιρισμών. 
• Τον Δεκέμβριο του 2018 προχωρήσαμε στην εξυγίανση του Εθνικού Μητρώου Αγροτικών Συνεταιρισμών με τροποποιητική Υπουργική Απόφαση. Στόχος της τροποποίησης αυτής ήταν η ανασυγκρότηση των αγροτικών συνεταιρισμών.

Μετά την εφαρμογή των νέων διατάξεων, αναμένεται να ωφεληθούν περίπου 200 αγροτικοί συνεταιρισμοί, με αποτέλεσμα οι ενήμεροι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί και οι Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις να προσεγγίσουν το έτος 2019 τους 800 περίπου.

Το νέο νομοσχέδιο για τον Αγροτικό Συνδικαλισμό, που πρόκειται να κατατεθεί το προσεχές διάστημα στη Βουλή, έρχεται να καλύψει το έλλειμμα εκπροσώπησης αγροτών και οργανώσεων σε εθνικό επίπεδο.

• Καταργήθηκε στις 22 Νοεμβρίου το τέλος επιτηδεύματος για αγροτικούς συνεταιρισμούς και συνεταιρισμένους αγρότες (σε συνεργασία με το ΥΠΟΙΚ).
• Ομάδες παραγωγών: Δώσαμε κίνητρα για οργάνωση της παραγωγής και της μεταποίησης, σε συλλογικές μορφές, Συνεταιρισμούς, Ομάδες και Οργανώσεις Παραγωγών. Το 2018 εκπονούνται περί τα 150 Επιχειρησιακά Προγράμματα στον τομέα των Οπωροκηπευτικών και των Δενδρωδών Καλλιεργειών, στηρίζοντας τα συλλογικά σχήματα με πάνω από 40 εκατομμύρια ευρώ.

Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020

Οι πληρωμές στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης είναι μέχρι τώρα 2,1 δισ. ευρώ (πάνω από 40% απορρόφηση). Οι σημαντικότεροι «σταθμοί» στο τρέχον ΠΑΑ είναι:

• Συνολικά 16.000 νέοι ηλικίας 18-40 ετών εντάχθηκαν στο πρόγραμμα ενίσχυσης νέων αγροτών.
• Προκήρυξη Σχεδίων Βελτίωσης με τεράστια ανταπόκριση από τους ενδιαφερόμενους και πλέον οι φάκελοι των υποψηφίων βρίσκονται στο στάδιο της αξιολόγησης.
• Τον Μάρτιο ανοίγει για αιτήσεις το Μέτρο 6.3 που αφορά την ενίσχυση των Μικρών Εκμεταλλεύσεων, με το ποσό των 14.000 ευρώ.
• Οι δύο δράσεις για την Εμπορία και τη Μεταποίηση αγροτικών προϊόντων προχωρούν κανονικά στην αξιολόγηση των φακέλων των υποψηφίων και σύντομα θα έχουμε την τελική κατάταξη. 
• Δεύτερη προκήρυξη Βιολογικής Γεωργίας ύψους 120 εκατ. ευρώ δημοσιεύτηκε στην αρχή του 2019.
• Η προκήρυξη για τη Βιολογική Κτηνοτροφία έγινε τον Φεβρουάριο του 2018. 
• Μέσα στον Φλεβάρη του 2019 θα έχουμε τις πρώτες προκηρύξεις τοπικών προγραμμάτων Leader από τις κατά τόπους Αναπτυξιακές Εταιρείες.

Με σκοπό τη στήριξη της παραγωγής και πώλησης βιολογικών τροφίμων στις Αγορές Παραγωγών, επεξεργαζόμαστε σχέδιο Κοινής Υπουργικής Απόφασης για τις εν λόγω αγορές, το οποίο βρίσκεται στο τελικό στάδιο διαμόρφωσης.

Ρευστότητα

Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2016 και του 2017 το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων υπέγραψε συμφωνίες με τις 4 συστημικές τράπεζες, προκειμένου να προσφέρουν στους αγρότες διευκόλυνση στη χρηματοδότηση της δραστηριότητάς τους, μέσω της «Κάρτας του Αγρότη».

Προχωρήσαμε, σε συνεργασία με τον ΕΛΓΑ και τον ΟΠΕΚΕΠΕ, στη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων de minimis σε όλους τους αιγοπροβατοτρόφους, τους καπνοπαραγωγούς και τους ροδακινοπαραγωγούς για την άμεση αναπλήρωση μέρους του χαμένου εισοδήματός τους.

Με το ν. 4492/2017 θεσπίστηκε η υποχρεωτική πληρωμή των παραγωγών νωπών και ευαλλοίωτων προϊόντων από τους εμπόρους μέσα σε 60 ημέρες. Με την τροπολογία του περασμένου Δεκεμβρίου 2018 θωρακίζεται η εφαρμογή του.

Με τον εξωδικαστικό συμβιβασμό για χρέη σε Δημόσιο και τράπεζες ρυθμίζονται τα χρέη κτηνοτρόφων και αγροτών, με ενεργοποίηση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας για αιτήσεις από τις 27 Ιουνίου 2018.

Σε συνεργασία με τον ΟΠΕΚΕΠΕ ομαλοποιήσαμε όλες τις πληρωμές ενισχύσεων, τόσο των άμεσων όσο και των έμμεσων προς τους αγρότες, καθώς και τις εκκρεμότητες προηγούμενων ετών.

ΕΛΓΑ

Ο νέος ασφαλιστικός κανονισμός του ΕΛΓΑ επεξεργάζεται αυτή την περίοδο από τον Οργανισμό και τα στελέχη του υπουργείου, ενώ σε όλη τη διαδικασία θα είναι πολύ σημαντική η συμμετοχή των αγροτών. Στόχος είναι να διατηρηθεί ο δημόσιος και ανταποδοτικός χαρακτήρας του Οργανισμού, παράλληλα με την οικονομική βιωσιμότητά του.

Νέα ΚΑΠ

Σε εξέλιξη βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της περιόδου 2021-2027. Η ελληνική θέση είναι ότι η αγροτική πολιτική της Ε.Ε. πρέπει να μείνει και κοινή και να διατηρηθούν τα κονδύλια.
Διαφωνούμε κάθετα σε κάθε προσπάθεια εθνικοποίησης της ΚΑΠ. Τις θέσεις μας υποστήριξε σθεναρά και ο πρωθυπουργός στη σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, μιλώντας για το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο.

Αξιοποίηση καλλιεργήσιμων εκτάσεων-βοσκότοπων

Οριστικό τέλος μπαίνει στο προηγούμενο καθεστώς παραχώρησης εκτάσεων ιδιοκτησίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Δημοσιεύτηκε απόφαση, σύμφωνα με την οποία από 1η Νοεμβρίου 2018 λήγουν όλα τα καθεστώτα παραχώρησης που ίσχυαν μέχρι τώρα για τις εκτάσεις ιδιοκτησίας του υπουργείου. Προχωράμε σε άμεση και καθολική εφαρμογή της διανομής με τα κριτήρια που θέτει ο νόμος 4061/2012. 

Τον Δεκέμβριο του 2015 ψηφίστηκε ο νόμος για τις βοσκήσιμες γαίες, που θεσμοθετεί τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης, που είναι απαραίτητα για να αυξηθεί η βοσκοϊκανότητα των βουνών μας και να διασφαλίσουμε τις επιδοτήσεις των κτηνοτρόφων για τα επόμενα χρόνια. Σε συνεργασία με τις Περιφέρειες προχωράμε στη συμβασιοποίηση των Σχεδίων Βόσκησης.

Όσον αφορά τους κτηνοτρόφους, εκδόθηκε ΚΥΑ για την άδεια διατήρησης κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Το 2018 διπλασιάστηκαν οι συνδεδεμένες ενισχύσεις προς τους κτηνοτρόφους, ενώ την ίδια χρονιά ξεκίνησε και η υλοποίηση του διεθνούς προγράμματος προώθησης της φέτας ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης), από τον ΕΛΓΟ «Δήμητρα». Επίσης, θεσπίσαμε την υποχρεωτική αναγραφή προέλευσης γάλακτος στα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Δόθηκε παράταση έως τον Ιούνιο του 2019 στη διαδικασία νομιμοποίησης των σταβλικών εγκαταστάσεων, προκειμένου να απλοποιηθεί το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο για τις άδειες των στάβλων.

Προχωρήσαμε σε νομοθετικές παρεμβάσεις και διορθώσεις για να μη χαθούν οι επιδοτήσεις των αγροτών, που εξαρτώνται από τα επιλέξιμα αγροτεμάχια και τους βοσκότοπους, που φάνηκε να παρουσιάζουν προβλήματα σε σχέση με τους αναρτημένους δασικούς χάρτες.

Προχωρήσαμε, τέλος, σε νέα οριοθέτηση περιοχών με φυσικούς περιορισμούς (εκτός των ορεινών), σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού κανονισμού του 2013.

Αλιεία

Το θεσμικό πλαίσιο για την αλιεία είναι απαρχαιωμένο. Ο κλάδος λειτουργεί με βασιλικά και προεδρικά διατάγματα πριν από το 1966. Επεξεργαζόμαστε ένα νομοσχέδιο που θα αφορά την αλιεία. Ήδη έχει μπει σε εφαρμογή το εθνικό σχέδιο της κυβέρνησης για την ανασύσταση των ιχθυοαποθεμάτων, ενώ έχουν μπει περιορισμοί στα δυναμικά εργαλεία. Σημαντικό βήμα αποτελεί και η απρόσκοπτη λειτουργία του Εθνικού Προγράμματος Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων, το οποίο δίνει τις απαραίτητες πληροφορίες για την κατάσταση των ιχθυοαποθεμάτων. 

Η ενεργοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας και Θάλασσας μέσω προσκλήσεων ανήλθε σε ποσοστό 67% της Δημόσιας Δαπάνης και οι πληρωμές αντιστοιχούν στο 11 % της Δημόσιας Δαπάνης.

Θεσμοθετήθηκε η παραγωγή προϊόντων οικοτεχνίας για αγρότες και κτηνοτρόφους. Σε συνεργασία με τον ΕΦΕΤ προωθείται η ένταξη και των αλιευτικών προϊόντων στην οικοτεχνία.

Έλεγχος τροφίμων

Παραλάβαμε τον τομέα των τροφίμων με διάσπαρτες αρμοδιότητες σε διάφορα υπουργεία και Οργανισμούς. Για πρώτη φορά τα τρόφιμα απέκτησαν πραγματικά στέγη μέσα από την αναδιοργάνωση του οργανογράμματος του ΥπΑΑΤ τον Νοέμβριο του 2017, όταν δημιουργήσαμε τη Γενική Διεύθυνση Τροφίμων.

Με μία Υπουργική Απόφαση για το κρέας (έχει δημοσιευτεί σε ΦΕΚ από τον Μάρτιο) και μία για το γάλα -που δημοσιεύτηκε πρόσφατα- εντείνουμε τις προσπάθειες για πάταξη των ελληνοποιήσεων. 

Ειδικότερα, με τη νέα Υπουργική Απόφαση για τα μέτρα ελέγχου στο γάλα προβλέπονται αυστηρότερες κυρώσεις ώστε να προστατευθούν οι παραγωγοί από αθέμιτες πρακτικές, ενώ αναβαθμίσαμε ποιοτικά και ποσοτικά τους ελέγχους. Στο τέλος του 2018 ψηφίστηκε τροπολογία του ΥΠΑΑΤ που διευθετεί όλα τα ζητήματα που είχαν προκύψει τα τελευταία χρόνια με τους ελέγχους. Έχει δρομολογηθεί εντατικοποίηση των ελέγχων σε όλες τις πύλες εισόδου της χώρας και παράλληλα ενισχύονται οι ελεγκτικοί μηχανισμοί με εξοπλισμό (π.χ. αυτοκίνητα, tablets κ.λπ.).

Προωθούμε τη φέτα ΠΟΠ στις αγορές του εξωτερικού μέσω του ΕΛΓΟ «Δήμητρα» και είμαστε στη σύνταξη του απαραίτητου φακέλου για την κατοχύρωση του ελληνικού γιαουρτιού σαν ΠΓΕ (Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη). Με το Ελληνικό Γιαούρτι στην Τσεχία υπήρξε μια πολύ θετική εξέλιξη ύστερα από έντονη πίεση της ελληνικής πλευράς προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Στις 10 Οκτωβρίου 2018 υπογράφηκε και στη συνέχεια εκδόθηκε απόφαση για την ποιότητα, συγκομιδή, εμπορία, διακίνηση και συσκευασία του ακτινιδίου.

Όσον αφορά το πρόγραμμα δωρεάν διανομής φρούτων, λαχανικών και γάλακτος, επανενεργοποιήθηκε το 2018 το πρόγραμμα και υλοποιήθηκε σε 800 σχολεία, ενώ ήταν αδρανές επί τέσσερα χρόνια. Σύντομα έρχεται επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου για τη θωράκιση των ελέγχων κατά τη διανομή των τροφίμων στα σχολεία.

Υποδομές

Δίνουμε προτεραιότητα στο να ολοκληρώσουμε εγγειοβελτιωτικά έργα (φράγματα, αρδευτικά δίκτυα, λιμνοδεξαμενές κ.ά.) που είχαν μείνει «κουφάρια», προκειμένου να είναι λειτουργικά και να τα εντάξουμε στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς ολοκληρώσαμε τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις μας όσον αφορά την περίφημη Οδηγία για τα Νερά (άδειες γεωτρήσεων κ.λπ.). Η πρόσκληση για νέα έργα εκδόθηκε στις 25 Απριλίου 2018.

Γεωργικά εφόδια

Καθιερώσαμε με υπουργική απόφαση την ηλεκτρονική συνταγογράφηση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Για πρώτη φορά στη χώρα μας μπήκαν εθνικοί κανόνες στη χορήγηση των κατ’ εξαίρεση αδειών διάθεσης φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά.

Την 1η Φεβρουαρίου του 2018 μπήκαν τα θεμέλια για να λειτουργήσει κανονικά η Τράπεζα Διατήρησης Γενετικού Υλικού των εγχώριων ποικιλιών φυτικών ειδών στη Θεσσαλονίκη. Πρώτη φορά έπειτα από 30 χρόνια ενεργοποιήσαμε την πρόβλεψη του Νόμου 1564/1985, προωθώντας πρόγραμμα νέων ελληνικών ποικιλιών σε 14 φυτικά είδη, αξιοποιώντας έτσι το ντόπιο γενετικό υλικό, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Φορολογικό-Ασφαλιστικό

Θεσπίσαμε τρία αφορολόγητα για τον αγρότη:

• Σε συνεργασία με τα άλλα υπουργεία εισήχθη το αφορολόγητο στις επιδοτήσεις (συνδεδεμένες και πράσινη ενίσχυση) μέχρι 12.000 ευρώ και δεν υπολογίζονται στο εισόδημα οι αποζημιώσεις.
• Οι πληρωμές προγραμμάτων του Β’ Πυλώνα είναι στο σύνολό τους αφορολόγητες.
• Με το ν. 4387/2016 (άρθρο 112) εισήχθη έκπτωση φόρου (αφορολόγητο έως 9.550) στο πραγματικό εισόδημα. Δεδομένου ότι μία οικογένεια με δύο παιδιά έχει αφορολόγητο 9.090 ευρώ και ότι πάνω από το 90% των αγροτών έχει εισοδήματα που δεν ξεπερνούν τα 9.000 ευρώ, η μέση αγροτική οικογένεια δεν έχει πληρώσει φόρο ή πληρώνει ελάχιστο φόρο.

Τον Δεκέμβριο του 2018 ψηφίσαμε τροπολογία για προστασία των αγροτικών επιδοτήσεων (ακατάσχετο).

Καταργήθηκε ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στο κρασί και το τέλος επιτηδεύματος για τους συνεταιρισμένους αγρότες.

Φέραμε το ν. 4387/2016 και με τις παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό σύστημα επιτύχαμε για τους αγρότες:

• Καμία μείωση στις κύριες συντάξεις του ΟΓΑ, αντίθετα σταδιακή αύξηση.
• Ο αγρότης θα απολαμβάνει πλέον τις ίδιες παροχές µε τους άλλους ασφαλισμένους.
• Εθνική Σύνταξη των 384 ευρώ (με ρήτρα ανάπτυξης), όχι ως κατώτερη, αλλά ως βάση υπολογισμού μαζί µε την ανταποδοτική, και για τους αγρότες.

Αποτέλεσμα των παρεμβάσεων στο ασφαλιστικό είναι ότι η σύνδεση με το εισόδημα οδήγησε το 90% των αγροτών σήμερα να πληρώνει το ελάχιστο ασφάλιστρο. Τον Νοέμβριο του 2018 κάναμε νέα μείωση (33%) στη συνταξιοδοτική εισφορά.

Το 2016 προστέθηκε με τον νόμο 4384 το άρθρο 13α στον Μεταναστευτικό Κώδικα (ν. 4251/2014), που προβλέπει την απασχόληση παράτυπα διαμενόντων πολιτών Τρίτων Χωρών στην αγροτική οικονομία, δίνοντάς τους προσωρινό δικαίωμα εργασίας και ασφάλισης, με απλοποιημένη διαδικασία.

Επιμέρους πολιτικές

Νομιμοποιήθηκε η καλλιέργεια βιομηχανικής κάνναβης και θεσμοθετήθηκε το πλαίσιο λειτουργίας των εγκαταστάσεων παραγωγής φαρμακευτικής κάνναβης.

Προχωράμε στη Θέσπιση Εθνικού Ηλεκτρονικού Μελισσοκομικού Μητρώου και Ατομικής Μελισσοκομικής Ταυτότητας και προετοιμάζουμε το επόμενο τριετές Μελισσοκομικό Πρόγραμμα.

Η χώρα κινδύνευε με πρόστιμα 50.000/ημέρα, καθώς έπρεπε μέχρι τέλος του 2018 να έχει ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης των νεκρών ζώων. Κινηθήκαμε από τον Οκτώβριο όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε και έχει ήδη ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός του προγράμματος σε εθνικό επίπεδο. Παράλληλα, έχουν εγκριθεί και ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων προγράμματα συλλογής και διαχείρισης νεκρών ζώων σε 7 Περιφέρειες, είναι στο τελικό στάδιο έγκρισης άλλες δύο Περιφέρειες και μέχρι το τέλος του μήνα θα εγκριθούν για τις υπόλοιπες.

Xτίζουμε πάνω στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας

Ηταν δίκαια αιτήματα των αγροτών, των κτηνοτρόφων, των αλιέων και των μελισσοκόμων, που το εισόδημά τους επλήγη στα μνημονιακά χρόνια κι έγιναν πράξη. Με καθημερινό διάλογο με τους αγρότες συνεχίζουμε να δίνουμε λύσεις στην επίλυση των προβλημάτων τους. Κυρίως όμως σχεδιάζουμε για το μέλλον της πρωτογενούς παραγωγής και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων. Χτίζουμε πάνω στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας και στις παραγωγικές τους δυνάμεις. 

Εντοπίζουμε τα προβλήματα και σταθερά τα αντιμετωπίζουμε στα πλαίσια των δυνατοτήτων και των αντοχών της χώρας στη μεταμνημονιακή εποχή. Ήδη έγιναν τα πρώτα βήματα για την προστασία των χαμηλότερων εισοδηματικά στρωμάτων και πλέον ακολουθούν το επόμενο διάστημα κινήσεις με στοχευμένα μέτρα για την προώθηση της πρωτογενούς παραγωγής.