Της Μάρως Βακαλοπούλου
[email protected]

Τα όπλα τα έχει ο στρατός. Που σημαίνει ότι αυτός μπορεί να εγγυηθεί είτε τη συνέχεια είτε την αλλαγή. Αυτή είναι η άποψη της μεγάλης πλειονότητας των ειδικών ιστορικών και πολιτικών αναλυτών για τη Βενεζουέλα, έπειτα από μία εβδομάδα ραγδαίων εξελίξεων. Το ερώτημα ωστόσο είναι για ποιον λόγο, ενώ περισσότερες από 20 χώρες στηρίζουν τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Χουάν Γκουαϊδό, οι ισχυρές ένοπλες δυνάμεις της χώρας εξακολουθούν να στέκονται στο πλευρό του Νικολάς Μαδούρο.

Σε μία χώρα που βρίσκεται σε διαρκή καθοδική πορεία τα τελευταία χρόνια – υπερπληθωρισμός, αυξανόμενη πολιτική δυσαρέσκεια, δραματικές ελλείψεις σε τρόφιμα και φάρμακα – οι ένοπλες δυνάμεις ήταν το α και το ω για την παραμονή του Μαδούρο στην εξουσία.

Το έδαφος ωστόσο ήταν καλά στρωμένο από τον προκάτοχό του και πολιτικό του μέντορα. Η στελέχωση του στρατού, και κυρίως η τοποθέτηση στα ανώτερα κλιμάκια ανθρώπων οι οποίοι ήταν απόλυτα ευθυγραμμισμένη στα αριστερά ιδανικά του, υπήρξε το πρώτο μέλημα για τον Ούγκο Τσάβες. Σε αντάλλαγμα, εκείνος τους επιβράβευσε δίνοντας τους εξουσία.  

Την προ Τσάβες εποχή, ο στρατός ήταν λίγο πολύ περιορισμένος στους στρατώνες του. Ο ηγέτης της μπολιβαριανής επανάστασης όμως τους άφησε να βγουν, «τους έδωσε πρόσβαση στο υπουργικό συμβούλιο, τους άφησε να ελέγχουν τις τράπεζες και άλλες οικονομικές υπηρεσίες», επισημαίνει στο BBC ο Φιλ Γκάνσον, αναλυτής στο International Crisis Group, ένα think tank με έδρα τις Βρυξέλλες.   

Πρώην οδηγός λεωφορείου, και χωρίς διασυνδέσεις με τον στρατό όπως ο Τσάβες, ο Μαδούρο επέλεξε να συνεχίσει την επιτυχημένη συνταγή. Οι ένοπλες δυνάμεις στήριξαν στο έπακρο μέχρι στιγμής το καθεστώς, με πολλούς ανώτατους αξιωματούχους σε υπουργικές ή άλλες μείζονος σημασίας θέσεις. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις αφενός του υπουργού Άμυνας Βλαντίμιρ Παντρίνο, ο οποίος ελέγχει τις πολύ σημαντικές υπηρεσίες διανομής τροφίμων, και αφετέρου του υποστράτηγου Μανουέλ Κεβέδο, ο οποίος είναι πρόεδρος της κρατικής εταιρείας πετρελαίου PDVSA.

Μέσα στα χρόνια, υπογραμμίζει ο Γκάνσον, ο στρατός αφέθηκε στη διαφθορά. Πολιτικοί και στρατιωτικοί ενεπλάκησαν σε σοβαρά εγκλήματα, με αποτέλεσμα η παραμονή τους στην εξουσία να είναι πλέον ανάγκη επιβίωσης.  

Εάν οι προσοδοφόρες θέσεις ήταν ένα σημαντικό κίνητρο για να κρατήσουν οι ένοπλες δυνάμεις τον Μαδούρο στην εξουσία, ο φόβος είναι ακόμη πιο ισχυρό για να συνεχίσουν να το κάνουν, εξηγεί με νόημα ο Γκάνσον.

Η αντιπολίτευση έχει κάνει ήδη μία προσπάθεια να κάμψει τη στήριξη του στρατού στον Μαδούρο, μπαίνοντας στους στρατώνες και μοιράζοντας φυλλάδια εγγύησης αμνηστίας σε όσους δηλώσουν πίστη στον Χουάν Γκουαϊδό. Πολλοί τα έκαψαν. Κυρίως εκείνοι που ξέρουν ότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις αμνηστίας και επικαλούνται γι’ αυτό παραδείγματα του παρελθόντος.

Αυτό δεν ισχύει για τα μεσαία ή τα κατώτερα κλιμάκια, τους απλούς στρατιώτες, όπου η δυσαρέσκεια για το καθεστώς είναι μεγάλη. Το ζήτημα ωστόσο είναι κατά πόσον αυτοί μπορούν κάνουν τη διαφορά.