Η ανάγκη για ολιστική αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα, με αιχμή του δόρατος την πρόληψη, τονίζεται συνεχώς από τις διεθνείς επιστημονικές οργανώσεις. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο αριθμός των θανάτων στην Ευρώπη από τη νόσο το 2018 ήταν της τάξης των 388.000.
Οι απώλειες τόσων ανθρώπινων ζωών σε συνδυασμό με το αδιαμφισβήτητα υψηλό κόστος για τα συστήματα υγείας, δημιουργούν σημαντικά ερωτήματα για τον τρόπο που κάθε ευρωπαϊκή χώρα προσεγγίζει τη νόσο, τόσο στο επίπεδο της πρόληψης όσο και σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στις απαραίτητες θεραπείες.
Με στόχο να βρεθεί μια χρυσή τομή ανάμεσα στα συστήματα υγείας, το Τμήμα Πληροφοριών του Economist έχει ήδη ξεκινήσει την εκπόνηση σχετικής μελέτης. Τα αρχικά αποτελέσματα της εν εξελίξει μελέτης, παρουσιάστηκαν στο Ευρωπαϊκό Φόρουμ για τον Καρκίνο στις Βρυξέλλες που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία της MSD, σε συνεργασία με το φορέα ασθενών και επιζησάντων, Καρκίνος Πνεύμονα Ευρώπης και την Ευρωπαϊκή Συμμαχία Καρκινοπαθών.
Τα πρώτα αποτελέσματα καταδεικνύουν τις a priori διαφορές 13 χωρών στην αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα. Όπως διαφάνηκε, οι χώρες με τα καλύτερα αποτελέσματα φαίνεται πως έχουν θέσει σε εφαρμογή αποτελεσματικές πολιτικές πρόληψης και δίνουν προτεραιότητα στην έγκαιρη πρόσβαση σε νέες, καινοτόμες θεραπείες.
Η μελέτη, στην οποία εξετάζεται και η κατάσταση στην Ελλάδα, αναμένεται να ολοκληρωθεί την προσεχή άνοιξη, με επισκέψεις των ερευνητών σε κάθε χώρα, όπου θα διεξαχθούν και εργαστήρια με τη συμμετοχή όλων των εταίρων. Οι χώρες που εντάχθηκαν στη μελέτη είναι η Αυστρία, το Βέλγιο, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Νορβηγία, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Ισπανία, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελλάδα.
Οι δείκτες αξιολόγησης της επίδοσης κάθε χώρας είναι διάφορα, αλλά κατανέμονται σε 5 πεδία που σχετίζονται την ενημέρωση των πολιτών, την πρόληψη και τον προληπτικό έλεγχο, τη διάγνωση, τη θεραπεία και τη φροντίδα. Ειδικότερα, τα 5 αυτά πεδία είναι:
- Ο καρκίνος του πνεύμονα ως στρατηγική προτεραιότητα
- Ο καρκίνος του πνεύμονα ως θέμα δημόσιας υγείας
- Ο καρκίνος του πνεύμονα: μάχη ενάντια στο χρόνο
- Δυνατότητα αντιμετώπισης του καρκίνου του πνεύμονα
- Ο καρκίνος του πνεύμονα ως πεδίο καινοτομίας
Κάθε χώρα βαθμολογείται για κάθε δείκτη και η μελέτη στοχεύει στη στήριξη των φορέων λήψης αποφάσεων, παρέχοντας έναν αριθμό προτάσεων για τους τομείς που χρίζουν βελτίωσης. Για παράδειγμα, διαπιστώθηκε πως από την πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων έως τη διάγνωση μπορεί να περάσουν αρκετοί μήνες Οι χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις στον τομέα, έχουν μια διαδικασία fast-track διάγνωσης για πιθανούς ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, με κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαδικασία και το χρόνο παραπομπής.
Τα αρχικά ευρήματα
Η επεξεργασία των αρχικών δεδομένων τοποθετούν την Ελλάδα σε μια από τις υψηλότερες θέσεις σε θανάτους μεταξύ των 13 χωρών, μαζί την Πολωνία, την Ολλανδία, το Βέλγιο και ο Ηνωμένο Βασίλειο. Παράλληλα, αν και βρίσκεται μεταξύ των χωρών, οι οποίες σύμφωνα με τη μελέτη έχουν ανανεώσει το εθνικό τους σχέδιο κατά του καρκίνου την τελευταία 5ετία, η τελευταία επικαιροποίηση από το Υπουργείο Υγείας έληξε το 2015.
Αυτό που κατέστη σαφές είναι πως, ειδικά στην περίπτωση της χώρας μας, βασικό εμπόδιο στις προσπάθειες των ερευνητών αποτελεί η έλλειψη δεδομένων. Αν και οι επικεφαλής της Ομάδας εμφανίζονται πεπεισμένοι ότι η δυσκολία θα ξεπεραστεί όσο θα εμβαθύνουν στην έρευνα, δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει πως στην Ελλάδα ακόμη πασχίζουμε να ξεπεράσουμε τη «χρόνια παιδική ασθένεια» της απουσίας των δεδομένων.
Βέβαια, η κατάσταση, που επιβαρύνθηκε στον εκθετικό βαθμό με τη δημοσιονομική κρίση, είναι ακόμη πιο περίπλοκη, αφού επιπλέον πάσχουμε από απουσία επαρκών πόρων, αποτελεσματικού προληπτικού πλαισίου και προγνωστικού ελέγχου, παρηγορητικής φροντίδας, αλλά κυρίως θέλησης εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου, την ίδια ώρα που αγκομαχούμε να εφαρμόσουμε μια επαρκή Πρωτοβάθμια Φροντίδα. Στα αρχικά, λοιπόν, αποτελέσματα της μελέτης περιλαμβάνονται:
1. Τα τελευταία 15 χρόνια ο αριθμός των νέων κρουσμάτων καρκίνου του πνεύμονα είναι υψηλότερος στην Ολλανδία και χαμηλότερος στη Σουηδία. Ο αριθμός των θανάτων από την κακοήθεια είναι υψηλότερος στην Πολωνία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Βρετανία και την Ελλάδα. Ωστόσο, οι αριθμοί είναι σαφώς μικρότεροι σήμερα από ότι ήταν 15 χρόνια πριν. Η Φινλανδία έχει επιτύχει τη μεγαλύτερη πρόοδο και πλέον διαθέτει τη μικρότερη συχνότητα θανάτων. Όλες οι υπόλοιπες χώρες έχουν κάνει ελάχιστη ή καθόλου πρόοδο αυτή τη 15ετία.
2. Έχει επιτευχθεί μια αύξηση στο ποσοστό των ασθενών που ζουν 5 χρόνια μετά τη διάγνωση της νόσου, κατά μέσο όρο, από 12% μόλις στο 17% τα 15 αυτά χρόνια. Το μέσο ποσοστό επιβίωσης για το σύνολο των καρκίνων είναι 50% με 60%. Η Αυστρία, η Σουηδία και η Νορβηγία έχουν τα υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης στον καρκίνο του πνεύμονα, ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά επιβίωσης καταγράφει η Ρουμανία, η Φινλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
3. Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα σε χώρες με σχέδια ελέγχου της κακοήθειας και σχετικές κατευθυντήριες οδηγίες. Η Σουηδία και τη Γαλλία καταγράφουν τις καλύτερες επιδόσεις, ενώ η Φινλανδία έχει ακόμη δρόμο σε αυτό το πεδίο.
4. Το κάπνισμα αποτελεί το βασικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα, με περίπου το 80% των κρουσμάτων να συνδέονται με το τσιγάρο. Συνεπώς, προγράμματα δημόσιας υγείας για τον έλεγχο και τη διακοπή του καπνίσματος, μεταξύ αυτών και μέτρα που αφορούν στον έλεγχο των e-τσιγάρων, είναι ιδιαιτέρως σημαντικά. Ηγέτιδες χώρες σε αυτόν τον τομέα είναι η Φινλανδία και η Νορβηγία, ενώ η Ρουμανία έχει ελάχιστα σε εφαρμογή.
5. Σε ό,τι αφορά τη θεραπεία, η μελέτη καταγράφει κατά πόσο οι ασθενείς λαμβάνουν θεραπεία, αν είναι διαθέσιμες και αποζημιώνονται οι απαραίτητες εξετάσεις και αν έχουν πρόσβαση σε νέα καινοτόμα φάρμακα, τα οποία επίσης αποζημιώνονται.
6. Μόνο η Σουηδία και η Πολωνία έχουν συγκεκριμένο σχέδιο ή κεφάλαιο για τον καρκίνο του πνεύμονα στο δικό τους Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο Σχέδιο. Η μελέτη τοποθετεί την Ελλάδα, στην τετράδα των χωρών (μαζί με την Αυστρία, τη Γαλλία και τη Ρουμανία) που έχουν ανανεώσει το Εθνικό τους Σχέδιο τα τελευταία 5 χρόνια. Θυμίζουμε, βέβαια, ότι η τελευταία επικαιροποίηση αφορά στην περίοδο 2011-2015…
7. Μόλις οι μισές χώρες (Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Πολωνία, Ισπανία, Βρετανία) έχουν ξεκινήσει ή συμμετάσχουν σε δοκιμή, που εξετάζει κατά πόσο και με ποιο τρόπο θα μπορούσε να ενταχθεί ο προληπτικός έλεγχος.
