Σημαντικά τμήματα από νέους ψηφιδωτούς τάπητες - ανάμεσα στους οποίους μία επιγραφή με τη φράση «Κύριε βοήθει τοῖς τὸ ὄνομά σου φοβουμένοις» (Κύριε βοήθα τους φοβούμενους το όνομά σου) έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη της 12ης ανασκαφικής περιόδου στη θέση Καταλύματα των Πλακωτών, που βρίσκεται στη δυτική ακτή της Χερσονήσου του Ακρωτηρίου στην Κύπρο.  

Το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου ανακοίνωσε τη λήξη της συγκεκριμένης ανασκαφικής περιόδου.   Η ανασκαφή διεξήχθη υπό τη διεύθυνση της αρχαιολογικής λειτουργού Α΄, δρος Ελένης Προκοπίου, με συνεργείο εποχικών εργατών και σχεδιάστρια την αν. τεχνικό Μαίρη Τσιάμπερλαιν.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η ανασκαφή εξελίσσεται στη νότια πτέρυγα ενός τεράστιου συγκροτήματος, η οποία συμπεριλαμβάνει ένα σύμπλεγμα από δύο ναούς, συνολικού μήκους περίπου 100 μέτρων, εκατέρωθεν περίστυλου αιθρίου, με χώρους εγκατάστασης στα νότια και τα ανατολικά, που δεν έχουν ακόμα διερευνηθεί. Ένα δεύτερο αίθριο έχει αρχίσει να αποκαλύπτεται στη βόρεια πλευρά του ανατολικού ναού.   Ο πρώτος ναός, που ερευνήθηκε μεταξύ των ετών 2007-2010, ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με εγκάρσιο κλίτος, παραλλαγή δηλ. σταυρόσχημου ναού, με πλάτος, στον άξονα βορρά-νότου, 36 μ. και μήκος 29 μ., χωρίς την εξέχουσα προς δυσμάς αψίδα, που συναποτελεί τμήμα μίας κεντρικής υπερυψωμένης εξέδρας.

 Διασώζει, σε όλη την έκταση του εσωτερικού χώρου, ψηφιδωτό επιδαπέδιο διάκοσμο. Το οικοδόμημα παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με το προσκύνημα του Αγίου Μηνά στην Αίγυπτο.   Κατά τη φετινή ανασκαφή, η οποία είναι επικεντρωμένη στην αποκάλυψη του δεύτερου ναού, που βρίσκεται στα ανατολικά, ολοκληρώθηκε ο καθαρισμός του νοτίου και κεντρικού κλίτους, και τμήματος του βορείου, ενώ άρχισε ήδη να αποκαλύπτεται και η κεντρική εξέδρα του Ιερού Βήματος, με παράλληλο προς αυτήν άμβωνα, σε χαμηλότερη στάθμη, στον οποίο απολήγει αξονικός σολέας που υποβάλλει μία τονισμένη Εισόδευση προκαθαγιασμένων Τιμίων Δώρων.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Επιβεβαιώνει έτσι αρχικές εκτιμήσεις για τον ρόλο του πρώτου ναού ως χώρου τέλεσης των σχετικών προεισοδικών ακολουθιών και διασύνδεσης με τα αρχαία Λειτουργικά Τυπικά των Ιεροσολύμων και της Αλεξάνδρειας -Αγίου Ιακώβου και Αγίου Μάρκου κυρίως. Ο ναός αυτός ανήκει στον τύπο της ημιεγγεγραμμένης σταυρόσχημης βασιλικής με εξάστυλο πρόπυλο στα δυτικά και έχει συνολικό μήκος (συμπεριλαμβανομένου του προπύλου και του εξέχοντος ανατολικού σκέλους) 46,47 μ. και πλάτος 20 μ.  

Η ιδιαιτερότητα του όλου συγκροτήματος στην αρχιτεκτονική του διάταξη, καθώς και ο διακοσμητικός του πλούτος, επιβεβαιώνουν ότι πρόκειται για κορυφαίο μνημείο της χριστιανοσύνης, των χρόνων του αυτοκράτορος Ηρακλείου (αρχές 7ου αι.), στο οποίο αντανακλώνται ποικιλότροπα οι απόηχοι της ιστορίας των περσικών επιδρομών στις ανατολικές επαρχίες της αυτοκρατορίας, και της φιλοξενίας που ο προσφυγοποιημένος κλήρος και λαός έτυχε από τον Αμαθούσιο Ποιμενάρχη του θρόνου της Αλεξανδρείας, Ιωάννη Ελεήμονα, κατά την αναγκαστική του επιστροφή στην Κύπρο γύρω στο 616-617 και πριν από την κοίμησή του, στις 11 Νοεμβρίου του 619.