Της Ανθής Αγγελοπούλου
Σοβαρές επιπλοκές της εγκυμοσύνης, προεκλαμψία, λοιμώξεις που οδηγούν σε μη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου, αποβολές, φάρμακα που προκαλούν τερατογένεση και πολλά ακόμη μπορεί να αλλάξουν στην εγκυμοσύνη με τη νέα ανακάλυψη των επιστημόνων οι οποίοι «έφτιαξαν» πλακούντα σε εργαστήριο.
Συγκεκριμένα, οι ερευνητές κατάφεραν με επιτυχία να αναπτύξουν «μίνι πλακούντα» ή αλλιώς «οργανοειδή πλακούντα» στα εργαστήρια και με αυτό τον τρόπο μπορούν πιθανόν στο μέλλον να αλλάξουν την έρευνα και τα δεδομένα στον τομέα της εγκυμοσύνης, της σύλληψης, της θνησιμότητας, των αποβολών και των ασθενειών καθώς και των διαταραχών της κύησης. Τα αποτελέσματα της μελέτης έχουν δημοσιευθεί στο τελευταίο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού «Nature».
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτά τα οργανοειδή μπορούν να μιμηθούν με επιτυχία τον πλακούντα στα πρώιμα στάδια του κατά το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Αυτό σημαίνει ότι τα φάρμακα ή οι ασθένειες που επηρεάζουν τον πλακούντα κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης και οδηγούν σε αποβολές μπορούν να μελετηθούν εκτενώς. Στην πραγματικότητα αυτοί οι μικροσκοπικοί πλακούντες είναι σαν τον κανονικό πλακούντα που μπορούν επίσης να δοκιμαστούν ακόμα και τεστ εγκυμοσύνης.
Η Ashley Moffett, καθηγήτρια Αναπαραγωγής και Ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και επικεφαλής ερευνήτρια της ομάδας εξήγησε ότι η μελέτη ενός πλακούντα μέσα στη μήτρα ήταν δύσκολη μέχρι σήμερα. Ο υγιής πλακούντας αναπτύσσεται και αποδίδεται στα τοιχώματα της μήτρας και παρέχει θρεπτικά συστατικά και οξυγονωμένο αίμα στο αναπτυσσόμενο έμβρυο. Δεν εκκρίνει μόνο ορμόνες και χημικά που επιτρέπουν στο έμβρυο να αναπτυχθεί, αλλά επίσης εκκρίνει τα απόβλητα που παράγονται από το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Ο πλακούντας επίσης εκκρίνει ορμόνες στο μητρικό ρεύμα αίματος που βοηθά στην επιτυχή κύηση.
Το φαινόμενο αυτό δεν μπορούσε να μελετηθεί μέχρι τώρα στον άνθρωπο. Με την ανάπτυξη των οργανοειδών, τώρα οι ερευνητές μπορούν να κατανοήσουν λεπτομερώς τις λειτουργίες του πλακούντα.
Η καθηγήτρια Moffett είπε ότι τώρα μπορούν να αρχίσουν να κάνουν πειράματα για το πώς συμβαίνει η εξέλιξη του πλακούντα στο περιβάλλον της μήτρας.
Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε κύτταρα από τα νύχια του ιστού του πλακούντα. Αυτά τα νύχια είναι σαν τρίχες του κανονικού πλακούντα. Αυτά τα κύτταρα του πλακούντα όταν καλλιεργούνται στο εργαστήριο μπορούν να οργανωθούν σε πολυκυτταρικές συστάδες ή δομές που μπορούν να δράσουν όπως ο πραγματικός πλακούντας με την έκκριση πρωτεϊνών και ορμονών. Αυτά είναι μεγέθους που κυμαίνονται από το 1/10 του χιλιοστού έως το μισό χιλιοστό και μπορούν να αποθηκευτούν σε κατεψυγμένη μορφή μόνο για να αποψυχθούν πριν από τη χρήση.
Ειδικοί εμπειρογνώμονες επικρότησαν αυτήν την έρευνα και είπαν ότι θα παρέχει ανεκτίμητες γνώσεις σχετικά με τις συνήθεις διαταραχές της εγκυμοσύνης, συμπεριλαμβανομένων των γεννήσεων, του περιορισμού της ανάπτυξης εντός της μήτρας και της προεκλαμψίας. Μπορούν επίσης να μελετηθούν οι λοιμώξεις του εμβρύου όπως ο ιός Zika και το πώς επηρεάζουν όλα αυτά την ανάπτυξη του εμβρύου.
Η κεντρική ερευνήτρια Margherita Turco, σε μια δήλωση της επί τους θέματος ανέφερε ότι ο πλακούντας είναι απολύτως απαραίτητος για την υποστήριξη του μωρού καθώς μεγαλώνει μέσα στη μητέρα. Όταν δεν λειτουργεί σωστά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα, από προεκλαμψία έως αποβολή, με άμεσες και δια βίου συνέπειες τόσο για τη μητέρα όσο και για το παιδί .
Η ερευνητική ομάδα επεσήμανε ότι αυτή η ανακάλυψη θα ήταν επίσης ανεκτίμητη στη δοκιμή φαρμάκων που προκαλούν τερατογένεση ή φαρμάκων που μπορεί να βλάψουν το αγέννητο μωρό εάν χορηγηθούν στη μητέρα.
Ενώ, ο οργανοειδής πλακούντας θα ήταν επίσης μια πηγή θεραπειών βλαστικών κυττάρων σε αποτυχημένες ή απειλούμενες εγκυμοσύνες. Εν ολίγοις, υπάρχουν πολλές χρήσεις αυτών των οργανοειδών στην έρευνα εγκυμοσύνης.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια Moffett, οι επιστήμονες χρειάστηκαν 30 χρόνια για να φτάσουν σε αυτό το σημείο και να έχουν «μίνι πλακούντα» κάτι που γνωρίζουν ότι θα αυξηθεί στο εργαστήριο για τουλάχιστον ένα χρόνο.
Πηγές:
https://www.nature.com/articles/s41586-018-0753-3
https://www.news-medical.net/news/20181129/e2809cPlacental-organoidse2809d-could-be-the-future-of-pregnancy-and-conception-research-say-researchers.aspx
*Medical Doctor, Clinical Pharmacologist, Ananya Mandal MD
