Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Πριν από λίγο καιρό έγινε επισήμως γνωστό ότι το παγκόσμιο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος οδεύει προς τα 310 τρισεκατομμύρια δολάρια - ποσό που αντιστοιχεί χονδρικά σε σχεδόν 30.000 δολάρια για κάθε κάτοικο του πλανήτη μας.
Ο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος
Το δε παγκόσμιο ΑΕΠ, από την άλλη πλευρά, είναι τρεις φορές χαμηλότερο, που σημαίνει ότι πλησιάζει τα 9.700 δολάρια κατά κεφαλήν εισόδημα. Είναι όμως σημαντικό να γίνει γνωστό ότι, από το παραπάνω συνολικό χρέος, τα 200 τρισεκατομμύρια είναι κρατικά χρέη, γεγονός με τεράστια σημασία. Το οποίο όμως συστηματικά υποβαθμίζεται.
Όλοι μας έχουμε ακούσει από κορυφαίους οικονομολόγους ότι η χρηματοοικονομική κρίση του 2007 ήταν απότοκος της απληστίας, του νεοφιλελευθερισμού, του καπιταλισμού καζίνο και δεν συμμαζεύεται.
Άλλοι, πάλι, καταβάλλουν απίθανες προσπάθειες για να μας πείσουν ότι για όλα τα δεινά του πλανήτη ευθύνεται η παγκοσμιοποίηση - εναντίον της οποίας σήμερα καταφέρονται και άνθρωποι ωφελημένοι από αυτήν, όπως ο Τζορτζ Σόρος και ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ. Αμφότεροι οι ωφελημένοι της παγκοσμιοποιήσεως την κατηγορούν για χρηματοοικονομικό ιντεγκρισμό και ξορκίζουν τις αγορές ότι αυτές και οι μοχλεύσεις τους προκάλεσαν τη χρηματοοικονομική κρίση του 2007 στις ΗΠΑ και εν συνεχεία την επέκτασή της στην Ευρώπη.
Με πιο απλά λόγια, οι κ.κ. Σόρος και Τραμπ, καθώς και οικονομολόγοι όπως ο νομπελίστας Τζότζεφ Στίγκλιτς, για παράδειγμα, κατηγορούν την πηγή από την οποία τα κράτη αντλούσαν απίστευτες ποσότητες δανειακών κεφαλαίων και όχι τις πολιτικές που οδήγησαν συνειδητά και για συγκεκριμένους πολιτικούς λόγους στον υπερδανεισμό.
Η πρακτική αυτή μάς θυμίζει κάποιους αλκοολικούς που κατηγορούν για τον αλκοολισμό τους τις εταιρείες παραγωγής ουίσκι, τζιν ή βότκας και όχι την έξη τους να καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες οινοπνεύματος. Φαντάζεστε τον Χίτλερ, λόγου χάρη, να κατηγορεί για τα κρεματόρια αυτούς που τα κατασκεύασαν και όχι τις δολοφονικές πρακτικές του;
Και όμως, στις ημέρες μας, αντί να θεωρείται υπεύθυνος για την υπερχρέωση του πλανήτη ο κρατισμός που την προκάλεσε και τη συντηρεί, οι ευθύνες αποδίδονται στον «νεοφιλελευθερισμό».
Κατηγορείται δηλαδή μία έννοια ασαφής, αν όχι ανύπαρκτη, η οποία αποτελεί μυθολογική εφεύρεση των «απογοητευμένων του σοσιαλισμού», ήτοι όλων αυτών που αρνούνται να καταλάβουν πώς και γιατί κατέρρευσαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα αφενός και γιατί χρεοκόπησαν χώρες όπως η Βενεζουέλα αφετέρου.
Ο πραγματικός όμως ένοχος για την υπερχρέωση σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης είναι αυτό που αποκαλώ «νεοκρατισμό». Πρόκειται για ένα φαινόμενο που άρχισε να αναπτύσσεται λίγο καιρό μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1973, εντάθηκε μετά τη δεύτερη πετρελαϊκή κρίση του 1979 και κορυφώθηκε μετά την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων και την εντυπωσιακή είσοδο του κινεζικού κρατικοκαπιταλισμού στην παγκόσμια αγορά.
Όλα τα φαινόμενα που περιγράφουμε πιο πάνω συνέτειναν στο να μεταφερθούν σημαντικοί δυτικοί παραγωγικοί και κοινωνικοί πόροι από τις αναπτυγμένες χώρες στις αναπτυσσόμενες, οι οποίες όμως με τη σειρά τους αφαίρεσαν μερίδια αγοράς από τον αναπτυγμένο κόσμο, ο οποίος έτσι έχανε κοινωνικούς πόρους οι οποίοι συντηρούσαν στους κόλπους του τις πολιτικές εξουσίες.
Η εξέλιξη αυτή είναι και μια από τις βασικές αιτίες της ανάδυσης του λαϊκισμού παγκοσμίως.
Έπρεπε λοιπόν οι χαμένοι αυτοί πόροι να αντικατασταθούν, γιατί διαφορετικά θα είχαν προβλήματα τα δυτικά, πολυτελή για τον αναπτυσσόμενο κόσμο, κοινωνικά κράτη.
Όμως, η αντικατάσταση αυτή δεν μπορούσε να γίνει από το παραγωγικό δυναμικό της Δύσης γιατί, αφενός, έχανε μερίδια αγοράς και, αφετέρου, είχε πολύ σοβαρά προβλήματα ανταγωνιστικότητος.
Έτσι οι δυτικές κεντρικές τράπεζες, απελευθερώνοντας τις διεθνείς κινήσεις κεφαλαίων, άρχισαν να χρηματοδοτούν δυτικές κοινωνικές πολιτικές μέσω χρέους, με αποτέλεσμα η δανειακή οικονομία να γίνεται παράγοντας άσκησης οικονομικής πολιτικής.
Αλλά και διεθνούς κερδοσκοπίας μέσω των απίθανων μοχλεύσεων.
Προέκυψε έτσι μια τεράστια και παγκόσμια αγορά χρεών, η οποία σήμερα είναι καταδικασμένη να αναπαράγεται - γιατί, αν καταρρεύσει, βυθίζεται στο σκοτάδι και ολόκληρη η ανθρωπότητα.
Και το ερώτημα που τίθεται είναι: πόσο μπορούν να αντέξουν αυτός ο «νεοκρατισμός» και η αυτοκρατορία του χρέους που τον συντηρεί; Κατά κύριο δε λόγο, πόσο θα αντέξουν οι υπερχρεωμένες Κίνα και ΗΠΑ;
