Από την έντυπη έκδοση
της Νατάσας Στασινού
[email protected]
4 Σεπτεμβρίου 2008. Το πρωτοσέλιδο της «Ναυτεμπορικής» μάς ενημερώνει ότι η Ευρωζώνη βυθίζεται σε ύφεση, οι αναδυόμενες οικονομίες είναι στα πρόθυρα νομισματικής κρίσης, τα εταιρικά deals έχουν κάνει βουτιά 27% και οι επενδυτές γυρίζουν την πλάτη στο ρίσκο.
H κρίση της αμερικανικής αγοράς subprime δανείων έχει ήδη γίνει διεθνώς αισθητή. Ακόμη δεν έχει σκάσει η βόμβα της Lehman Brothers. Και η κρίση χρέους, τα μνημόνια, τα spread και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν έχουν μπει στο λεξιλόγιό μας. Αλλά η οσμή της ανησυχίας είναι έντονη. Δέκα χρόνια μετά, πολλά έχουν αλλάξει. Και ακόμη περισσότερα φαίνεται να μένουν ίδια. Μία αίσθηση deja vu στον αέρα.
Οι αναδυόμενες αγορές είναι και πάλι στο επίκεντρο των ανησυχιών, καθώς τα νομίσματά τους δέχονται σφυροκόπημα. Το πέσο Αργεντινής (που επιστρέφει στην αγκαλιά του ΔΝΤ) καταγράφει απώλειες 50% φέτος, η τουρκική λίρα (θύμα των πολιτικών Ερντογάν, αλλά και της κλιμακούμενης έντασης στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις) έχει υποτιμηθεί σχεδόν 45%, η ρουπία Ινδίας κινείται σε ναδίρ 20 ετών και το κινεζικό γιουάν υποχωρεί σταθερά.
Η Ευρωζώνη δεν κινδυνεύει με ύφεση, αλλά έχει κατεβάσει αισθητά ταχύτητα σε σχέση με το 2017 και τα εμπόδια μπροστά της είναι πολλά. Ο εμπορικός πόλεμος, το τέλος της εποχής του άφθονου, φθηνού δανεισμού και πρωτίστως η Ιταλία.
Το τρίτο μεγαλύτερο μέλος της νομισματικής ένωσης -επιλέγοντας τη μετωπική σύγκρουση με τις Βρυξέλλες σε σειρά ζητημάτων, από τον προϋπολογισμό έως το προσφυγικό- έρχεται αντιμέτωπο με οίκους αξιολόγησης και αγορές.
Η Ρώμη ταλαντεύεται ανάμεσα σε μηνύματα ανυποχώρητης στάσης και «επανάστασης» των Σαλβίνι - Ντι Μάιο και τις δηλώσεις του μάλλον ρεαλιστή υπουργού Οικονομικών, Tζιοβάνι Τρία, που δεν φαίνεται διατεθειμένος να δοκιμάσει την ελληνική συνταγή «θα χτυπάμε τα νταούλια να χορεύουν οι αγορές». Οι αγορές δεν χορεύουν ούτε πεντοζάλη, ούτε ιταλική ταραντέλα, ούτε χορό της κοιλιάς. Έχουν τον δικό τους σκοπό. Το έχουμε μάθει καλά την τελευταία δεκαετία.
Οι αγορές όμως είναι απλά ο καθρέφτης των φόβων επιχειρήσεων, νοικοκυριών, όλων των παικτών της οικονομικής δραστηριότητας. Το ζητούμενο δεν είναι τι κάνουν αυτές. Το κλειδί δεν βρίσκεται στη δική τους διάθεση επιείκειας, τιμωρίας ή κερδοσκοπίας, αλλά στο πώς αντιδρούν στις εξελίξεις κεντρικές τράπεζες και κυρίως κυβερνήσεις. Το 2008 αντέδρασαν με καθυστέρηση, σπασμωδικά και κρύβοντας κάποια από τα βαθύτερα προβλήματα κάτω από το χαλάκι. Σήμερα;
