Πώς μπορεί να βγει η Ευρώπη από το αδιέξοδο στο οποίο την οδήγησαν τα «όχι» των Γάλλων και των Ολλανδών; Ενα χρόνο μετά τον σεισμό που προκάλεσε η απόρριψη του σχεδίου Συντάγματος στις δύο αυτές χώρες, κανείς δεν έχει μπορέσει να βρει τη θαυματουργή συνταγή. Θα χρειαστεί να παραταθεί έως το δεύτερο εξάμηνο του 2008, επί Γαλλικής Προεδρίας, η περίοδος «προβληματισμού»;

Οι «25» βρίσκονται αντιμέτωποι με τον τετραγωνισμό του κύκλου. Οι δεκαπέντε χώρες (που θα γίνουν δεκαέξι σύντομα, με την προσθήκη της Φινλανδίας) που επικύρωσαν το Σύνταγμα θεωρούν ότι τα δικά τους «ναι» αξίζουν το ίδιο με τα «όχι» των άλλων. Η Γερμανία, η Αυστρία και η Ισπανία πιστεύουν έτσι ότι η Γαλλία και η Ολλανδία πρέπει να ξαναψηφίσουν για τη Συνταγματική Συνθήκη -που θα έχει άλλο όνομα- όπως έγινε στο παρελθόν με τους Δανούς (για τη συνθήκη του Μάαστριχτ) και με τους Ιρλανδούς (για τη συνθήκη της Νίκαιας). Η μόνη παραχώρηση που μπορεί να γίνει είναι να συνοδευτεί το κείμενο από ένα «κοινωνικό πρωτόκολλο», που θα διαβεβαιώνει τους Γάλλους ότι δεν θα πειραχτεί το κοινωνικό τους μοντέλο, και από ένα «πρωτόκολλο για την επικουρικότητα», που θα διαβεβαιώνει τους Ολλανδούς ότι δεν θα παραχωρήσουν περισσότερη εθνική κυριαρχία στην Ενωση. Η Ανκελα Μέρκελ, όμως, είναι επιφυλακτική. Φοβάται ότι μια τέτοια λύση μπορεί να απομακρύνει ακόμη περισσότερο τους Γάλλους.

Μήπως πρέπει λοιπόν το Σύνταγμα να τροποποιηθεί ριζικά, ώστε να αποκτήσει πιο «κοινωνικό» χαρακτήρα; Αυτό βρίσκει αντίθετη την Πολωνία, που έχει στραφεί σαφώς προς τα δεξιά, και η Βρετανία, που είναι λιγότερο διατεθειμένη από ποτέ να υποχωρήσει στον κοινωνικό και τον φορολογικό τομέα.

«Οταν έγινε γνωστό το "όχι" των Γάλλων», λέει ο πρόεδρος του βελγικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελιο ντι Ρούπο, «προσπάθησα να μπω στο πετσί του Τόνι Μπλερ: θα πρέπει να ένιωσε σαν τη Βασίλισσα της Αγγλίας όταν έμαθε ότι πέθανε η Νταϊάνα και κατάλαβε ότι θα ανακτούσε τη χαμένη της εξουσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο βρετανός πρωθυπουργός ακύρωσε αμέσως το δημοψήφισμα που επρόκειτο να κάνει, αφήνοντας το ρόλο του κακού παιδιού στη Γαλλία».

Σύμφωνα με τον Ελιο ντι Ρούπο, όλοι οι ευρωσκεπτικιστές, χρησιμοποιούν πλέον το «όχι» των Γάλλων για να κρατήσουν την Ευρώπη σε ακινησία. «Οι άνθρωποι αυτοί δεν θέλουν μια ισχυρή Ευρώπη σε πολιτικό επίπεδο: τους ικανοποιεί μια μεγάλη οικονομική αγορά. Την ίδια ώρα, βέβαια, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ινδία και η Κίνα προχωρούν με γρήγορα βήματα».

Και η ιδέα του σκληρού πυρήνα που θα δημιουργήσουν τα μέλη της ζώνης του ευρώ ώστε να υπάρξει διέξοδος από το αδιέξοδο; «Ολα θα εξαρτηθούν από την πολιτική βούληση των δώδεκα χωρών, οι οποίες θα γίνουν σύντομα δεκατρείς με την προσθήκη της Σλοβενίας, που μοιράζονται το ευρώ. Δεν είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν ηγέτες ικανοί να κάνουν το βήμα. Αν ήμουν πρωθυπουργός, θα πρότεινα μια διαδικασία αντίστοιχη με το Σένγκεν, που θα επέτρεπε να γίνουν επί μέρους συμφωνίες στους τομείς της φορολογίας ή της κοινωνικής πολιτικής. Το πλεονέκτημα μιας τέτοιας διαδικασίας είναι ότι δεν θα χρειαζόταν να λάβουν μέρος σ' αυτήν η Βρετανία και τα περισσότερα από τα νέα μέλη, δηλαδή οι υπέρμαχοι του νεοφιλελευθερισμού. Δεν θα τους αποκλείαμε, φυσικά».

Κ.Τ.