Του Γεράσιμου Λειβαδά

Το περίφημο και επίκαιρο clawback του ΕΟΠΥΥ θεσπίστηκε, στο πλαίσιο του μνημονίου, με την έγκριση των Σχεδίων Συμβάσεων Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Τράπεζας της Ελλάδος (νόμος 4046/2012). Πρωτεύων στόχος του μέτρου ήταν η γενικότερη μεταρρύθμιση του συστήματος Υγείας, ώστε να επιτευχθεί ο περιορισμός της εξωνοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης από το 1,9% του ΑΕΠ στο 1%. Τα μέτρα που είχε προτείνει η ελληνική πλευρά αφορούσαν αφενός την αύξηση χρήσης φθηνότερων γενοσήμων φαρμάκων, αφετέρου κυρίως τον εξορθολογισμό του συστήματος Υγείας με την εφαρμογή κατευθυντηρίων γραμμών και πρωτοκόλλων από τους συνταγογραφούντες ιατρούς.

Ο Γεράσιμος Λειβαδάς είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Ιατρικών & Βιοτεχνολογικών προϊόντων

Η θέσπιση του clawback, μια μορφή ποινικής ρήτρας, τελικά αποτέλεσε το μοναδικό «επιτυχές» μέτρο του υπουργείου Υγείας, λειτουργώντας ως αυτόματος μηχανισμός επανείσπραξης που τίθεται σε εφαρμογή όταν η δαπάνη υπερβαίνει τα όρια του προϋπολογισμού. 

Μερικά από τα αποτελέσματα της γενικότερης κρατικής παρέμβασης στην Υγεία: Όσον αφορά την αγορά του φαρμάκου, η χώρα μας φέρεται ως πρώτη σε εισαγωγές ακριβών φαρμάκων και τελευταία σε χρήση φθηνών γενοσήμων. H χρήση γενοσήμων δεν ξεπέρασε το 25%, η δε συνολική φαρμακευτική δαπάνη δεν μειώθηκε καθόλου, αντίθετα συνεχώς αυξάνεται. Αυτό που μειώνεται είναι η κρατική δαπάνη του φαρμάκου, και αυτό λόγω του ότι έχει αυξηθεί η ιδιωτική δαπάνη στο 35% και το clawback των φαρμακευτικών εταιρειών υπολογίζεται στο 33%. Δεν αναφέρουμε τις συνέπειες σε επίπεδο ποιότητας στην παροχή ιατρικής συνδρομής στα νοσοκομεία, με τις τεράστιες ελλείψεις σε βασικά υλικά, που σώζεται εν μέρει με τις σιωπηρές δωρεές των ίδιων των ασθενών, που προσφέρουν σεντόνια, γάζες και άλλο υγειονομικό υλικό που αγοράζουν οι ίδιοι από τα φαρμακεία.

Το μοντέλο του clawback εφαρμόστηκε εν συνεχεία στις ιδιωτικές κλινικές, στους συμβεβλημένους ιατρούς και από το 2018 εφαρμόζεται με αναδρομική ισχύ από το 2017 και στις εταιρείες ιατροτεχνολογικών προϊόντων που συμβάλλονται με τον ΕΟΠΥΥ. 

Μπορεί το clawback του ΕΟΠΥΥ να έχει κριθεί νόμιμο από το Συμβούλιο της Επικρατείας, όμως, α) μόνον ως έκτακτο οικονομικό μέτρο, β) για λόγους δημοσίου συμφέροντος, και γ) ως μέτρο που εντάσσεται σε μια γενικότερη προσπάθεια να ελεγχθεί η αλόγιστη σπατάλη. Νόμιμο επομένως, αλλά σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι είναι ορθό ή ακόμη περισσότερο ηθικό, αφού οι ευρωπαϊκοί θεσμοί το αποδέχθηκαν με την προϋπόθεση ότι θα είναι έκτακτο, θα συνοδευόταν με την εφαρμογή άλλων μέτρων περιορισμού της δαπάνης και της σπατάλης και κυρίως την αλλαγή στις νοσηρές, κατακριτέες και κοστοβόρες νοοτροπίες και πρακτικές που ακόμη δυστυχώς ανεξέλεγκτα κυριαρχούν στον χώρο της υγείας. 

Οι εταιρείες ιατροτεχνολογικών προϊόντων -είδη διαβήτη, προϊόντα ειδικής διατροφής, επιθέματα, οστομικά υλικά, καθετήρες και άλλα προϊόντα- που έχουν συμβληθεί με τον ΕΟΠΥΥ (δυστυχώς με δική τους επιλογή, όπως ανέφεραν για τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις οι ευρωπαϊκοί θεσμοί), ατυχώς βρίσκονται σε χειρότερη μοίρα από τις βιομηχανίες φαρμάκου, τις ιδιωτικές κλινικές ή τους ιδιώτες παρόχους. Οι εταιρείες ιατροτεχνολογικών πωλούν στον ΕΟΠΥΥ χωρίς χρηματική συμμετοχή του ασθενούς, κατά κανόνα δεν πωλούν ιδιωτικά, και, το σημαντικότερο, είναι κυρίως μικρές εταιρείες.

Το ποσοστό του clawback που επέβαλε ο ΕΟΠΥΥ στις εταιρείες αυτές κυμαίνεται από 0 έως 14%, 22% και σε κάποια κατηγορία ανέρχεται στο εξωφρενικό ποσοστό 53%. Τέτοιες αποκλίσεις στα ποσοστά υπέρβασης ασφαλώς επιβεβαιώνουν την προχειρότητα με την οποία ο Οργανισμός κατήρτισε τον προϋπολογισμό. Πέρα από κάθε αμφιβολία βασίστηκε σε εσφαλμένες εκτιμήσεις, έλαβε υπ’ όψιν του άστοχες και πρόχειρες πληροφορίες και σε καμία περίπτωση δεν βασίστηκε σε πραγματικές δαπάνες προηγούμενων ετών. Ούτε λόγος για οποιαδήποτε συνεννόηση με τους ιδίους τους παρόχους ή τους συλλόγους ασθενών από τους οποίους θα μπορούσε να πάρει σημαντικές πληροφορίες όγκου πωλήσεων ανά προϊόν. Αποτέλεσμα της επικίνδυνης και αμελούς παρέμβασης των αρμόδιων φορέων, με επιφανειακούς υπολογισμούς, είναι η διαφαινόμενη διακοπή λειτουργίας πολλών μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οι εμπλεκόμενες εταιρείες ζητούν πληροφορίες για τους υπολογισμούς και ανάλυση των δαπανών, αλλά δεν έχουν λάβει ακόμη απάντηση. Το χειρότερο είναι ότι οι περί ου ο λόγος καταναλώσεις είναι αποτέλεσμα απολύτως νόμιμης ιατρικής γνωμάτευσης και συνταγογράφησης που κινείται μέσα στους περιορισμούς που ο ίδιος ο ΕΟΠΥΥ έχει καθορίσει με σειρά αλλεπάλληλων εγκυκλίων με σκοπό τον περιορισμό της αυθαίρετης συνταγογράφησης.  

Ο ΕΟΠΥΥ, με πρόεδρο που προσφάτως έχει βραβευθεί ως Best Manager από την Ευρώπη, ο οποίος είναι και ο νέος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά της Διαφθοράς και της Απάτης στην Υγεία, οφείλει να παραδίδει ενδεχόμενα στοιχεία διαφθοράς και απάτης στη Δικαιοσύνη και να μην επιβάλλει ρήτρες ως ποινές. Ο ΣΕΙΒ στηρίζει κάθε προσπάθεια διαλόγου και διαφάνειας και προσκαλεί τον ΕΟΠΥΥ να διασφαλίσει την πλήρη διαφάνεια στη λειτουργία του Οργανισμού σεβόμενος τον διάλογο, τις αρχές και αξίες του ευ-επιχειρείν και τη συνεργασία για την υπηρέτηση του γενικού καλού.