Στον Γιώργο Σακκά
[email protected] 

Το στοίχημα της συμμαχίας των χωρών του «Ευρωπαϊκού Νότου» όσον αφορά την κοινή διαπραγμάτευση με τις φαρμακευτικές εταιρείες, παράλληλα με τις εντός συνόρων μεταρρυθμίσεις για μια νέα φαρμακευτική πολιτική, βρίσκονται σε προτεραιότητα στην ατζέντα του υπουργού Υγείας. Ο κ. Ανδρέας Ξανθός μιλά στην Ειδική Έκδοση «Υγεία και Φάρμακο», περιγράφοντας τις συγκεκριμένες προσπάθειες που επιδιώκονται.

Πριν από μερικές ημέρες, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η 5η Συνάντηση υπουργών και Τεχνικών Κλιμακίων της «Βαλέτα», την οποία η Ελλάδα και εσείς προσωπικά έχετε ανάδειξη σαν μια καίριας σημασίας πρωτοβουλία. Μετά και το τέλος των εργασιών ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα για την εξέλιξη της πρωτοβουλίας; 

«Η αναβαθμισμένη εκπροσώπηση των χωρών που συμμετέχουν στη Διακήρυξη της Βαλέτα στην Αθήνα, όπου συμμετείχαν 10 χώρες, οι έξι σε επίπεδο υπουργών υγείας αποδεικνύει την ισχυρή πολιτική βούληση όλων των χωρών να στηρίζουν και να ενισχύσουν αυτή την προσπάθεια.  Το σχέδιο που παρουσιάσαμε σχετικά με τη θεσμική θωράκιση της πρωτοβουλίας, έγινε αποδεκτό σε γενικές γραμμές ως βάση συζήτησης. Στο επόμενο διάστημα με διάλογο και με διαβούλευση με όλες τις χώρες, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις παρατηρήσεις τις ευαισθησίες, τις ιεραρχήσεις και τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας, θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στην αναγκαία σύνθεση. Στόχος είναι η πρωτοβουλία να ενισχυθεί να στηριχθεί και κυρίως να είναι αποτελεσματική. Πιστεύω ότι αυτό το βήμα πρέπει να προχωρήσει και η Ελλάδα σ’ αυτή τη φάση έχει παίξει ένα πολύ κρίσιμο και ενεργητικό ρόλο». 

Η χώρα μας την περίοδο αυτή προωθεί την υλοποίησης μιας σειράς θεσμοθετημένων μεταρρυθμίσεων, μία εκ των σημαντικότερων αφορά την Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας. Η προσπάθεια στο πλαίσιο της Βαλέτα επιδρά στην προσπάθεια της υλοποίησης αυτής της μεταρρύθμισης; 

«Η όποια εξέλιξη στο πλαίσιο της Βαλέτα δεν σημαίνει ότι σταματούν οι προσπάθειες εντός Ελλάδος. Η διαπραγμάτευση θα συνεχίσει να γίνεται σε εθνικό επίπεδο, βάσει των αλλαγών που έχουν εισαχθεί στο πεδίο της αξιολόγησης και της διαπραγμάτευσης. Κάθε νέο φάρμακο που θα αξιολογείται θα υπόκειται και σε διαπραγμάτευση της τιμής αποζημίωσής του, της οποίας το αποτέλεσμα θα συνεκτιμάται για να δοθεί η έγκριση αποζημίωσης. Θα συνεκτιμούμε δηλαδή και την κλινική αξιολόγηση, τη συγκριτική αξιολόγηση με υπάρχουσες θεραπείας ή την κάλυψη ανικανοποίητων αναγκών υγείας, κυρίως για καινοτόμες και ακριβές θεραπείες, αλλά θα έχουμε και μια συνεκτίμηση στο αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να διαπιστωθεί η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, από την Επιτροπή HTA, σε άμεση συνεργασία με την Επιτροπή Διαπραγμάτευσης. Η συνεργασία των δύο επιτροπών θα είναι δυναμική, δηλαδή θα υπάρχει αμφίδρομη σχέση μεταξύ τους.  Επίσης το τελικό αποτέλεσμα και αφού υπάρχει και η έγκριση με υπουργική απόφαση διασφαλίζεται ότι θα ενσωματώνεται άμεσα και στα θεραπευτικά πρωτόκολλα.  Ήδη έχουν οριστεί οι δύο επιτροπές και έχει θεσμοθετηθεί και ο κανονισμός για την Επιτροπή Αξιολόγησης. Σταδιακά θα ξεκινήσει η διαδικασία με την έκδοση και του κανονισμού της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης. Επίσης είμαστε και σε διαδικασία για τη δημιουργία του φορέα ΗΤΑ που θα είναι και το πιο ολοκληρωμένο βήμα που θα πρέπει να γίνει.  Όμως δεν αρκεί μόνο η αξιολόγηση και η διαπραγμάτευση. Απαραίτητα είναι τα πρωτοκόλλα όπως ανέφερα αλλά και τα μητρώα ασθενών ώστε να διασφαλίζεται ότι έχουμε ένα σοβαρό μηχανισμό ορθολογικής συνταγογράφησης και στοχευμένης διάθεσης των φαρμάκων». 

Αν και έχετε επιχειρήσει με διάφορα μέτρα να περιορίσετε το clawback ειδικά στον χώρο του φαρμάκου, αυτό δεν έχει σταθεί δυνατό. Θα υπάρξουν επικείμενες ενέργειες για να επιδιωχθεί ο περιορισμός του clawback; 

«Ο πρωταρχικός στόχος του υπουργείου Υγείας είναι η καθολική και ισότιμη κάλυψη των φαρμακευτικών αναγκών των πολιτών, περιορίζοντας επιβαρύνσεις που έχουν επιβληθεί τα μνημονιακά χρόνια. Η πρόσβαση των ανασφάλιστων στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τα νεοεισερχόμενα καινοτόμα φάρμακα, η συνταγογράφηση χωρίς πρωτόκολλα καθώς και η υποκατάσταση φθηνών αλλά αποτελεσματικών φαρμάκων με πολύ ακριβότερα νέας γενιάς, έχει οδηγήσει σε μια αυξανόμενη υπέρβαση της δαπάνης και -λόγω του χαμηλού κλειστού προϋπολογισμού- στην αύξηση του claw back. Η απάντηση είναι συνδυασμός μεταρρυθμιστικών αλλαγών που παρεμβαίνουν στους κρίσιμους “κρίκους” της φαρμακευτικής αλυσίδας (κλινική αξιολόγηση, διαπραγμάτευση τιμών, ορθολογική συνταγογράφηση, δικαιότερη κατανομή του claw back).  Αυτή την περίοδο είναι σε εξέλιξη μια σειρά από διαρθρωτικά -και όχι οριζόντια- μέτρα, που επιχειρούν να αλλάξουν το “μίγμα” της φαρμακευτικής πολιτικής και να κάνουν το σύστημα πιο βιώσιμο: επιτροπή ΗΤΑ σε συνέργεια με την επιτροπή διαπραγμάτευσης, ενσωμάτωση νέων θεραπευτικών πρωτοκόλλων, εκπόνηση αξιόπιστων μητρώων ασθενών, ηλεκτρονική συνταγογράφηση στα νοσοκομεία, οικονομικά κίνητρα στους ασθενείς για την επιλογή γενοσήμων (εξίσωση λιανικής-ασφαλιστικής τιμής στα γενόσημα και μηδενική συμμετοχή για τις παθήσεις του 10%) που αναμένεται να συμβάλλουν στον εξορθολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης και κατ’ επέκταση στη μείωση του clawback. Ένα πιο ειδικό μέτρο ορθολογικότερης αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων και δικαιότερης κατανομής της υπέρβασης, είναι η σταδιακή εφαρμογή επιμέρους κλειστών προϋπολογισμών ανά θεραπευτική κατηγορία, λαμβάνοντας υπ’ όψιν διεθνή standars και επιδημιολογικά δεδομένα της χώρας. Τέλος, έχουμε ήδη εξασφαλίσει μια μικρή, αλλά πολύ σημαντική για το αναγκαίο θετικό κλίμα στη φαρμακευτική αγορά, ενίσχυση του ορίου του κλειστού προϋπολογισμού των περίπου 2,5 δισ. δημόσιας δαπάνης (εξωνοσοκομειακής-νοσοκομειακής) για τα επόμενα 4 χρόνια, με βάση την προβλεπόμενη αύξηση του ΑΕΠ». 

Το θέμα των κλινικών μελετών φαίνεται να εξακολουθεί να παραμένει στάσιμο. Έχετε αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες ώστε να έχουμε απτά αποτελέσματα προσέλκυσης επενδύσεων; 

«Το υπουργείο Υγείας και ο ΕΟΦ, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης επανεξετάζει το θεσμικό πλαίσιο των κλινικών μελετών, με στόχο την ενίσχυση της αξιόπιστης κλινικής έρευνας στην Ελλάδα και τα σημαντικά οφέλη για το Σύστημα Υγείας και την Οικονομία. Σήμερα έχουμε μια έγκυρη Επιτροπή Δεοντολογίας για την αξιολόγηση των κλινικών μελετών, έχουμε θεσπίσει την εξειδίκευση στην κλινική φαρμακολογία για την αναβάθμιση του ερευνητικού και κλινικού έργου στον τομέα του φαρμάκου, συζητάμε κίνητρα για τις ΥΠΕ και τα νοσοκομεία (δυνατότητα καλύτερης αξιοποίησης των χρημάτων του ΕΛΚΕΑ), καθώς και τα αναγκαία φορολογικά-επενδυτικά κίνητρα που φαίνεται να παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού κλινικών μελετών». 

Τι αναμένουμε πλέον όσον αφορά την αλλαγή στη διαδικασία τιμολόγησης των φαρμάκων;

«Το υπουργείο σχεδιάζει ένα απλούστερο και ορθολογικότερο σύστημα τιμολόγησης. Θα υπάρχει μία λογική συσχέτιση τόσο με τις τιμές στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες (η σκέψη είναι να αποτελούν οι χώρες της Ευρωζώνης το “καλάθι” αναφοράς), ενώ ταυτόχρονα θα υπάρχει πρόβλεψη ενός κατώτατου ορίου τιμής με βάση το ΚΗΘ (κόστος ημερήσιας θεραπείας) έτσι ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα και η επάρκεια στην αγορά καταξιωμένων και αποτελεσματικών φαρμάκων. Το νέο αυτό σύστημα θα ομογενοποιήσει σταδιακά τις όποιες διαφορές υπάρχουν ακόμα μεταξύ ίδιων θεραπευτικών προσεγγίσεων και θα δημιουργήσει ένα πιο ασφαλές και προβλέψιμο περιβάλλον στην αγορά φαρμάκου. Το κρίσιμο είναι η αλλαγή στην τιμολογιακή πολιτική να συνοδευτεί με σοβαρή διαπραγμάτευση των τιμών αποζημίωσης και κυρίως με μια πολιτική οικονομικής ανακούφισης των ασθενών. Η στήριξη και προώθηση όμως των εγχωρίως παραγομένων φαρμάκων δεν μπορεί να είναι υπόθεση μόνο της πολιτικής τιμών και γενικότερα της πολιτική υγείας, αλλά μιας συνεκτικής δέσμης αναπτυξιακών μέτρων στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας».