Αποκατεστημένες από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, οι ταινίες των απαρχών του ελληνικού κινηματογράφου, «Δάφνις και Χλόη» (1931) του Ορέστη Λάσκου και «Αστέρω» (1929) του Δημήτρη Γαζιάδη, προβάλλονται με τη συνοδεία της πρωτότυπης μουσικής σύνθεσης του Φίλιππου Τσαλαχούρη, στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού (πεζόδρομος Διονυσίου Αρεοπαγίτου - Ακρόπολη), στις 14 Ιουλίου, στις 9 το βράδυ.

«Δάφνις και Χλόη»

Αν και βωβή, η ταινία είχε προβληθεί με μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό –στην Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Γερμανία και τη Αμερική. Δυο χρόνια μετά τον πόλεμο, ο Ορέστης Λάσκος κυκλοφορεί και μια ομιλούσα εκδοχή της. Ο Δημήτρης Μεραβίδης, που έχει τη διεύθυνση φωτογραφίας, χρησιμοποιεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα παγχρωματικό φιλμ, στο οποίο τονίζονται με καθαρότητα όλες οι αποχρώσεις του γκρίζου.

Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν εξ ολοκλήρου στα τοπία της Μυτιλήνης, με εξαίρεση τη σκηνή του λουτρού, η οποία γυρίστηκε στη λίμνη της Βουλιαγμένης και στην οποία η ηρωίδα απεικονίζεται γυμνή, με πρωτόγνωρα αγνό ερωτισμό. Η σκηνή αυτή αποτελεί και το πρώτο γυμνό στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Το 1969, ο Λάσκος ξανασκηνοθέτησε το ριμέικ της ταινίας του.

Το Τμήμα Αποκατάστασης της Ταινιοθήκης, ύστερα από έρευνες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, κατόρθωσε να αποκτήσει σημαντικό μέρος του υλικού αυτού και προσπάθησε να αποκαταστήσει την ταινία στην πρώτη της μορφή. Οι εργασίες αποκατάστασης ολοκληρώθηκαν το 1992, με την επίβλεψη και τη συνεργασία του ίδιου του Ορέστη Λάσκου που προσπάθησε να «θυμηθεί» την ταινία καρέ - καρέ, αλλά και να ανασυνθέσει τους αυθεντικούς μεσότιτλους, αντικαθιστώντας έτσι τα ηχητικά μέρη με ομιλία.

«Αστέρω»

Η τρίτη παραγωγή της DAG Film σκιαγραφεί το πορτρέτο της Αστέρως, μιας ερωτευμένης βοσκοπούλας, την οποία υποδύεται η - δημοφιλής τότε - ηθοποιός Αλίκη Θεοδωρίδου. Το σενάριο βασίζεται σε κείμενο του Παύλου Νιρβάνα, διασκευή του μυθιστορήματος της Αμερικανίδας Έλεν Χαντ Τζάκσον, «Ραμόνα», που αφηγείτο έναν απαγορευμένο έρωτα μεταξύ Ινδιάνων και είχε μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη από τον Ντέιβιντ Γκρίφιθ.

Η ελληνική εκδοχή τοποθετείται σε ένα ορεινό χωριό της Πελοποννήσου, όπου ζει ο πλούσιος τσέλιγκας κυρ - Μήτρος με τη γυναίκα του, Ασημίνα, τον γιο του, Θύμιο, και την ψυχοκόρη του, Αστέρω. Τα παιδιά αγαπιούνται, αλλά ο κυρ - Μήτρος παντρεύει την Αστέρω με τον αρχιτσέλιγκα Στάμο. Όταν, όμως, ο Στάμος σκοτώνεται και η Αστέρω χάνει τα λογικά της, ο κυρ - Μήτρος,ο οποίος βλέπει τον γιο του να μαραζώνει, του αποκαλύπτει ότι όλη τους η περιουσία είναι της Αστέρως και τον προτρέπει να την παντρευτεί.

Στο είδος της ταινίας - «φουστανέλας» ή «βουκολικής περιπέτειας», που είχε μεγάλη απήχηση στο κοινό, βασίστηκαν μεγάλες εμπορικές επιτυχίες της εποχής, βωβές και ομιλούσες. Η εξιδανίκευση της ελληνικής υπαίθρου λειτούργησε ως διέξοδος στις αντίξοες συνθήκες της καθημερινότητας. Καθώς η ελληνική διανόηση δεν είχε ακόμα στραφεί στο αστικό προλεταριάτο, οι ταινίες της εποχής αξιοποίησαν μελοδραματικά μοτίβα και ποιμενικά δράματα από το ρεπερτόριο της θεατρικής σκηνής και της ξένης κινηματογραφικής παραγωγής.

Τον Ιανουάριο του 1944, κυκλοφόρησε στις αίθουσες ομιλούσα εκδοχή της «Αστέρως», με μουσική του Γιάννη Βιδάλη, ενώ, το 1959, γυρίστηκε από τον Ντίνο Δημόπουλο το πασίγνωστο ριμέικ με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, σε έναν από τους πρώτους ρόλους της κινηματογραφικής καριέρας της.

Η «Αστέρω» του 1929 αποκαταστάθηκε με βάση την κόπια με γαλλικούς μεσότιτλους, που ανακαλύφθηκε το 2003 στη Γαλλική Ταινιοθήκη, χάρη στο κοινοτικό πρόγραμμα Lumière, το οποίο, από το 1992, έθεσε τις βάσεις για επισταμένη έρευνα, προκειμένου να ανευρεθούν χαμένες ταινίες. Η αποκατάσταση του μοναδικού αυτού αντιτύπου της ταινίας αποτελεί καρπό συνεργασίας της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και της Γαλλικής Ταινιοθήκης.

«Είναι πάντοτε πρόκληση»

Ο Φίλιππος Τσαλαχούρης σημειώνει: «Η μουσική για τον κινηματογράφο, για κάθε συνθέτη, είναι πάντοτε πρόκληση. Η δημιουργία, όμως, μουσικής για μια ταινία βωβή ξεπερνά τα δεδομένα κινηματογραφικά όρια, γίνεται κάτι περισσότερο που απαιτεί άλλης κλίμακας συνθετική λογική. Η μουσική γίνεται λόγος, αφήγηση, δραματουργία. Ως τέτοια την αντιμετωπίζω κι εγώ. Ο λόγος που αναλαμβάνω να ερμηνεύσω ο ίδιος στο πιάνο αυτήν τη μουσική, πέρα από τον έλεγχο αυτής της μουσικής πρότασης, είναι και το συναρπαστικό συναίσθημα που έχει ο συνοδός - πιανίστας μιας βωβής ταινίας, όταν γίνεται “ζωντανό” μέρος της ίδιας της προβολής».

Ωδείο Ηρώδου Αττικού: πεζόδρομος Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Ακρόπολη - Αθήνα, τηλ.: 210 3241807. Τιμές εισιτηρίων: 5 έως 12 ευρώ. Πώληση εισιτηρίων: κεντρικά εκδοτήρια Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου: Πανεπιστημίου 39 - εντός στοάς Πεσμαζόγλου, καταστήματα: Seven Spots, Reload, Media Markt, βιβλιοπωλεία Ευριπίδης, πολυχώρος Yoleni’s, Viva Kiosk στο Σύνταγμα, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, τηλεφωνικά: 210 3272000, ομαδικές κρατήσεις: 210 3222720, κρατήσεις ΑΜΕΑ: 211 7800056 (ώρες λειτουργίας: 9:00 - 17:00), ηλεκτρονικά: greekfestival.gr και viva.gr.

naftemporiki.gr