Του Γιάννη Π. Μπράμη
Ο Γιάννης Π. Μπράμης είναι Ομότιμος Καθηγητής Χειρουργικής, Ιατρικού Τμήματος, Σχολής Υγείας και Επιστημών, Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η νεοπλασία ή ανάπλαση των κυττάρων κάθε ζώντος οργανισμού είναι ένα φυσιολογικό βιολογικό φαινόμενο. Είναι η συνεχής και με βιολογικούς κανόνες ανανέωση των κυττάρων του ανθρώπου, προκειμένου να διατηρηθεί η ομαλή λειτουργία, αλλά και η ανάπτυξη του σώματος. Θα μπορούσε επομένως η έννοια του νεοπλάσματος να θεωρηθεί ταυτόσημη με την ίδια τη ζωή μας.
Φυσιολογικά, η ανανέωση και αναγέννηση των κυττάρων είναι προγραμματισμένη από τον Κεντρικό Υπολογιστή του οργανισμού (γονιδίωμα) να συμβαίνει κάθε τρεις περίπου ημέρες, αλλά και λίγο περισσότερο ανάλογα με την ηλικία του ανθρώπου.
Τα νέα κύτταρα, που αντικαθιστούν τα παλιά, προέρχονται από μια τεράστια «δεξαμενή» κυττάρων, τα αρχέγονα κύτταρα (βλαστοκύτταρα), που κι εκείνα ανανεώνονται συνεχώς, μέσα στη «δεξαμενή» τους, περιμένοντας εντολή από τον Κεντρικό Υπολογιστή να μετακινηθούν σε κάποιο όργανο. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των αρχεγόνων αυτών κυττάρων είναι η δυνατότητα να διαμορφωθούν σε ώριμα φυσιολογικά κύτταρα οποιουδήποτε ιστού ή οργάνου του ανθρώπου. Είναι δηλαδή Πολυδύναμα.
Τα κύτταρα των ιστών που αντικαθίστανται υφίστανται φυσιολογικό θάνατο και η σπουδαία λειτουργία αυτή ονομάζεται Απόπτωση. Ελληνικός όρος που είναι τόσο επιτυχής ώστε χρησιμοποιείται και διεθνώς.
Δυστυχώς, όμως, παρά το γεγονός ότι η νεοπλασία είναι η διατήρηση της ίδιας της ζωής, στις καθημερινές συζητήσεις των απλών ανθρώπων η νεοπλασία έχει ταυτιστεί με τον καρκίνο. Υπονοώντας αυτομάτως και αυθαιρέτως την κακοήθη νεοπλασία.
ΚΑΡΟΎΣΟΣ ΑΝΤΏΝΗΣ
Ο χώρος δεν είναι αρκετός, αλλά ούτε η ευκαιρία κατάλληλη για πλήρη επιστημονική ανάλυση του τρόπου ανάπτυξης της κακοήθους νεοπλασίας. Αρκεί μόνο να πούμε ότι σήμερα γνωρίζουμε σχεδόν όλους τους δρόμους και τους βιολογικούς μηχανισμούς, που απαιτούνται για την εμφάνιση του καρκίνου (Πίνακας 1). Η απαραίτητη για τη ζωή ανάπλαση των κυττάρων και η ανάπτυξη κακοήθους νεοπλασίας (καρκίνου) είναι οι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος. Δηλαδή όσο ζούμε δεν μπορούμε να αποφύγουμε τον κίνδυνο.
Απλά όσο εκθέτουμε τον οργανισμό μας σε βλαπτικούς και τοξικούς παράγοντες τόσο μειώνουμε τον χρόνο εμφάνισης μιας εκτροπής στην κακοήθεια. Με την έννοια αυτή, ο όρος πρόληψη, με σωστή διατροφή και διαβίωση σε υγιεινό περιβάλλον, απευθύνεται στην παράταση του χρόνου εμφάνισης του καρκίνου και όχι στην ανάπτυξη καρκίνου κάποια στιγμή.
Κι όμως ο καρκίνος, ανάλογα με τον τύπο της νεοπλασίας, μπορεί σήμερα να νικηθεί στο 90% των περιπτώσεων. Αυτό κατορθώνεται μόνο με την έγκαιρη διάγνωση.
ΚΑΡΟΎΣΟΣ ΑΝΤΏΝΗΣ
Η διαφορά των φυσιολογικών κυττάρων από τα καρκινικά είναι κυρίως ότι τα τελευταία συμπεριφέρονται σαν αναρχικά στοιχεία. Δεν ακολουθούν, ούτε υπακούουν στους νόμους και τους κανόνες της φυσιολογικής εξέλιξης. Ούτε στους κανόνες της φυσιολογικής ανάπλασης, ούτε στους κανόνες της απόπτωσης - φυσιολογικού θανάτου (Πίνακες 2-3). Το μόνο μας όπλο επομένως εναντίον τους είναι η έγκαιρη διάγνωση. Όταν τα εξαλλαγμένα κακοήθη κύτταρα είναι λίγα και η κακοήθης νεοπλασία πρωτοεμφανίζεται. Τότε που λόγω του αριθμού και του μεγέθους δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Τότε που και ιατρικά χαρακτηρίζουμε την κακοήθεια 1ου σταδίου. Τότε ο καρκίνος σε συντριπτικό ποσοστό είναι θεραπεύσιμος.
Για τον σκοπό αυτό, η σύγχρονη ιατρική έχει διαμορφώσει διάφορα πρωτόκολλα προ-συμπτωματικού ελέγχου, ανάλογα με το φύλλο, την ηλικία και τις καθημερινές συνήθειες ζωής.
Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας ακόμα και για το πιο απλό σύμπτωμα. Ας μην αθωώνουμε, μόνοι μας, ακόμα και τα πιο καθημερινά συμβάντα. Οι πιθανότητες να παραπλανηθεί ο γιατρός σας είναι ελάχιστες, ενώ να ξεγελαστείτε εσείς είναι σχεδόν βέβαιο.
Συμπερασματικά, η αναβλητικότητα και η αδιαφορία στον προ-συμπτωματικό έλεγχο είναι εγκληματική για τη ζωή μας και η απώλεια οποιουδήποτε ανθρώπου από αμέλεια, σήμερα, αποτελεί ήττα της ιατρικής αλλά και της ανθρωπότητας.
