Συνειδητοποιημένοι σε ικανοποιητικό βαθμό εμφανίζονται οι Έλληνες -ιδιαίτερα οι νεότερες ηλικίες- σχετικά με τη λήψη αντιβιοτικών, με το 70% να υποστηρίζει ότι δεν θα λάμβανε ένα φάρμακο χωρίς να υπάρχει σύσταση γιατρού για αυτό. Το βασικό αυτό συμπέρασμα προκύπτει από έρευνα των φοιτητών της Greek Pharmaceutical Students’ Federation (GPSF). Την ίδια στιγμή βέβαια από τα στοιχεία της έρευνας διαπιστώνεται ότι οι μισοί Έλληνες έχουν ζητήσει από τον φαρμακοποιό τους να τους προμηθεύσει αντιβίωση χωρίς την αντίστοιχη συνταγή, ο οποίος και ανταποκρίθηκε 9 στις 10 φορές! 

Tα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση για τα αντιβιοτικά στο Τμήμα Φαρμακευτικής Αθηνών και στην 9η Επιστημονική Διημερίδα + Έκθεση Επιχειρηματικότητας και Υγείας από τους φοιτητές - μέλη της GPSF: Γραμματικοπούλου Τατιάννα, Δαφέρμου Ηλέκτρα, Πεταλά Δημήτρη και Τριπολιτσιώτη Ίρις. Σκοπός της έρευνας ήταν να διερευνηθούν οι γνώσεις των Ελλήνων πολιτών γύρω από τη χρήση των αντιβιοτικών.

Συμμετείχαν 1.067 άτομα, εκ των οποίων το 41% ήταν άνδρες και 59% γυναίκες. Επίσης το 76% ανήκε στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 18-26 ετών, ενώ μόνο το 30% ανήκε στον χώρο της υγείας. Όπως επισημαίνουν οι επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, εξετάστηκαν οι απαντήσεις στο σύνολο των ερωτηθέντων και σε αυτούς που ανήκαν στον χώρο της υγείας. Στους ερωτηθέντες στον χώρο της υγείας θα περιμέναμε να δούμε πολύ καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, αλλά όπως φαίνεται και από τα αποτελέσματα τα ποσοστά στις δύο κατηγορίες είναι σχεδόν ίδια, επισημαίνει η κ. Τριπολιτσιώτη. Επίσης από ξεχωριστές αναλύσεις των αποτελεσμάτων που έγιναν ανάλογα με την ηλικία φαίνεται ότι δεν έπαιξε τόσο ρόλο το νεαρό της ηλικίας των περισσότερων ερωτηθέντων (λιγότερες θεωρητικές γνώσεις οπότε «πλησιάζουν» τον γενικό πληθυσμό).

Αποτελέσματα 

1. Θα αγοράζατε (εσείς προσωπικά) αντιβίωση χωρίς συνταγή γιατρού;

Αρκετά μεγαλύτερο ποσοστό απάντησε «Ναι» σε σχέση με πριν. Αρκετοί έχουν πάρει αντιβίωση χωρίς συνταγή γιατρού σε νεαρή ηλικία γιατί τους την αγόρασαν οι γονείς τους, ενώ οι ίδιοι δεν θα επέλεγαν κάτι τέτοιο για τον εαυτό τους στην ενήλικη ζωή τους, γι’ αυτό στην προηγούμενη ερώτηση απάντησαν «Όχι», ενώ εδώ απάντησαν «Ναι».

3. Σας έχουν προμηθεύσει σε φαρμακείο αντιβίωση χωρίς συνταγή γιατρού;

Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη σε κατανάλωση αντιβιοτικών και από τις πρώτες στην εμφάνιση ανθεκτικών στελεχών. Εμφανίζει βακτηριακά στελέχη με σημαντικά ποσοστά αντοχής ακόμα και σε αντιβιοτικά που είναι η τελευταία θεραπευτική επιλογή (π.χ. κολιστίνη).

5. Θεωρείτε ότι τα διάφορα αντιβιοτικά αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα;

Ποσοστό 22% στον γενικό πληθυσμό δεν γνωρίζει. Τα αντιμικροβιακά φάρμακα είναι φάρμακα και έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες και αλληλεπιδράσεις. Κάποιες αλληλεπιδράσεις αφορούν μη συνταγογραφούμενα φάρμακα ή συμπληρώματα διατροφής, τα οποία συνήθως διακινούνται χωρίς να ελέγχεται ποιος τα παίρνει. Όταν κάποιος παίρνει και αντιβίωση χωρίς συνταγή γιατρού και χωρίς έλεγχο (ο έλεγχος αφορά άλλα σκευάσματα που μπορεί να παίρνει ο ασθενής ή χρόνιες παθήσεις και πρέπει να γίνεται και από τον γιατρό και από τον φαρμακοποιό) αυξάνεται ο κίνδυνος αλληλεπιδράσεων. Κάποιες άλλες αλληλεπιδράσεις αφορούν σημαντικά καρδιολογικά φάρμακα.

6. Θεωρείτε πως υπάρχει πρόβλημα αν πάρετε αντιβίωση ενώ τελικά δεν τη χρειαζόσασταν;

Από τη μια η πλειοψηφία θεωρεί πως υπάρχει πρόβλημα αν πάρει αντιβίωση που δεν τη χρειάζεται, από την άλλη ξέρουμε πόσοι αγοράζουν αντιβίωση χωρίς συνταγή γιατρού και χωρίς να πρέπει. Οι πολίτες δεν γνωρίζουν τα προβλήματα στα οποία οδηγεί η άσκοπη χρήση αντιβιοτικών, κάποια από τα οποία είναι τα παρακάτω:

• Επιδεινώνεται το πρόβλημα ανάπτυξης ανθεκτικών στελεχών
• Με τα ευρέος φάσματος αντιβιοτικά (συνήθως αυτά είναι που δίνονται χωρίς συνταγή στα φαρμακεία) καταστρέφεται και η φυσιολογική μικροχλωρίδα του οργανισμού (χρήσιμα βακτήρια), έτσι ο ασθενής προδιατίθεται να νοσήσει και από δεύτερο βακτηριακό στέλεχος 
• Όταν αγοράζετε αντιβίωση χωρίς συνταγή γιατρού υπάρχει αυξημένος κίνδυνος αλληλεπιδράσεων με ΜΗΣΥΦΑ ή με φάρμακα που θεραπεύουν σοβαρές παθήσεις
• Υπάρχουν πολλά αντιμικροβιακά φάρμακα που σε ασθενείς με ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια πρέπει να προσαρμόζεται η δοσολογία ή αντενδείκνυται η χορήγησή τους (πάλι τίθεται θέμα ελέγχου ποιος παίρνει, ποιο αντιβιοτικό, σε τι δόση και για πόσο χρονικό διάστημα)

7. Θα παίρνατε αντιβίωση για ένα κοινό κρυολόγημα (καταρροή, βήχας, πονόλαιμος, πυρετός);

Το κοινό κρυολόγημα ή μια γρίπη οφείλονται σε ιούς. Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να δράσουν έναντι των ιών, άρα δεν ωφελεί να χρησιμοποιούνται ως θεραπεία σε ιογενείς λοιμώξεις. Εξαίρεση: προληπτικά δίνεται αντιβίωση σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς που νοσούν από κάποιο ιό, γιατί λόγω της ανοσοκαταστολής υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να νοσήσουν από κάποιο παθογόνο βακτήριο και να μην μπορέσουν να το αντιμετωπίσουν. Σ’ αυτή την περίπτωση υπάρχουν guidelines που ορίζουν ποιο αντιμικροβιακό φάρμακο θα δοθεί, σε τι δόση και για πόσο χρονικό διάστημα. Ακόμα κι εδώ όμως το αντιβιοτικό δεν δίνεται ως θεραπεία για την ίωση, αλλά για πρόληψη.

8. Θα παίρνατε κάποια αντιβίωση που σας τη συνέστησε κάποιος φίλος;

Όταν φυλάμε δισκία από αντιβίωση (που δεν θα τη χρειαστούμε ξανά γιατί τελείωσε η θεραπεία) στο σπίτι μπορούμε πιο εύκολα να μπούμε στον πειρασμό να τα πάρουμε χωρίς να χρειάζεται και χωρίς να συμβουλευτούμε γιατρό. Μια λύση για τα περισσευούμενα δισκία είναι να δίνονται στα κοινωνικά φαρμακεία. 

10. Βρισκόσασταν σε θεραπεία με αντιβίωση για την αντιμετώπιση μιας λοίμωξης. Λίγο διάστημα μετά το τέλος της θεραπείας εμφανίζετε πάλι παρόμοια συμπτώματα. Θα παίρνατε την ίδια αντιβίωση ξανά, χωρίς επίσκεψη στον γιατρό σας;

Αν έπειτα από σύντομο χρονικό διάστημα εμφανιστούν τα ίδια συμπτώματα, τότε μπορεί η δόση να μην ήταν αρκετή οπότε να χρειάζεται ο ασθενής να πάρει πάλι την ίδια αντιβίωση. Μπορεί, όμως, να αναπτύχθηκαν ανθεκτικά στελέχη έναντι της συγκεκριμένης αντιβίωσης οπότε δεν έχει νόημα ο ασθενής να την ξαναπάρει ή μπορεί να έχει κάτι άλλο (π.χ. μια ίωση) με παρόμοια συμπτώματα, που όμως δεν πρέπει να πάρει αντιβίωση. Σε κάθε περίπτωση ο γιατρός είναι υπεύθυνος να κρίνει και όχι ο ασθενής μόνος του.

11. Τελειώνετε το κουτί της αντιβίωσης ακόμα κι αν η ιατρική συνταγή είναι για λιγότερες μέρες;

Η διάρκεια θεραπείας καθορίζεται από τη λοίμωξη, δηλαδή από το παθογόνο βακτήριο και από το σημείο του οργανισμού που εντοπίζεται και όχι από τον αριθμό δισκίων που περιέχουν οι συσκευασίες.

12. Αν βρίσκεστε σε θεραπεία με αντιβίωση και νιώσετε καλύτερα, θα σταματήσετε την αντιβίωση νωρίτερα από τις μέρες που όρισε ο θεράπων ιατρός;

Το ότι υποχώρησαν τα συμπτώματα δεν σημαίνει ότι έχει εκριζωθεί όλος ο μικροβιακός πληθυσμός και πρέπει να σταματήσει η θεραπεία.

13. Παίρνετε την αντιβίωση πάντα με γεμάτο στομάχι;

Η σωστή απάντηση είναι «Εξαρτάται από το αντιβιοτικό». Υπάρχουν αντιμικροβιακά φάρμακα που παρουσία τροφής απορροφώνται καλύτερα ή αποφεύγονται οι γαστρεντερικές διαταραχές και κάποια άλλα που απορροφώνται καλύτερα απουσία τροφής. Υπάρχουν και κάποια που η απορρόφησή τους δεν επηρεάζεται παρουσία ή απουσία τροφής. Η πληροφορία αναφέρεται στο φύλλο οδηγιών χρήσης και ο φαρμακοποιός θα πρέπει να είναι σε θέση να το γνωρίζει.

14. Αποφεύγετε να πίνετε αλκοόλ κατά τη διάρκεια θεραπείας με αντιβίωση;

Η σωστή απάντηση είναι «Εξαρτάται από το αντιβιοτικό». Υπάρχουν κάποια αντιμικροβιακά φάρμακα που αναστέλλουν ένα συγκεκριμένο ένζυμο που συμμετέχει στον μεταβολισμό της αιθανόλης οπότε αν καταναλώνετε αλκοόλ σε θεραπεία με αυτά τα αντιμικροβιακά φάρμακα προκαλούνται δυσάρεστα συμπτώματα, όπως αίσθημα καύσου, έντονη δυσφορία, μέχρι και βαριά καταστολή. Κάποια άλλα αντιμικροβιακά φάρμακα όταν καταναλώνονται με αλκοόλ μπορεί να προκληθεί ηπατική βλάβη. Όμως, με τα περισσότερα δεν υπάρχει πρόβλημα στη μέτρια κατανάλωση αλκοόλ. Η πληροφορία αναφέρεται στο φύλλο οδηγιών χρήσης και ο φαρμακοποιός θα πρέπει να είναι σε θέση να το γνωρίζει.