Στη δημοσιότητα βγήκε το προσχέδιο της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία, το οποίο αποτυπώνει την γενικότερη πρόοδο στην γειτονική χώρα, χωρίς ωστόσο να περιλαμβάνει ιδιαίτερες επικρίσεις αναφορικά με τη στάση της Άγκυρας στο Κυπριακό και τις σχέσεις της με την Ελλάδα.
Το προσχέδιο της έκθεσης της Κομισιόν που δημοσιεύει η κυπριακή εφημερίδα «Φιλελεύθερος» αναφέρει ότι «ο Πρόεδρος Ερντογάν επισκέφθηκε την Ελλάδα τον Δεκέμβριο 2017, στην πρώτη επίσκεψη Τούρκου Προέδρου εδώ και 65 χρόνια». Αρκείται να αναφέρει ότι «ωστόσο, οι δηλώσεις που έγιναν πριν και κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ελλάδα, σε σχέση με τη Συνθήκη της Λωζάνης, προκάλεσαν δημόσια διαμάχη (public controversy)», αποφεύγοντας να πάρει σαφή θέση.
Αναφέρει ακόμη ότι άρχισαν διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την εξεύρεση κοινού εδάφους, προκειμένου να ξεκινήσουν διαβουλεύσεις για τον καθορισμό της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας. Προσθέτει ότι η Ελλάδα συνέχισε να αντιτίθεται στην προκήρυξη προσφορών από την Τουρκία για την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή, περιλαμβανομένου τμήματος της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας από το ελληνικό νησί Καστελλόριζο.
Επιπλεόν, επισημαίνει ότι «εξακολουθεί να υφίσταται» από το 1995 «η απειλή του casus belli» της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης αναφορικά με την πιθανή επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια.
Η Κομισιόν επαναλαμβάνει την κοινοτική θέση για δέσμευση της Τουρκίας σε ένα πλαίσιο καλών γειτονικών σχέσεων, στις διεθνείς συμφωνίες και στην ειρηνική επίλυση διαφορών, προσφεύγοντας εάν παραστεί ανάγκη, στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Στο πλαίσιο αυτό, το προσχέδιο τονίζει την υπόδειξη της Ε.Ε. προς την Άγκυρα «να αποφύγει κάθε είδους ενέργεια ή απειλή που στρέφεται κατά κράτους-μέλους», ή ενεργειών που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ζημιά στις καλές γειτονικές σχέσεις και στην ειρηνική επίλυση διαφορών.
Διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό
Όπως αναφέρει ο «Φιλελεύθερος» το προσχέδιο της ετήσιας έκθεσης της Κομισιόν, διατυπώνει τον ισχυρισμό ότι η Τουρκία «εξέφρασε στήριξη στις συνομιλίες για μια συνολική λύση» του Κυπριακού καθώς και στις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και του ειδικού του συμβούλου.
Αναφορικά με τη στάση της Άγκυρας στο Κρανς Μοντάνα, το προσχέδιο της έκθεσης αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η Τουρκία εξέφρασε στήριξη στις συνομιλίες για μια συνολική διευθέτηση μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων και στις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και του ειδικού του συμβούλου. Στη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει η έκθεση, μια Διάσκεψη για την Κύπρο συγκλήθηκε στη Γενεύη τον Ιανουάριο 2017 και στο Κραν Μοντάνα τον Ιούλιο του 2017 και έκλεισε χωρίς συμφωνία».
Παράλληλα, στο προσχέδιο αποτυπώνεται και η τουρκική προκλητικότητα στην κυπριακή ΑΟΖ.
«Η Τουρκία συνέχισε να προβαίνει σε δηλώσεις αμφισβητώντας το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλεύεται τους πόρους υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, προς όφελος όλων των Κυπρίων. Η Ε.Ε. έχει επανειλημμένα τονίσει τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-μελών, τα οποία περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, τη συνομολόγηση διμερών συμφωνιών, την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των φυσικών τους πόρων σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και το διεθνές δίκαιο, περιλαμβανομένης της Σύμβασης του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας.
Η Ε.Ε. έχει επίσης τονίσει την ανάγκη σεβασμού της κυριαρχίας των κρατών-μελών στα χωρικά τους ύδατα και στον εναέριο τους χώρο.
Όπως εμφαντικά αναφέρεται στο Διαπραγματευτικό Πλαίσιο και στις δηλώσεις του Συμβουλίου, η Τουρκία αναμένεται να συμβάλει ενεργώς στις διαπραγματεύσεις που στοχεύουν σε μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Σ.Α. ΟΗΕ και σύμφωνα με τις αρχές επί των οποίων εδράζεται η Ε.Ε. Η δέσμευση και η συμβολή της Τουρκίας κατά συγκεκριμένο τρόπο σε αυτή τη συνολική διευθέτηση, παραμένει κρίσιμη.
Η διαδικασία παραχώρησης προς τη Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων πλήρους πρόσβασης στα σχετικά αρχεία και στις στρατιωτικές περιοχές είχε θετικές εξελίξεις αλλά απαιτείται να επιταχυνθεί επιπλέον.
Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις από το Συμβούλιο και την Κομισιόν, η Τουρκία δεν έχει ακόμη συμμορφωθεί με τις δεσμεύσεις της όπως καθορίζονται από τη δήλωση της ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών-μελών της, στις 21 Σεπτεμβρίου 2005 και στα Συμπεράσματα του Συμβουλίου, περιλαμβανομένων εκείνων του Δεκεμβρίου 2006 και του Δεκεμβρίου 2015.
Η Τουρκία δεν έχει ακόμη εκπληρώσει την υποχρέωσή της για πλήρη και χωρίς διακρίσεις εφαρμογή του Συμπληρωματικού Πρωτοκόλλου και δεν έχει άρει όλα τα εμπόδια για την ελεύθερη διακίνηση αγαθών, περιλαμβανομένων και των απαγορεύσεων στην απευθείας διακίνησή τους μέσω της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Δεν υπήρξε καμιά πρόοδος στην ομαλοποίηση των σχέσεων με τη Κυπριακή Δημοκρατία και την Ελλάδα.
Η Τουρκία συνέχισε να ασκεί βέτο στις αιτήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας να συμμετάσχει σε διεθνείς Οργανισμούς, περιλαμβανομένου του ΟΟΣΑ», καταλήγει χαρακτηριστικά το προσχέδιο της έκθεσης της Κομισιόν για την Τουρκία, σε ό,τι αφορά στα «περιφερειακά ζητήματα και τις διεθνείς υποχρεώσεις» και στο κεφάλαιο «Κύπρος».
Στο κεφάλαιο της ειρηνικής επίλυσης διαφορών, η Κομισιόν σημειώνει ότι «η Ελλάδα και η Κύπρος υπέβαλαν επίσημα παράπονα για επαναλαμβανόμενες και αυξημένες παραβιάσεις των χωρικών τους υδάτων και του εναερίου τους χώρου από την Τουρκία, περιλαμβανομένων πτήσεων πάνω από ελληνικά νησιά».
Σε άλλο σημείο του προσχεδίου έκθεσης, η Κομισιόν επισημαίνει ότι «η Τουρκία εξακολουθεί να επιβάλλει καθεστώς δυσμενούς μεταχείρισης για τις θεωρήσεις διαβατηρίων σε 11 κράτη-μέλη, περιλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας, για την οποία το σύστημα e-visa αναφέρεται σε ελληνοκυπριακή Διοίκηση της Νότιας Κύπρου».
Στο κεφάλαιο του προσχεδίου που αφορά στο ΕΔΑΔ, η Κομισιόν αναφέρεται στην άρνηση της Άγκυρας να ευθυγραμμιστεί με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου. Σε ό,τι αφορά στην 4η Διακρατική Προσφυγή της Κυπριακής Δημοκρατίας, το προσχέδιο της έκθεσης αναφέρει ότι η εφαρμογή της απόφασης εξακολουθεί να εκκρεμεί όπως και το πρόβλημα της δίκαιης ικανοποίησης. Το προσχέδιο δεν παραλείπει όμως να αναφερθεί και στη λεγόμενη επιτροπή αποζημιώσεων του ψευδοκράτους, παραπέμποντας σε στοιχεία σε σχέση με τις αιτήσεις που υποβλήθηκαν και τις αποζημιώσεις που δόθηκαν.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπό διαμόρφωση προσχέδιο αναμένεται να υποστεί ένα μικρό λίφτινγκ τις επόμενες μέρες, στο πλαίσιο της εσωτερικής διαβούλευσης, στην οποία θα επιδοθεί η Κομισιόν, πριν από τη δημοσιοποίηση του τελικού κειμένου, που αναμένεται να λάβει χώρα στις 17 Απριλίου.
Διευκρινίζεται ότι η συγγραφή του προσχεδίου έκθεσης της Κομισιόν άρχισε πριν εκδηλωθεί το τελευταίο κύμα τουρκικών προκλήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ και πριν εκδοθούν τα Συμπεράσματα του πρόσφατου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οπότε και αναμένεται ενίσχυσή του.
233 χιλιάδες άτομα στις τουρκικές φυλακές
Το προσχέδιο έκθεσης της Κομισιόν αντανακλά τη χειρότερη εικόνα στο εσωτερικό της Τουρκίας, από τη μέρα έναρξης των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων, το 2005. Αναφέρει ότι στις τουρκικές φυλακές βρίσκονται 233 χιλιάδες 481 πρόσωπα και ότι «αποτελεί πηγή βαθιάς ανησυχίας» ο υπερπληθυσμός και η επιδείνωση των συνθηκών κράτησής τους. Το προσχέδιο καταγράφει ισχυρισμούς περί παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για βασανιστήρια, όπως και αναφορές περί ασθενών κρατουμένων, στους οποίους οι Αρχές δεν παρέχουν τη δυνατότητα περίθαλψης, ενώ αναφέρει ότι στις φυλακές βρίσκονται και 641 παιδιά με τις μητέρες τους.
Αναφορικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα το προσχέδιο αναφέρει ότι «η Τουρκία βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο σε σχέση με την εφαρμογή του κεκτημένου και των ευρωπαϊκών προτύπων». Προσθέτει ότι «υπήρξε σοβαρή οπισθοδρόμηση» και ότι «οι συστάσεις της περυσινής έκθεσης (σ.σ της Κομισιόν) δεν υλοποιήθηκαν». Αναφέρεται χαρακτηριστικά σε «συνεχιζόμενη πολιτική πίεση σε δικαστές και εισαγγελείς και στην επιλεκτική απόλυση μεγάλου αριθμού δικαστών και εισαγγελέων», κάνοντας λόγο για «ουσιώδεις αρνητικές συνέπειες στην ποιότητα και αποτελεσματικότητα» της τουρκικής δικαιοσύνης.
Τέλος, το προσχέδιο αναφέρει ότι οι εξουσίες του Προέδρου Ερντογάν «ενισχύθηκαν περαιτέρω, ενώ σε άλλο σημείο, αναφορικά με την ελευθερία της έκφρασης, κάνει λόγο για νέα «σοβαρή οπισθοδρόμηση». Σημειώνει ότι η νομοθεσία και η πρακτική που ακολουθεί το τουρκικό κράτος, «δεν συμβαδίζουν με τη νομολογία του ΕΔΑΔ». Τονίζει ακόμη ότι ποινικές υποθέσεις εναντίον δημοσιογράφων, υποστηρικτών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συγγραφέων και χρηστών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ανάκληση δημοσιογραφικών διαπιστεύσεων, ως επίσης και το κλείσιμο μεγάλου αριθμού ΜΜΕ ή του διορισμού διαχειριστών για τη λειτουργία τους, προκαλούν «σοβαρή ανησυχία».
