Από την έντυπη έκδοση
Του Γιάγκου Χαραλάμπους,
FCCA, αντιπροέδρου Δ.Σ. της UHYAxon Ορκωτοί Ελεγκτές Α.Ε., Πρώην α’ αντιπροέδρου της Ελληνικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς
Oι συστημικές και συνεταιριστικές τράπεζες έρχονται αντιμέτωπες με τις απαιτήσεις του Διεθνούς Προτύπου Χρηματοοικονομικής Αναφοράς 9.
1. Σύμφωνα με το Συμβούλιο Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (IFRS), μετά τον δύσκολο δρόμο προσαρμογής στις νέες λογιστικές απαιτήσεις, μας βεβαιώνει (αλλά επιτρέψτε μου να αμφιβάλω για τους λόγους που αναφέρονται παρακάτω στην παράγραφο 2) ότι το Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής Αναφοράς 9 (ΔΠΧΑ 9) είναι τώρα πλήρες και ότι η ημερομηνία ισχύος του, με ορισμένες διαφοροποιήσεις για συγκεκριμένα θέματα, είναι η 1η Ιανουαρίου 2018.
Η αρμόδια όμως εποπτεία της ΤτΕ, θέλοντας να βεβαιωθεί για την πρόοδο των εποπτευομένων, όπως π.χ. οι συνεταιριστικές τράπεζες, ζήτησε με καταληκτική ημερομηνία 31 Ιουλίου 2017 πληροφόρηση σχετικά με την πρόοδο που έχουν ήδη κάνει όσον αφορά την εφαρμογή του ΔΠΧΑ 9.
Τα πρότυπα υπερ-καλύπτονται πλέον από το ΔΠΧΑ 9, με τις κυριότερες αλλαγές να αφορούν σε σχέση με τα προγενέστερα πρότυπα και ειδικότερα τα ΔΛΠ 32 «Χρηματοοικονομικά Μέσα: Παρουσίασης» και το ΔΛΠ 39 «Χρηματοοικονομικά Μέσα: Αναγνώριση και Επιμέτρηση» όπως και η παλαιότερη έκδοση του ΔΠΧΑ 9.
2. Ως γενικότερη πληροφόρηση, οι αναγνώστες ενημερώνονται ότι επιταχύνθηκε η ανάπτυξη του ισχύοντος ΔΠΧΑ ως απάντηση της οικονομικής κρίσης και η μεταρρύθμιση της λογιστικής των χρηματοοικονομικών μέσων υπήρξε μία από τις συμφωνίες μεταξύ του Συμβουλίου Διεθνών Λογιστικών Προτύπων «IASB» και του αμερικανικού Financial Accounting Standards Board «FASB», που δυστυχώς όμως δεν κατέληξαν σε κοινή συμφωνία όσον αφορά τον λογιστικό χειρισμό, με αποτέλεσμα να διαβλέπονται μελλοντικές μεταρρυθμίσεις, παρά τις αντίθετες ανακοινώσεις του «IASB».
3. Παρά τα προαναφερόμενα, η εργασία των ενδιαφερομένων μερών, περιλαμβανομένων των G20, της Συμβουλευτικής Ομάδας Χρηματοοικονομικής Κρίσης και Λοιπών υπογράμμισε τη μη έγκαιρη αναγνώριση των αναμενόμενων ζημιών πιστωτικού κινδύνου των διαφόρων μοντέλων απομειώσεων και των ιδίων πιστώσεων, περιοχές που τύγχαναν ανάγκης άμεσης αναθεώρησης.
4. Εννοιολογικά το ΔΠΧΑ 9 αφορά χρηματοοικονομικά μέσα με τα οποία ορίζεται κάθε σύμβαση που δημιουργείται σε μία οικονομική οντότητα από:
Α’(α): Ένα χρηματοοικονομικό στοιχείο του ενεργητικού, ενδεικτικά όπως: ταμειακά διαθέσιμα, λήψη μετρητών, ανταλλαγή χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και υποχρεώσεων, συμβάσεις παραγώγων προς διακανονισμό ή ενδεχόμενο διακανονισμό με κάθε άλλο τρόπο εκτός από την ανταλλαγή ενός χρηματοοικονομικού ποσού ή άλλου χρηματοοικονομικού στοιχείου του ενεργητικού με έναν καθορισμένο αριθμό συμμετοχικών τίτλων της ιδίας οικονομικής οντότητας κτλ. ή
Α’(β) μία χρηματοοικονομική υποχρέωση, ενδεικτικά όπως: μία συμβατική υποχρέωση παράδοσης μετρητών ή άλλου χρηματοοικονομικού μέσου κτλ και
Α’(γ) συμμετοχικό τίτλο σε μία άλλη οικονομική οντότητα.
5. Με μια ματιά, η τελική έκδοση του ΔΠΧΑ 9 στα επτά κεφάλαιά του συγκεντρώνει στα πρώτα έξι κεφάλαια τις φάσεις: αναγνώριση και αποαναγνώριση, ταξινόμηση, επιμέτρηση, απομείωση και λογιστική αντιστάθμιση για αντικατάσταση του ΔΛΠ 39. Χρηματοοικονομικά Μέσα: Αναγνώριση και Επιμέτρηση (IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement.) Σημειώνεται ότι το έβδομο κεφάλαιο αφορά την ημερομηνία ισχύος και μεταβατικές διατάξεις.
6. Το επιχειρηματικό μοντέλο αποτελεί τα θεμέλια του ΔΠΧΑ 9 που είναι χτισμένο σε μια λογική ενιαίας ταξινόμησης και προσέγγισης επιμέτρησης για τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία που αντανακλώνται στο χρησιμοποιούμενο επιχειρηματικό μοντέλο, μέσω του οποίου πραγματοποιείται η διαχείριση των στοιχείων της παραπάνω παραγράφου 4 και τα χαρακτηριστικά της ταμειακής ροής τους. Χτισμένο πάνω σε αυτό είναι ένα μοντέλο απώλειας μακρόπνοης αναμενόμενης πιστωτικής ζημίας (forward-looking expected credit loss model) που πιστεύεται ότι θα οδηγήσει σε πιο έγκαιρη αναγνώριση των ζημιών, προερχόμενων από δάνεια, καθώς είναι ένα ενιαίο μοντέλο που ισχύει για όλα τα χρηματοοικονομικά μέσα που υπόκεινται στη λογιστική απομείωσης.
7. Επιπλέον, το ΔΠΧΑ 9 αντιμετωπίζει το λεγόμενο θέμα «ίδιας πίστωσης», σύμφωνα με την οποία οι τράπεζες και άλλες χρηματοοικονομικές οντότητες καταχωρούν κέρδη ή ζημίες μέσω Αποτελεσμάτων λόγω μείωσης της αξίας ληξιπρόθεσμων ιδίων τίτλων χρέους τους λόγω της μείωσης φερεγγυότητάς τους όταν έχουν εκλέξει να επιμετρήσουν το χρέος στην εύλογη αξία. Επίσης το ΔΠΧΑ 9 περιλαμβάνει ένα βελτιωμένο λογιστικό μοντέλο αντιστάθμισης που διασυνδέει τη διαχείριση οικονομικού ρίσκου και της λογιστικής μεταχείρισής του.
8. Η μηχανογραφική αντιμετώπιση και μετάβαση για την ταξινόμηση και την επιμέτρηση απαιτούν όπως επενδυθεί σημαντικός χρόνος κατά την ημερομηνία της αρχικής εφαρμογής, αυτό παρόλο ότι το ΔΠΧΑ 9 είναι χτισμένο σε ένα λογικό μοντέλο ενιαίας κατηγοριοποίησης και προσέγγισης επιμέτρησης - θέματα που αντανακλώνται στο επιχειρηματικό μοντέλο μέσω του οποίου η κάθε οντότητα διαχειρίζεται τα στοιχεία ενεργητικού και τις ροές αυτών.
9. Οι οντότητες που και τώρα θα πληρώσουν το τίμημα της «λογιστικής τέχνης» σε μία «λογιστική επιστήμη αυτή των στατιστικών προβλέψεων αναμενομένων κινδύνων» δεν είναι άλλες από τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα, περιλαμβανομένων και των ασφαλιστικών οντοτήτων - τα οποία δυστυχώς πληρώνουν για τις παρελθούσες ελλείψεις συνεπούς διαχείρισής τους.
