Σύμφωνα με νέες έρευνες τα περιστατικά νεφρολιθίασης (ή κολικός του νεφρού όπως είναι γνωστό) φτάνουν το 30% τα τελευταία χρόνια κυρίως, εξαιτίας της διατροφής που ακολουθούμε πλέον, αφού όπως λένε οι ειδικοί, καταναλώνουμε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη και αλάτι καθώς και πολλές ζωικές πρωτεΐνες. Ωστόσο, η θερινή περίοδος είναι αυτή που αυξάνονται πολύ περισσότερο τα περιστατικά κολικού, με τον Αύγουστο να είναι ο μήνας της κορύφωσης, λόγω της αφυδάτωσης.
Όπως μας εξηγεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας, χειρουργός ουρολόγος Δρ. Ηρακλής Πούλιας, MD, PhD, επιστημονικός συνεργάτης του Ομίλου ΥΓΕΙΑ-Μητέρα, όσο αυξάνεται η θερμοκρασία ιδρώνουμε και έχουμε μεγάλες απώλειες υγρών. Εάν τα υγρά αυτά δεν αναπληρώνονται, τα παραγόμενα ούρα είναι «συμπυκνωμένα» και περιέχουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις από τα άλατα που δημιουργούν τις πέτρες.
Για να καταλάβει κάποιος αν ενυδατώνεται καλά, πρέπει, σύμφωνα με τον γιατρό, να κοιτάξει το χρώμα των ούρων του και, αν είναι σχεδόν διάφανο, σημαίνει ότι πίνει άφθονα υγρά, ενώ αν κίτρινο ή σκούρο κίτρινο σημαίνει ότι δεν πίνει αρκετά υγρά.
Τι είναι οι πέτρες στα νεφρά και πώς δημιουργούνται
Σύμφωνα με το Δρ. Πούλια, οι λίθοι (πέτρες) σχηματίζονται όταν ορισμένες από τις ουσίες που αποβάλλει ο οργανισμός μας (όπως το ασβέστιο και τα οξαλικά και τα φωσφορικά άλατα) βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις και στο κατάλληλο περιβάλλον ούρων, με αποτέλεσμα να κρυσταλλοποιούνται. Ανάλογα με τις ουσίες που έχουν κρυσταλλοποιηθεί, οι νεφρικοί λίθοι χωρίζονται σε λίθους ασβεστίου (οξαλικού και φωσφορικού), λίθους ουρικού οξέος, φλεγμονώδεις λίθους και λίθους κυστίνης.
Στο 80% των περιπτώσεων είναι λίθοι ασβεστίου, που δημιουργούνται σε αλκαλικό περιβάλλον ούρων (λίθοι φωσφορικού ασβεστίου). Ενώ οι λίθοι ουρικού οξέος δημιουργούνται από την αυξημένη συγκέντρωση ουρικού οξέος στα ούρα και όξινο περιβάλλον ούρων. Ωστόσο, στις περιπτώσεις που υπάρχει πολύ μεγάλη συγκέντρωση ουρικού οξέος στα ούρα, τότε αυτή μπορεί να προκαλέσει κρυστάλλωση και ανάπτυξη λίθων (την αποβολή ουρικού οξέος στα ούρα αυξάνουν τα διαιτολόγια με υπερβολικά πολλές ζωικές πρωτεΐνες, όπως κρέας, ψάρι, οστρακοειδή κ.λπ.).
Όσον αφορά τους λίθους κυστίνης, αυτοί οφείλονται σε γενετική διαταραχή κατά την οποία παρατηρείται διαφυγή του συγκεκριμένου αμινοξέος από τους νεφρούς και υπερσυγκέντρωση στα ούρα με αποτέλεσμα την ανάπτυξη κρυστάλλων.
Όπως επισημαίνει ο Δρ. Πούλιας, πάνω από 1 στους 10 ενήλικες εκδηλώνουν τουλάχιστον μία νεφρολιθίαση στη διάρκεια της ζωής τους, με το 65% των πασχόντων να είναι άνδρες. Η μέση ηλικία εμφάνισης του προβλήματος για πρώτη φορά είναι τα 30-40 έτη για τους άνδρες και τα 35-55 έτη για τις γυναίκες. Ωστόσο, όπως λέει, είναι πλέον πολύ συχνό το φαινόμενο πέτρας και σε νεότερα άτομα και συμπληρώνει. Ένας στους δύο θα κάνει υποτροπή μέσα σε μία δεκαετία, ενώ στο 75% των περιπτώσεων υποτροπιάζουν μέσα σε μία 20ετία.
Τι πρέπει να γνωρίζουμε
Η νεφρολιθίαση συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα, αλλά μπορεί και να εκδηλωθεί με πόνο, αίμα στα ούρα (αιματουρία) ή και με ουρολοίμωξη.
Η πέτρα δημιουργείται στα ούρα και παράγεται στους νεφρούς και έπειτα καταλήγει στην ουροδόχο κύστη. Όταν είναι πάνω από 4 εκατοστά προκαλεί συμπτώματα γιατί δυσκολεύεται να περάσει από τον ουρητήρα και δημιουργεί απόφραξη η οποία οδηγεί στην διάταση του ουρητήρα και του νεφρού, επειδή τα ούρα μένουν στάσιμα (η κατάσταση αυτή λέγεται στάση ούρων). Η διάταση του ουρητήρα και του νεφρού λέγεται υδρονέφρωση και συνοδεύεται από σπασμό και πόνο στην νεφρική χώρα.
Ο αιφνίδιος αυτός πόνος, που αντανακλάται στη βουβωνική χώρα ή στο όσχεο και συνοδεύεται από μικρή ή μεγάλη αιματουρία, ναυτία και έμετο, ονομάζεται κολικός του νεφρού και οφείλεται στην απόφραξη του ουρητήρα.
Η διάγνωση της νεφρολιθίασης γίνεται με απεικονιστικές εξετάσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η απλή ακτινογραφία νεφρών-ουρητήρων-κύστης, το υπερηχογράφημα νεφρών και η αξονική τομογραφία με την οποία εντοπίζεται η ακριβής θέση της πέτρας.
Η θεραπεία του κολικού γίνεται συνήθως με χάπια όπως αναλγητικά, σπασμολυτικά, και αντιβιοτικά. Όμως, αν ο πόνος επιμένει και αναπτυχθεί φλεγμονή με πυρετό, απαιτείται τοποθέτηση ουρητηρικού καθετήρα για άμεση αποσυμφόρηση του νεφρού. Εάν οι απεικονιστικές εξετάσεις αποκαλύψουν έναν λίθο, μπορεί να απαιτηθεί πρόσθετη θεραπεία αναλόγως με το μέγεθος και τη θέση του (π.χ. εξωσωματική λιθοτριψία, διαδερμική λιθοτριψία ή ενδοσκοπική ουρητηρολιθοτριψία).
Με απλά μέτρα προστατευόμαστε από τον κολικό του νεφρού
Ορισμένες διατροφικές συνήθειες συμβάλλουν σημαντικά στην πρόληψη της νεφρολιθίασης. Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε, ειδικά τώρα το καλοκαίρι, είναι να πίνουμε άφθονα υγρά, αλλά κυρίως νερό. «Τουλάχιστον 2,5 λίτρα υγρά το 24ωρο είναι απαραίτητα για να αραιώνουν τα συστατικά της κρυστάλλωσης στα ούρα και έτσι να μειώνεται ο κίνδυνος λιθίασης», λέει ο Δρ. Πούλιας και συμπληρώνει ότι όσοι γυμνάζονται ή έχουν βαρύ, χειρωνακτικό επάγγελμα μπορεί να χρειάζονται ακόμα μεγαλύτερη ποσότητα.
Για τον ίδιο λόγο, καλό είναι να πίνουμε και ένα ποτήρι φυσικό χυμό από πορτοκάλι ή άλλο εσπεριδοειδές την ημέρα (χωρίς προσθήκη ζάχαρης).
Επιπλέον, καλό είναι να αποφεύγουμε τα πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα, καθώς περιέχουν πολύ αλάτι, να χρησιμοποιούμε ελάχιστο έως καθόλου επιτραπέζιο αλάτι στο μαγείρεμα και στο σερβίρισμα του φαγητού, καθώς και να μην κάνουμε υπερκατανάλωση ασβεστίου. Για παράδειγμα, οι ενήλικες χρειάζονται δύο-τρία γαλακτοκομικά την ημέρα.
