«Μικρά μυστικά για φαγητά στα χρόνια τα παλιά», από τη νεολιθική εποχή έως τα ρωμαϊκά χρόνια, αποκαλύπτει το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού του προγράμματος για μαθητές Α' και Β' γυμνασίου.

Στη νεολιθική εποχή οι Ελληνες χρησιμοποιούσαν πήλινα αγγεία για την παρασκευή, φύλαξη και αποθήκευση της τροφής, ενώ στην εποχή του χαλκού και του σιδήρου άρχισαν να καταναλώνουν ελιές, ελαιόλαδο, κεχρί και κουκιά και σίγουρα έπιναν κρασί.

Στα ιστορικά χρόνια η διατροφή τους εμπλουτίστηκε με παστά, μπαχαρικά, κηπευτικά, φρούτα και ξηρούς καρπούς και οι διάφορες συνταγές κυκλοφορούσαν πλέον σε ειδικά βιβλία μαγειρικής. Εκλεκτά εδέσματα με εξαιρετικά καρυκεύματα και σπάνια μυρωδικά, ποικίλα κρασιά και γλυκά καταναλώνονταν σε λουκούλλεια γεύματα μέσα σε πολυτελή σκεύη και αγγεία.

Τα ψάρια, τα θαλασσινά, τα κρεατικά και τα κυνήγια σερβίρονταν με πλούσιες σάλτσες. Υπάρχουν μαρτυρίες πως μόνο για να συνοδεύουν το χοιρινό υπήρχαν 50 διαφορετικές σάλτσες. Μάλιστα λέγεται πως οι Μακεδόνες μάγειροι ήταν οι «εφευρέτες της πίτας με γύρο».

H διατροφή των αρχαίων πρωταθλητών

Οι αρχαίοι γνώρισαν την αξία της ειδικής διατροφής για αθλητές και ιδιαίτερα για πρωταθλητές. Για τη διατροφή τους έχουν γράψει οι φιλόσοφοι Πλάτων και Αριστοτέλης και οι γιατροί Ιπποκράτης και Γαληνός.

Πριν τον 5ο αιώνα π.Χ. οι αθλητές ακολουθούσαν λιτή δίαιτα που περιλάμβανε ψητά κρέατα, μαλακό τυρί, κριθαρόψωμο, παξιμάδια και ξερά σύκα με αποτέλεσμα να έχουν μεγάλες επιδόσεις σε πολλούς αγώνες. Μετά τον 5ο π.Χ. αιώνα άρχισαν να ακολουθούν τη σικελική μαγειρική που περιλάμβανε καρυκευμένα φαγητά, ψάρια και θαλασσινά, πάρα πολύ κρέας με παχιές σάλτσες, γλυκίσματα και ψωμιά πασπαλισμένα με σπόρους παπαρούνας, ξηρούς καρπούς και κρασί. Το αποτέλεσμα ήταν υψηλές επιδόσεις σε λίγους αγώνες.

Οι υπερβολές των αθλητών στο φαγητό δεν έλειπαν και πριν τον 5ο αιώνα π.Χ. Ο αθλητής Μίλων (6ος αιώνας π.Χ.) από τον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας ήταν φημισμένος για τη δύναμη αλλά και για τη λαιμαργία του. Μπορούσε να καταναλώσει σε μία μέρα δέκα κιλά κρέας, ανάλογη ποσότητα ψωμιού και δέκα λίτρα κρασί ή ακόμη και ένα ολόκληρο βόδι. Ο σοφιστής Φιλόστρατος (2ος αιώνας π.Χ.) αναφέρει ότι ο παλαιστής Ναυκρατίδης αφού νίκησε στους Ολυμπιακούς Αγώνες έτρωγε και έπινε μαζί με τους φίλους του ασταμάτητα για τρεις μήνες χωρίς να κοιμηθεί καθόλου. Υστερα, αντί να κοιμηθεί για να χωνέψει πήγε να γυμναστεί και πέθανε κατά την προπόνηση.

Aρχαίες συνταγές

Οι αρχαίοι έτρωγαν τηγανίτες με μέλι και σουσάμι που η συνταγή τους δεν διαφέρει από τη σημερινή. Αλλά εκτός από τις τηγανίτες έτρωγαν και μανιτάρια με μέλι. Σύμφωνα με τη συνταγή που παρατίθεται στην έκδοση του Αρχαιολογικού Μουσείου, για να φτιάξουν μανιτάρια με μέλι χρησιμοποιούσαν ελαιόλαδο, μέλι, κομμένα φύλλα σέλινου, μανιτάρια, τριμμένο μαύρο πιπέρι και γάρο. Ο γάρος ήταν o ζωμός από μικρά ψάρια τα οποία ανακάτευαν χωρίς να τα καθαρίσουν με άφθονο χοντρό αλάτι και στη συνέχεια τα άφηναν να υποστούν ζύμωση για τρεις μήνες. Μία κανάτα γάρου ήταν εξαιρετικό δώρο και η παραγωγή του αποτελούσε σημαντική δραστηριότητα στον αρχαίο κόσμο.

ΑΠΕ-ΜΠΕ