Της Ανθής Αγγελοπούλου
Έλληνες και Αμερικανοί επιστήμονες συνεργάστηκαν για την καταπολέμηση της παιδικής κακοποίησης, σχεδιάζοντας ένα εύχρηστο Πρωτόκολλο, προσαρμοσμένο στα ελληνικά δεδομένα για τη διερεύνηση και αντιμετώπιση της σωματικής κακοποίησης των παιδιών.
Η αρχή έγινε με μια εξαιρετικά σημαντική μελέτη, η οποία διεξήχθη στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» για τα έτη 2014 & 2015, σε σύνολο παιδιών 35.273 που νοσηλεύθηκαν εκεί κατά τη διετία αυτή.
Οι ειδικοί μελέτησαν 161 φακέλους παιδιών με επιβαρημένο κοινωνικό ιστορικό ή/και σοβαρό τραυματισμό. Από τη μελέτη των φακέλων παιδιών με πιθανή σωματική κακοποίηση προέκυψε ότι η μέση ηλικία των παιδιών αυτών ήταν 7,7 έτη, σε αντίθεση με επιδημιολογικά δεδομένα των ΗΠΑ, όπου η πλειονότητα των περιστατικών σωματικής κακοποίησης αφορά παιδιά ηλικίας κάτω των 3 ετών. Επιπλέον, ο μέσος χρόνος παραμονής των παιδιών αυτών στο νοσοκομείο ήταν 26 ημέρες. Αξίζει όμως να τονιστεί ότι για τα 6 στα 10 παιδιά επιτεύχθηκε η ένταξη σε συγγενικό περιβάλλον ή πλαίσιο φιλοξενίας.
Παρατηρήθηκε δε ότι τα βρέφη είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα σωματικής κακοποίησης, στοιχείο σύμφωνο με τα διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα για την ευαλωτότητα των βρεφών στη σωματική κακοποίηση.
Ενώ, σύμφωνα με τους ειδικούς, για περίπου το 20% των παιδιών που νοσηλεύθηκαν με έγκαυμα και για το 35% των παιδιών που νοσηλεύθηκαν με κάταγμα, το ιστορικό που δόθηκε από τους γονείς ή φροντιστές δεν ήταν συμβατό με τα ιατρικά ευρήματα (σύμφωνα με τα διεθνή στατιστικά στοιχεία) καθώς και το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού.
Επίσης, 1 στα 3 εγκαύματα θα μπορούσε να είχε προληφθεί αν οι γονείς ή τα άτομα που πρόσεχαν τα παιδιά είχαν μια καλύτερη εκπαίδευση για την αποφυγή ατυχημάτων λόγω αμέλειας.
Το φαινόμενο της σωματικής κακοποίησης παιδιών και οι διαστάσεις που έχει λάβει έκαναν πιο επιτακτική από ποτέ την ανάγκη ενός προγράμματος με εθνικό αποτύπωμα. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν διεξάγει οι Becan Study, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού 2013, Christian&ΑAP 2015 & οι επιστήμονες Αγάθωνος και Γεωργοπούλου:
- 1 στα 2 παιδιά ηλικίας 11-16 ετών έχει πέσει θύμα τουλάχιστον μιας εμπειρίας σωματικής βίας.
- Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να σώσει τη ζωή ενός παιδιού, ιδιαίτερα των παιδιών κάτω των 4 ετών, που διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου ή αναπηρίας από σωματική κακοποίηση
- Εκτιμάται ότι 9 στις 10 περιπτώσεις δεν αναφέρονται ποτέ και παραμένουν χωρίς διάγνωση και αντιμετώπιση
Για να ενισχυθεί η προστασία των παιδιών καταρτίστηκε Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης και Αντιμετώπισης της σωματικής κακοποίησης παιδιών με αφετηρία το Νοσοκομείο.
Η ομάδα του επιστημονικού έργου, που απαρτίζεται από εννέα Έλληνες και Αμερικανούς, επιστήμονες σχεδίασε και υλοποιεί το Πρόγραμμα μέσα από τέσσερις στρατηγικούς πυλώνες:
Τη δημιουργία δικτύου εξειδικευμένων ιατρών σε όλη την Ελλάδα
Αξιοποιώντας τη μέθοδο «Εκπαιδεύω τον εκπαιδευτή», δημιουργήθηκε ένα δίκτυο 20 παιδιάτρων - επιμορφωτών σε όλη την Ελλάδα που συμμετείχαν σε ένα εντατικό σεμινάριο στην Αθήνα. Η εκπαίδευση έγινε από τους εξειδικευμένους στην πρόληψη και αντιμετώπιση της κακοποίησης, Αμερικανούς καθηγητές παιδιατρικής, Dr. John Leventhal και Dr. Resmiye Oral, σε συνεργασία με την Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής Ε.Κ.Π.Α., Αλεξάνδρα Σολδάτου και τη Διοικητική Διευθύντρια του ΕΛΙΖΑ, Αφροδίτη Στάθη.
Την εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας πρώτης γραμμής
Στη συνέχεια, σε διάστημα 7 μηνών με την πλήρη υποστήριξη των χορηγών, υλοποιήθηκαν 8 ημερίδες επιμόρφωσης σε Αθήνα (2), Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Λάρισα, Πάτρα και Ηράκλειο τις οποίες παρακολούθησαν περισσότεροι από 1.220 επαγγελματίες υγείας, κυρίως ιατροί - φοιτητές, ειδικευόμενοι και ειδικευμένοι - όλων των ειδικοτήτων που φροντίζουν παιδιά. Προκειμένου να αξιολογηθεί αντικειμενικά η αποτελεσματικότητα των ημερίδων στη βελτίωση των γνώσεων όσων παρακολούθησαν, δημιουργήθηκε ένα σύντομο σταθμισμένο ερωτηματολόγιο. Η εφαρμογή του πριν και μετά την παρακολούθηση έδειξε ότι η ημερίδα επιμόρφωσης ενίσχυσε σημαντικά τις γνώσεις σε όλες τις κατηγορίες επαγγελματιών υγείας και εξίσου σε όλες τις πόλεις.
Την αναδρομική έρευνα για το φαινόμενο της σωματικής κακοποίησης παιδιών τα αποτελέσματα της οποίας προαναφέραμε.
Και τέλος, ενεργοποίησε πρωτόκολλο αναγνώρισης & διαχείρισης παιδιών με υποψία σωματικής κακοποίησης
Το Πρωτόκολλο είναι εύχρηστη τυποποιημένη διαδικασία που προτείνεται να εφαρμοστεί στα Νοσοκομεία για την αξιολόγηση της πιθανότητας σωματικής κακοποίησης. Με το Πρωτόκολλο οι επιστήμονες Υγείας θα έχουν αυξημένη εγρήγορση έτσι ώστε να ανιχνεύσουν πιθανή σωματική κακοποίηση. Θα γίνεται εργαστηριακός έλεγχος και διαχείριση του ύποπτου περιστατικού με άμεση ενεργοποίηση του μηχανισμού προστασίας του παιδιού. Επίσης, θα υπάρχει δυνατότητα ανίχνευσης της κακοποίησης πριν υποστεί το παιδί μη αναστρέψιμη σωματική και ψυχική βλάβη και δυνατότητα ενίσχυσης της οικογένειας και διατήρηση της δομής της, αποφεύγοντας την ιδρυματοποίηση του παιδιού.
Αξίζει να αναφερθεί, ότι στο πλαίσιο του προγράμματος, επετεύχθη η έγκριση από την Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α και το Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» της δημιουργίας της 1η Πρότυπης Μονάδας Φροντίδας για την Ασφάλεια του Παιδιού, εντός του Νοσοκομείου.
Παράλληλα, σχεδιάζεται η ψηφιακή διασύνδεση του 1ου Πανελλήνιου Δικτύου Εκπαιδευμένων Ιατρών για τη Διαχείριση Περιστατικών Σωματικά Κακοποιημένων Παιδιών, με στόχο τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση, προκειμένου να εξασφαλιστεί μακροπρόθεσμα η βέλτιστη διαχείριση των περιστατικών.
